Πόσες φορές οι ΗΠΑ έπιασαν στα πράσα τους Γερμανούς

Την ώρα που η Ελλάδα κινούνταν ακόμα στον απόηχο των εκλογών της 20ής Σεπτεμβρίου, η διεθνής κοινότητα ερχόταν αντιμέτωπη με μια είδηση μεγατόνων: με ένα σκάνδαλο επιχειρηματικό οι διαστάσεις του οποίου ακόμα δεν έχουν ξεδιπλωθεί σε όλη τους την έκταση, το οποίο, όμως, συντάραξε συθέαμελα τη διεθνή οικονομική και επιχειρηματική σκηνή και απειλεί να παρασύρει στο διάβα του ακόμα και διακρατικές σχέσεις.

Το σκάνδαλο «dieselgate», όπως ήδη το ονόμασαν τα διεθνή ΜΜΕ, αφορά την αποκάλυψη μιας μεγαλειώδους απάτης εκ μέρους της μεγαλύτερης γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, της Volkswagen, που φέρεται να πουλούσε επί σειρά ετών στις ΗΠΑ -πιθανότατα και σε άλλες αγορές ανά τον κόσμο- πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα με λογισμικό σχεδιασμένο έτσι ώστε να κρύβει τα πραγματικά μεγέθη σε επίπεδα εκπομπών καυσαερίων και κατανάλωσης καυσίμων. Με αυτόν τον τρόπο τα συγκεκριμένα μοντέλα κάλυπταν τις αυστηρές περιβαλλοντικές νόρμες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Το σκάνδαλο αυτό κλονίζει ήδη τη θέση της γερμανικής εταιρείας και θεωρείται σίγουρο πως θα επιφέρει πρόστιμα και αποζημιώσεις ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ πιθανότατα θα αλλάξει και τις γενικότερες ισορροπίες στην παγκόσμια αγορά οχημάτων.



Ο Ματίας Μίλερ της Porsche είναι ο νέος επικεφαλής της Volkswagen μετά την παραίτηση του Μάρτιν Βίντερκορν 

Και αυτή είναι μόνο μία από τις αναγνώσεις της καυτής υπόθεσης... Εύκολα, όμως, καταλαβαίνει κανείς πως η υπόθεση θα έχει αναπόφευκτα επιπτώσεις στις διεθνείς πολιτικές, διπλωματικές, εμπορικές και οικονομικές σχέσεις των εμπλεκόμενων κρατών. Επιπτώσεις που ενδεχομένως θα αλλάξουν τις υφιστάμενες ισορροπίες και κυρίως το επίπεδο συνεργασίας δύο κορυφαίων διεθνών δυνάμεων: των ΗΠΑ και της Γερμανίας.

Στον αέρα οι σχέσεις ΗΠΑ - Γερμανίας

Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι αναλυτές που ήδη τονίζουν ότι το σκάνδαλο της VW θα αποτελέσει τη θρυαλλίδα που θα τινάξει στον αέρα τις σχέσεις των δύο χωρών, σχέσεις που σε κάθε περίπτωση έχουν δοκιμαστεί ποικιλοτρόπως το τελευταίο διάστημα. Οποιος έχει έστω μια γενική άποψη για τις διεθνείς σχέσεις εύκολα καταλαβαίνει πως ΗΠΑ και Γερμανία διατηρούσαν τα τελευταία χρόνια μια οικονομική και διπλωματική συνεργασία αμοιβαία επωφελή: οι Αμερικανοί πάντα ήθελαν έναν ισχυρό συνομιλητή στην Ευρώπη και η επίμονη άρνηση των Βρετανών να αναπτύξουν στενότερες σχέσεις με την ηπειρωτική Ευρώπη, με την οικονομική καρδιά της Ενωσης, τους δυσκόλευε αρκετά. Από την άλλη, η Γερμανία, η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ανάπτυξης, και ήθελε και μπορούσε να παίξει τον ρόλο του προνομιακού συνομιλητή και συνεργάτη στην ήπειρό μας. Το ερώτημα είναι αν οι Αμερικανοί θεώρησαν ποτέ ότι είχαν να κάνουν με έναν ισότιμο εταίρο, όπως είναι βέβαιο πως πίστεψαν κάποια στιγμή οι Γερμανοί, ιδίως όταν έβλεπαν χρόνο με τον χρόνο την οικονομική τους ισχύ να αυξάνεται.



