Αλλάζει άρδην ο τρόπος διαδοχής του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε σήμερα ένα ψήφισμα για τον τρόπο διαδοχής του γενικού γραμματέα Μπαν Γκι-Μουν, βάζοντας τέλος στην «παντοδυναμία» του Συμβουλίου Ασφαλείας να επιλέγει τον κατάλληλο υποψήφιο.

Το ψήφισμα ενθαρρύνει τους υποψήφιους που επιθυμούν να διεκδικήσουν τη θέση να στείλουν το βιογραφικό σημείωμά τους και τις προτάσεις τους στις 193 χώρες-μέλη του Οργανισμού. Όπως όλα τα ανώτατα στελέχη μιας πολυεθνικής, οι υποψήφιοι άνδρες και γυναίκες θα πρέπει επίσης να περάσουν από συνέντευξη, προβλέπει η απόφαση που εγκρίθηκε ομόφωνα. Η διαδικασία αυτή διαφέρει πολύ από εκείνην που οδήγησε στην επιλογή του Νοτιοκορεάτη Μπαν Γκι-Μουν, η θητεία του οποίου λήγει στα τέλη του 2016, μετά από δύο συνεχόμενες, πενταετείς θητείες.

Σύμφωνα με την απόφαση, το Συμβούλιο Ασφαλείας και η Γενική Συνέλευση θα στείλουν μια πρόσκληση για υποβολή υποψηφιοτήτων και στις 193 χώρες-μέλη. Τα ονόματα των υποψηφίων θα ανακοινωθούν -μαζί με τα βιογραφικά τους- και θα μπορούν να δώσουν μια προφορική "εξέταση" στη Γενική Συνέλευση. "Είναι σαν να λειτουργεί ο ΟΗΕ σαν μια πολυεθνική που αναζητά γενικό διευθυντή", εξήγησε ένας διπλωμάτης.

"Ξεκινήσαμε τη διαδικασία για να βρούμε τον κατάλληλο άνθρωποι για μια από τις σημαντικότερες θέσεις του κόσμου", σχολίασε ο πρεσβευτής της Βρετανίας Μάθιου Ράικροφτ.
Από την ίδρυση του ΟΗΕ το 1945 η επιλογή του γενικού γραμματέα γινόταν κυρίως στα παρασκήνια, κατόπιν συνεννόησης μεταξύ των 15 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το Συμβούλιο παρουσίαζε κατόπιν μόνο έναν υποψήφιο και η Γενική Συνέλευση έδινε την έγκρισή της. Τον βασικότερο ρόλο πάντως διαδραμάτιζαν πάντα τα πέντε μόνιμα μέλη του ΣΑ που έχουν δικαίωμα βέτο: οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Βρετανία, η Ρωσία και η Κίνα. Διπλωμάτες σχολίαζαν ότι για να έχει κάποιος μεγαλύτερες πιθανότητες θα πρέπει να τον στηρίζουν οι ΗΠΑ, να είναι "Ρωσο-συμβατός" (κάτι που απέκλειε για παράδειγμα κάθε υποψήφιο από τις χώρες της Βαλτικής) και να μπορεί να αρθρώνει μερικές λέξεις στη γλώσσα του Μολιέρου.
Στα 79 χρόνια που κλείνει φέτος ο Οργανισμός, μόνο οκτώ άνδρες τέθηκαν επικεφαλής. Οι γυναίκες δεν αποκλείονται από τη διεκδίκηση του αξιώματος, μολονότι ένα ψήφισμα του 1946 έκανε λόγο για "έναν άξιο άνδρα". Την εποχή εκείνη όμως η επιλογή μιας γυναίκας ήταν κάτι το αδιανόητο.

Πολλοί είναι αυτοί που εκτιμούν ότι έχει έρθει η ώρα για να αναλάβει τα ηνία μια γυναίκα και μια πρόταση της Κολομβίας προς την κατεύθυνση αυτή έχει ήδη λάβει θετική ανταπόκριση από περίπου 40 χώρες. Η Βρετανία τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της υποψηφιότητας μιας γυναίκας. Στους διαδρόμους του ΟΗΕ ακούγονται ήδη πολλά ονόματα: αυτό της πρώην πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας Χέλεν Κλαρκ, της προέδρου της Χιλής Μισέλ Μπατσελέτ, της γενικής διευθύντριας της UNESCO Ιρίνα Μπόκοβα και της Ευρωπαίας Επιτρόπου Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Προς το παρόν πάντως, καμία δεν έχει εκφράσει την επιθυμία της να είναι υποψήφια.

Όσον αφορά στα προσόντα του κατάλληλου υποψηφίου, η απόφαση της Συνέλευσης τα ορίζει με σαφήνεια: "θα πρέπει να έχει αποδεδειγμένα ηγετικές και διοικητικές ικανότητες, να έχει μακρά εμπειρία στις διεθνείς σχέσεις, αίσθηση της διπλωματίας της επικοινωνίας και ταλέντο στις ξένες γλώσσες".

Η παράδοση επιτάσσει ότι μετά την Αφρική (με τον Γκανέζο Κόφι Άναν) και την Ασία (με τον Μπαν Γκι-Μουν) η θέση θα πρέπει να δίνεται σε έναν υποψήφιο από χώρα της Ανατολικής Ευρώπης. Η Ρωσία επιμένει ιδιαίτερα στο σημείο αυτό. "Θα ήταν υπέροχο να είχαμε μια γυναίκα, αλλά δεν πρέπει να περιορίζουμε τις επιλογές μας" σχολίασε ο Ρώσος πρεσβευτής Βιτάλι Τσούρκιν. Και η Ανατολική Ευρώπη "είναι πεπεισμένη ότι είναι η δική της σειρά" να αναλάβει τα ηνία.