Οταν πλέον οι Αμερικανοί ακούν για την «ισχύ της γερμανικής μηχανικής» και τους «καθαρούς» κινητήρες που κατασκευάζει είναι πολύ κουμπωμένοι

Αυτή ακριβώς η συνεχιζόμενη ενίσχυση της θέσης της Γερμανίας στον παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό χάρτη είναι και η ρίζα του προβλήματος στις σχέσεις του Βερολίνου με την Ουάσινγκτον - τουλάχιστον έτσι όπως αυτό αποκαλύπτεται εσχάτως. Η Γερμανία μεγάλωσε πολύ, σε σημείο ώστε να θεωρεί πως μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί από την αμερικανική γραμμή. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, με αποκορύφωμα τα χρόνια της κρίσης που ξεκίνησε το 2008 και ακόμα ταλανίζει μερίδα της Ευρωζώνης, η Γερμανία ένιωσε αρκετά ικανή και δυνατή ώστε να χαράξει δικιά της πολιτική, ενίοτε αντιμέτωπη με τα αμερικανικά συμφέροντα. Ενιωσε -και είναι- οικονομική υπερδύναμη και ως τέτοια πράττει. Μόνο που τα αμερικανικά μεγέθη παραμένουν ακόμα μεγαλύτερα...

Η διαχείριση της οικονομικής κρίσης από το Βερολίνο ήταν για την Ουάσινγκτον η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η απόδειξη (;) πως εκ μέρους της Γερμανίας είχε κηρυχθεί ένας άτυπος οικονομικός και γεωπολιτικός πόλεμος κατά των υπόλοιπων οικονομικών κολοσσών στον πλανήτη, κάτι που οι ΗΠΑ δεν θα άφηναν αναπάντητο.



Εντυπωσιασμός και πειστικότητα για την αξεπέραστη γερμανική τεχνολογία. Ουδείς φανταζόταν τι κρύβεται πίσω από τα πολυδιαφημισμένα τεχνολογικά θαύματα

Σκεφτείτε μόνο πόσο χαμηλά έριξαν την ισοτιμία ευρώ-δολαρίου η οικονομική κρίση στην Ευρώπη και η επιμονή της Γερμανίας σε ατελέσφορες οικονομικές συνταγές. Το φτηνό ευρώ ευνοεί τις εξαγωγές της Γερμανίας και περιορίζει τις αμερικανικές εξαγωγές σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ αναζητούν τρόπους να βάλουν ξανά την οικονομία τους σε τροχιά ανάκαμψης.

Ταυτόχρονα, η λιτότητα που επιβάλλει στην Ευρωζώνη το Βερολίνο επιτείνει το αδιέξοδο και πιέζει ακόμα περισσότερο το ευρώ. Οι ΗΠΑ παρενέβησαν ουκ ολίγες φορές στη διαχείριση της κρίσης, με απευθείας προτροπές υπουργών, ακόμα και του ίδιου του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα προς τη Γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ. Καμία παρέμβαση δεν εισακούστηκε, ενίοτε και επιδεικτικά! Η αφορμή είχε δοθεί, οι αιτίες υπήρχαν και προφανώς οι ΗΠΑ αποφάσισαν να στείλουν ένα τελευταίο ξεκάθαρο μήνυμα στο Βερολίνο με άλλον τρόπο.

Με την αποκάλυψη ενός «λάθους» που σε πρώτη φάση θα κοστίσει στη Γερμανία πολλά δισεκατομμύρια. Ηδη η VW φαίνεται πως αντιμετωπίζει πρόστιμα ύψους άνω των 18 δισ. ευρώ, ενώ άλλα 26 με 30 δισ. ευρώ έχει απολέσει μέχρι τώρα από την κατακρήμνιση της μετοχής της και από το φρένο στις πωλήσεις σχεδόν διεθνώς!



Ο αμαρτωλός κινητήρας TDI γκρέμισε πολλά στερεότυπα

Αν όντως αυτό ήταν ένα έμμεσο πλήγμα των ΗΠΑ κατά της Γερμανίας, σίγουρα είναι πολύ πειστικό: το VW Group έχει ετήσιο τζίρο περί τα 200 δισ. ευρώ και ως εκ τούτου συμμετέχει στο γερμανικό ΑΕΠ με ποσοστό περίπου 3%. Η ίδια η γερμανική οικονομία εξαρτάται κυρίως από τις εξαγωγές της, οι οποίες αναλογούν στο 45% του ΑΕΠ της. Οι εξαγωγές αυτοκινήτων αναλογούν με τη σειρά τους στο 17% των συνολικών εξαγωγών της Γερμανίας και εξ αυτών το 20% των οχημάτων που εξάγουν κάθε χρόνο οι Γερμανοί παράγεται από τον όμιλο VW.  Είναι έως και προφανές το πόσο μπορεί να βλάψει την οικονομική ισχύ της Γερμανίας το τρέχον σκάνδαλο. Και είναι σαφές το μήνυμα των Αμερικανών - αν τελικά ήταν αυτοί που το έστειλαν...

Ο διευθύνων σύμβουλος της Volkswagen Μάρτιν Βίντερκορν πρώτα ανακοίνωσε την έναρξη μιας εσωτερικής έρευνας στον όμιλο και στη συνέχεια παραιτήθηκε -ουσιαστικά αποπέμφθηκε- λαμβάνοντας ένα «χρυσό μαξιλάρι» αποζημίωσης δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Τη θέση του κάλυψε ο μέχρι σήμερα διευθύνων σύμβουλος της Porsche Ματίας Μίλερ.

Η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε άμεσα ότι αναμένει οι εταιρείες αυτοκινήτων να επιδώσουν σχετικές πληροφορίες στην Ομοσπονδιακή Αρχή Οδικής Κυκλοφορίας προκειμένου οι αρμόδιοι να αξιολογήσουν αν τα στοιχεία για τις εκπομπές ρύπων παραποιήθηκαν στη Γερμανία και την Ευρώπη. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση παρακολουθεί παγωμένη τις δραματικές εξελίξεις που πρώτα απ’ όλα πλήττουν το γερμανικό προφίλ, την εικόνα και την αξιοπιστία της χώρας διεθνώς. Η Γερμανία εξάγει κυρίως το brand name της, το κύρος που εκπέμπει η υπογραφή «made in Germany». Μια υπογραφή πολύ ακριβή για να την αφήσει να αμαυρωθεί...



Ο Μάρτιν Βίντερκορν, πανίσχυρος ηγέτης μιας από τις μεγαλύτερες αυτοκινητο-βιομηχανίες του κόσμου, αποτελεί πλέον παρελθόν

Το σκάνδαλο παίρνει μέρα με τη μέρα ολοένα μεγαλύτερες διαστάσεις, ιδίως από τη στιγμή που η διοίκηση της VW παραδέχτηκε πως εφοδίασε συνολικά 11.000.000 οχήματά της σε όλο τον κόσμο με αυτό το λογισμικό που παραποιεί τα δεδομένα των τεστ.

Πρώτη η Γαλλία ζήτησε πανευρωπαϊκή έρευνα που θα επεκτείνεται και στις γαλλικές αυτοκινητοβιομηχανίες και η Νότια Κορέα γνωστοποίησε ότι ξεκινά έρευνα σε ορισμένα μοντέλα diesel, ενώ την Πέμπτη και η κυβέρνηση της Βρετανίας κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διεξαγάγει έρευνα σχετική με τις διαδικασίες ελέγχου των εκπομπών ρύπων των αυτοκινήτων όλων ανεξαιρέτως των Ευρωπαίων κατασκευαστών!

Παράλληλα, το σύνολο των διεθνών μίντια θέτει εμμέσως θέμα αξιοπιστίας της ίδιας της Γερμανίας και για του λόγου το αληθές ανακοινώθηκε ότι τις προσεχείς εβδομάδες το θέμα της VW θα αποτελέσει αντικείμενο ακροαματικής συνεδρίασης του αμερικανικού Κογκρέσου, συγκεκριμένα των Επιτροπών Ενέργειας και Εμπορίου της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων.

Πώς αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο

Η ευσυνειδησία και η παρατηρητικότητα ενός επιστήμονα, ο φορητός μηχανισμός ελέγχου που έχει εφεύρει μια ομάδα φοιτητών και καθηγητών ενός αμερικανικού πανεπιστημίου και η... σιγουριά κάποιων στελεχών της Volkswagen πως θα μπορούσαν εσαεί να εξαπατούν κρατικούς μηχανισμούς, ανταγωνιστές και εντέλει και τους καταναλωτές συνέθεσαν ένα παζλ που τελικώς οδήγησε στην αποκάλυψη ενός από τα μεγαλύτερα σύγχρονα επιχειρηματικά σκάνδαλα. Ο άνθρωπος που πρώτος παρατήρησε ότι δεν ήταν όλα εντάξει με τα μοντέλα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας ήταν ο κ. Πίτερ Μοκ, γενικός διευθυντής για την Ευρώπη του Διεθνούς Συμβουλίου για Καθαρές Μεταφορές, ενός ελάχιστα προβεβλημένου μέχρι σήμερα οργάνου που μετρά τις εκπομπές καυσαερίων και την τήρηση των σχετικών περιβαλλοντικών κανονισμών παγκοσμίως σε πάσης φύσεως μεταφορικά μέσα. Κατά δήλωσή του, ο κ. Μοκ ήταν αυτός που παρατήρησε πρώτος ότι ορισμένα μοντέλα της VW εξέπεμπαν επιβλαβή αέρια όταν τα τεστ γίνονταν στον δρόμο, σε συνθήκες κανονικής οδήγησης, ενώ όταν οι δοκιμές επαναλαμβάνονταν στο εργαστήριο τα αποτελέσματα ήταν διαφορετικά και πλήρως εναρμονισμένα με τους κανονισμούς εκπομπών αερίων.

Τα τεστ και οι εκπομπές αερίων

Ο ίδιος προχώρησε σε μετρήσεις στα ευρωπαϊκά μοντέλα της VW Passat και Jetta, καθώς και σε μια BMW X5. Τα αυτοκίνητα πέρασαν επιτυχώς τα τεστ στο στατικό δυναμόμετρο, αλλά στον δρόμο έδειξαν τεράστιες διαφορές στις εκπομπές αερίων, πλην της BMW που μετά βίας παρέκκλινε των στάνταρ και μόνο στο τεστ σε ανηφορικό δρόμο. Με αφορμή αυτά τα αποτελέσματα, ο κ. Μοκ πρότεινε στον Αμερικανό ομόλογό του Τζον Τζέρμαν να δοκιμάσει τα αμερικανικά μοντέλα των συγκεκριμένων οχημάτων. Ο Αμερικανός ελεγκτής ζήτησε βοήθεια από το West Virginia University και τη Σχολή Μηχανολόγων που είχε αναπτύξει πρωτότυπα φορητά εργαλεία για τις απαραίτητες μετρήσεις. Και κάπως έτσι, στους δρόμους μεταξύ του Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια και του Σιάτλ της Ουάσινγκτον, τα ντιζελοκίνητα VW έδειξαν τεράστιες αποκλίσεις από τους επίσημους αριθμούς που ανακοίνωνε η εταιρεία: το Jetta ξεπέρναγε τους επιτρεπόμενους ρύπους 13-35 φορές από τα στάνταρ εκπομπών των ΗΠΑ. Το Passat, 5-20 φορές. Η άκρη του νήματος είχε βρεθεί.

Η αποκάλυψη έγινε την περασμένη Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου. Την Τρίτη 22 του μηνός ο διευθύνων σύμβουλος της VW Μάρτιν Βίντερκορν παραδέχτηκε δημοσίως την ύπαρξη μιας συσκευής λογισμικού η οποία αυτόματα «έκλεβε» στα δεδομένα που παρουσίαζε στα τεστ των ντιζελοκίνητων αυτοκινήτων μεταξύ του 2009 και του 2015 στις ΗΠΑ.

Η πρώτη αντίδραση των ΗΠΑ ήρθε από την αμερικανική Αρχή Προστασίας του Περιβάλλοντος, που ανακοίνωσε την απαγόρευση πώλησης νέων VW στις ΗΠΑ. Την ίδια ώρα η εταιρεία ανακοίνωσε και επισήμως μια πρακτική που είχε σιωπηρά ξεκινήσει από τον περασμένο Δεκέμβριο: την οριστική ανάκληση σχεδόν 500.000 αυτοκινήτων Audi A3, Volkswagen Golf, VW Passat, VW Jetta και VW Beetle παραγωγής 2009-2015- που «φοράνε» τον επίμαχο πειραγμένο κινητήρα 2.0 Tdi.

Πόσες φορές οι ΗΠΑ έπιασαν στα πράσα τους Γερμανούς

Η χώρα του Ρήνου, αν και θέλει να φαίνεται υπόδειγμα εύρυθμης λειτουργίας και διαφανών διαδικασιών, στην πραγματικότητα είναι μια χώρα όπου οι μεγάλες εταιρείες έχουν στήσει χορό μέσα στα σκάνδαλα, στις δωροδοκίες και τις υπόγειες εξασφαλίσεις συμβολαίων

Για μια οικονομία που έχει κυρίαρχη θέση όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στον παγκόσμιο χάρτη και για μια πολιτική ελίτ που δεν διστάζει να κουνήσει το δάχτυλο σε όλους όσους εκτιμά πως υπολείπονται των... στάνταρ ποιότητας, ήθους, αξιοπιστίας και υπεαυθυνότητας -τουλάχιστον έτσι όπως τα διατρανώνουν οι ίδιοι οι Γερμανοί-, η αποκάλυψη σκανδάλων τύπου Volkswagen αποτελεί τεράστιο πλήγμα στην εικόνα που θέλει να προβάλλει. Θεωρητικά για τους Γερμανούς η πάταξη της διαφθοράς θα έπρεπε να αποτελεί προμετωπίδα του προφίλ τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, άλλα συμβαίνουν. Η Γερμανία όχι μόνο δεν έχει καταπολεμήσει ουσιαστικά τη διαφθορά, αλλά και σε τυπικό επίπεδο διστάζει (;) να προβεί ακόμα και σε βασικές κινήσεις, όπως το να επικυρώσει το Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών ενάντια στη Διαφθορά στον δημόσιο τομέα.



Η Γερμανία, δηλαδή η κυβέρνηση της Ανγκελα Μέρκελ, έχει προκαλέσει διεθνή απορία με την άρνησή της -μαζί με τη Βόρεια Κορέα, το Σουδάν και τη Συρία- να επικυρώσει το Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών ενάντια στη διαφθορά στον δημόσιο τομέα, αν και το έχουν ήδη δεχτεί 160 χώρες! Επίσης, δεν επικυρώνει τη Σύμβαση Ποινικού Δικαίου του Συμβουλίου της Ευρώπης

Για του λόγου το αληθές, το κυβερνών κόμμα της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ απέφυγε για πολλοστή φορά τον περασμένο Αύγουστο (2015) να προσυπογράψει το Σύμφωνο το οποίο έχει ήδη επικυρωθεί από 160 χώρες του ΟΗΕ, με εξαίρεση το Βερολίνο, τη Βόρεια Κορέα, το Σουδάν και τη Συρία!  Κανονικά σε ένα ευνομούμενο, δημοκρατικό, δυτικό κράτος η καταπολέμηση της διαφθοράς, έστω στα χαρτιά, θα θεωρείτο αυτονόητη ενέργεια. Πολύ περισσότερο όταν η άρνηση της επίσημης κυβέρνησης να επικυρώσει ένα διεθνές σύμφωνο συναντά την έντονη αντίδραση μερίδας των ίδιων των επιχειρηματιών της χώρας και κυρίως δίνει το πάτημα σε διεθνείς οργανισμούς να αμφισβητήσουν τα κίνητρα και τις προθέσεις της. Για παράδειγμα η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International), μέσω της οποίας ο επικεφαλής της, Κρίστιαν Χάμποργκ, τονίζει χαρακτηριστικά ότι η Γερμανία «έχει μπει σε μια εξευτελιστική θέση» και ότι είναι απορίας άξιο το θράσος με το οποίο «οι Γερμανοί ηγέτες καλούν άλλες χώρες να καταπολεμήσουν τη διαφθορά όταν οι ίδιοι αποτυγχάνουν να εφαρμόσουν το Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών».

Δεν επικυρώνουν το Σύμφωνο για τη Διαφθορά

Ακριβώς αυτή η επίμονη στάση του Βερολίνου γεννά ερωτήματα και παράλληλα προσφέρει επιχειρήματα στους διεθνείς ανταγωνιστές της Γερμανίας. Οταν η Διεθνής Διαφάνεια δηλώνει επισήμως ότι επιθυμεί γρήγορη επικύρωση του Συμφώνου για τη Διαφθορά με στόχο την αντιμετώπιση της δωροδοκίας των μελών του Κοινοβουλίου, αλλά και τη δημιουργία ενός μητρώου εταιρειών που έχουν καταδικαστεί για διαφθορά ώστε να απαγορεύεται να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς για δημόσια έργα, η αμερικανική πλευρά σπεύδει να αναρωτηθεί δημοσίως ποιους καλύπτει το Βερολίνο. Αντί να ιδρώσει η Μέρκελ, αρνείται να επικυρώσει όχι μόνο το Σύμφωνο κατά της Διαφθοράς, αλλά και τη Σύμβαση Ποινικού Δικαίου του Συμβουλίου της Ευρώπης την οποία έχουν επικυρώσει όλα τα υπόλοιπα κράτη.  Ο... εξευτελισμός της Γερμανίας συνεχίζεται και σε επίπεδο λιγότερο προβεβλημένων διεθνών οργανισμών: ο Ομιλος Κρατών εναντίον της Διαφθοράς (Group of State against Corruption - GRECO) έχει επανειλημμένα κατακρίνει τη Γερμανία για την έλλειψη προόδου και πολιτικής θέλησης για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η Παγκόσμια Αρχή για τη Διαφθορά (Global Integrity), ήδη από το 2004, κατηγορεί τη Γερμανία για την έκταση της διαφθοράς στον πολιτικό και επιχειρηματικό τομέα της. Στην έκθεσή της τονίζεται γλαφυρά ότι «η διαφθορά στη Γερμανία εξαπλώνεται όπως ο καρκίνος» και ότι «η γερμανική πολιτική και η διαφθορά είναι συνδεδεμένες εδώ και πολλά χρόνια».

«Αντρο καρτέλ με διεθνή δράση»

Ωστόσο, ακόμα και γερμανικά ινστιτούτα παραδέχονται πως η διαφθορά είναι μείζον πρόβλημα για τη χώρα, το οποίο διαχέεται σχεδόν στο σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητας και κλιμακώνεται από τις πιο «ελαφριές» κατηγορίες της σύστασης καρτέλ και της χειραγώγησης τιμών βασικών προϊόντων έως και αυτήν της  δωροδοκίας σε παγκόσμια κλίμακα.

Είναι ενδεικτικό πως το ίδιο το Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών έχει δημοσίως χαρακτηρίσει τη Γερμανία «άντρο καρτέλ με διεθνή δράση»! Κάτι λογικό, καθώς τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι αρκετά από τα μεγαλύτερα καρτέλ που ξεσκεπάστηκαν από τις αρμόδιες αρχές σε ολόκληρο τον κόσμο και έχουν καταδικαστεί στην πληρωμή τεράστιων προστίμων έχουν γερμανική συμμετοχή ή ακόμα και γερμανική υπογραφή. Σε πάμπολλες περιπτώσεις γερμανικών καρτέλ με διεθνή δράση οι εκάστοτε εποπτικές αρχές διαπίστωσαν χειραγώγηση τιμών αλλά και «συνεργασία» με κατά τόπους εταιρείες και αξιωματούχους, οικονομικούς και πολιτικούς, στη βάση της «αμοιβαίας ωφέλειας» ή, αν προτιμάτε, της δωροδοκίας.

Χειραγώγηση επιτοκίων από τράπεζες

Deutsche Bank: «Η Deutsche Bank είναι μία από τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες που βρίσκονται υπό έρευνα από τις ρυθμιστικές αρχές για τον ενδεχόμενο ρόλο τους στη χειραγώγηση του επιτοκίου αναφοράς»: με τον τρόπο αυτό περιέγραψε το πρακτορείο Reuters τις εξελίξεις που κορυφώθηκαν στις αρχές του καλοκαιριού, όταν οι αμερικανικές εποπτικές αρχές κατάφεραν να συγκεντρώσουν όλα τα στοιχεία για ένα σκάνδαλο που, ούτε λίγο ούτε πολύ, διήρκεσε σχεδόν 22 χρόνια. Ενα σκάνδαλο που αφορούσε στη χειραγώγηση των επιτοκίων στη διατραπεζική αγορά και την αγορά παραγώγων προϊόντων, ύψους άνω των 350 τρισ. δολαρίων.

Την περασμένη άνοιξη οι αμερικανικές αρχές άρχισαν την τελική έρευνα σε βάρος της γερμανικής τράπεζας Deutsche Bank με αφορμή μια κατηγορία που είχαν ήδη καταφέρει να κλειδώσουν και αφορούσε τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα από τη Ρωσία, μετά την απόπειρα χρηματισμού ενός χρηματομεσίτη στη Μόσχα. Τον Μάρτιο έγινε γνωστό ότι η «θυγατρική» της Deutsche Bank στις ΗΠΑ απέτυχε να περάσει τα stress tests της Ομοσπονδιακής Τράπεζας. Η Fed μάλιστα τόνισε τότε πως η γερμανική τράπεζα δεν διαθέτει κανέναν μηχανισμό αντιμετώπισης έκτακτης κρίσης. Επενέβη η αρχή εποπτείας των τραπεζών και το τελικό πόρισμα ήταν «περιβόλι»: οι Αμερικανοί ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η Deutsche Bank ελέγχεται για χειραγώγηση επιτοκίων και φορολογικές παραβάσεις επί σχεδόν μία δεκαετία! Οι δύο πλευρές συμβιβάστηκαν εξωδικαστικά τον περασμένο Απρίλιο: οι Γερμανοί συμφώνησαν πως η αμερικανική θυγατρική της Deutsche Bank, θα χρειαστεί τουλάχιστον 1 δισ. δολάρια για την εξυγίανσή της και παράλληλα δέχθηκαν να καταβάλουν πρόστιμο ύψους 2,5 δισ. δολαρίων για το σκάνδαλο χειραγώγησης του Libor.

Siemens: Ενα γιγαντιαίο σκάνδαλο

Εχει χαρακτηριστεί ως Νο 1 σκάνδαλο διαφθοράς παγκοσμίως. Ο λόγος για την περιβόητη υπόθεση των «μαύρων ταμείων της Siemens», την οποία η Αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) δημοσίως χαρακτηρίζει τη μεγαλύτερη υπόθεση διαφθοράς στην ιστορία των παγκόσμιων αγορών. Ο γερμανικός βιομηχανικός κολοσσός κατηγορείται για παράνομες πληρωμές σε Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αμερική και Μέση Ανατολή, που ενδέχεται να αγγίζουν το ποσό των 1,4 δισ. δολαρίων. Σύμφωνα με στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης, η εταιρεία από το 2001 ως το 2007 είχε πληρώσει 54,5 εκατομμύρια δολάρια σε αγνώστους, 341 εκατομμύρια δολάρια σε συμβούλους επιχειρήσεων χωρίς επαρκή δικαιολογητικά και αποδεικτικά έγγραφα και περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια σε δωροδοκίες αξιωματούχων τρίτων χωρών μέσω μηχανισμών πληρωμών, ή offshore εταιρειών.

Τα συνολικά πρόστιμα που επιβλήθηκαν για το σκάνδαλο στην εταιρεία και σε θυγατρικές της ξεπέρασαν τα 1,6 δισ. δολάρια και μέχρι σήμερα είναι το μεγαλύτερο ποσό που έχει επιβάλει αμερικανική Αρχή για υποθέσεις διαφθοράς τα τελευταία 30 χρόνια. Προφανώς το «Dieselgate» της Volkswagen θα... συντρίψει αυτό το αρνητικό ρεκόρ!

Οι «αμαρτωλές» αυτοκινητοβιομηχανίες

Οι αυτοκινητοβιομηχανίες, πάντως, έχουν μακρά ιστορία στον χώρο των δωροδοκιών και της «παράκαμψης» της ευθείας οδού! Για του λόγου το αληθές, στο πρόσφατο παρελθόν έχουν κατηγορηθεί όχι μόνο για δωροδοκία κρατικών λειτουργών, αλλά ακόμα και για περιπτώσεις διακίνησης ναρκωτικών και λευκής σαρκός, ακόμη και για χορήγηση πανεπιστημιακών πτυχίων κατά παραγγελία!

FORD MOTOR EUROPE: Στα μέσα του 2010 η γερμανική εισαγγελία επέδραμε στα κεντρικά γραφεία της Ford Motor Europe στην Κολονία. Στόχος των Αρχών ήταν να βρουν αποδεικτικά στοιχεία σε μια υπόθεση δωροδοκίας στελεχών της αυτοκινητοβιομηχανίας από προμηθεύτριες εταιρείες, με αντάλλαγμα την καλύτερη αντιμετώπιση στους διαγωνισμούς της Ford. 

VOLKSWAGEN: Το σκάνδαλο με τους εργατοπατέρες και τα πληρωμένα όργια ήταν μέχρι τώρα η πιο «γκρίζα» σελίδα στην ιστορία της Volkswagen. Το 2008 δύο στελέχη του Δ.Σ. και ο πρώην πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων Κλάους Βόλκερτ καταδικάστηκαν για τη συμμετοχή τους σε σκάνδαλο δωροδοκίας ηγετών των εργατικών συνδικάτων με μετρητά, αλλά και με πληρωμένα όργια με εκδιδόμενες γυναίκες σε πολυτελή ξενοδοχεία. Στόχος ήταν οι συνδικαλιστές να υποστηρίζουν τις θέσεις της διοίκησης στο σωματείο εργαζομένων.

Γερμανοί και Ελλάδα

Τη Δευτέρα, 31 Αυγούστου 2015, η γαλλική εφημερίδα «Liberation», σε αφιέρωμά της για την ελληνική οικονομία, αναδημοσίευσε άρθρο του γαλλικού πρακτορείου, σύμφωνα με το οποίο οι βιομηχανικοί «γίγαντες» της Γερμανίας βρίσκονται πίσω από μια σειρά σοβαρών σκανδάλων στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, το άρθρο γράφει πως τα σκάνδαλα των γερμανικών εταιρειών (Siemens, Daimler, Rheinmetall, Ferrostaal, Thyssen, ΜΑΝ) μεγάλωσαν το ελληνικό χρέος!  Η γαλλική εφημερίδα αναδημοσιεύει συνοπτικά την ιστορία του σκανδάλου της Siemens, τονίζοντας πως ο γερμανικός κολοσσός φέρεται να δαπάνησε 70 εκατομμύρια ευρώ για δωροδοκίες στην Ελλάδα για τρεις περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, για την υπεργολαβία που κέρδισε στην παραγγελία των πυραύλων Patriot (1998), για τη σύμβαση 8002 του ΟΤΕ (προμήθεια ψηφιακών παροχών το 1997) και για το σύστημα ασφαλείας C4I (2003).

H «Liberation» γράφει επίσης πως για τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Daimler η Ελληνική Δικαιοσύνη ξεκίνησε έρευνα στις αρχές του 2015 με την υποψία της δωροδοκίας κατά την ανάθεση της σύμβασης για στρατιωτικά οχήματα, ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ. Η επιχείρηση μέσω δωροδοκιών φέρεται να εξασφάλιζε συμφωνίες σε 22 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Τελικά στη χώρα μας οι δωροδοκίες αφορούσαν την παραγγελία 6.500 στρατιωτικών τζιπ, 36 ντιζελομηχανών του ΟΣΕ και λεωφορείων της ΕΘΕΛ.

Το ίδιο δημοσίευμα τονίζει πως στη Rheinmetall το 2012 επιβλήθηκε πρόστιμο 37 εκατομμυρίων ευρώ από δικαστήριο της Βρέμης για υπόθεση δωροδοκίας που αφορούσε την πώληση αντιαεροπορικών αμυντικών συστημάτων ύψους 150 εκατομμυρίων ευρώ. Επίσης, δύο πρώην διευθυντικά στελέχη της Ferrostaal καταδικάστηκαν στο Μόναχο για την υπόθεση των υποβρυχίων, ενώ στην εταιρεία επιβλήθηκε πρόστιμο 140 εκατομμυρίων ευρώ. Σε αυτή την υπόθεση η εισαγγελία του Μονάχου ερεύνησε και τον ρόλο της Thyssen στις συμβάσεις κατασκευής υποβρυχίων όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για χώρες της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής. Απεδείχθη πως Ferrostaal και Thyssen είχαν συστήσει θυγατρική, την MFI, που μοίραζε παράνομα χρήματα σε όλο τον κόσμο για να εξασφαλίσει ακριβές συμβάσεις. Η MFI φέρεται να έχει εκταμιεύσει πάνω από 82 εκατ. ευρώ μόνο προς Ελληνες μεσάζοντες για την παραγγελία των υποβρυχίων τύπου 214. Πέραν αυτών, υπάρχει η υπόθεση της ΜΑΝ.

Η μεγάλη κατασκευάστρια εταιρεία βαρέων οχημάτων κατηγορήθηκε για δωροδοκίες ύψους 16 εκατ. ευρώ την περίοδο 2002-2005, με στόχο να ενισχυθούν οι πωλήσεις φορτηγών, ρυμουλκών και λεωφορείων. Το σκάνδαλο είχε και ελληνική προέκταση. Διαπιστώθηκε ότι έγιναν πληρωμές για μια σύμβαση του 2002 με τον ΗΛΠΑΠ για την προμήθεια 91 οχημάτων τύπου Ν 6216 και 40 αρθρωτών λεωφορείων τύπου Ν 6221, αλλά και για τη συμμετοχή της ΜΑΝ σε προγράμματα του υπουργείου Αμυνας το διάστημα 2000-2003.

Και οι ΗΠΑ, δεν είναι αθώες

Το σκάνδαλο της ημιουργικής λογιστικής της Lehman Brothers και οι υπερατλαντικές τηλεφωνικές παρακολουθήσεις μεγαλοστελεχών και... ηγετών

Στην περίπτωση της VW οι Αμερικανοί, κατά το κοινώς λεγόμενο, έπιασαν τους Γερμανούς με τη... γίδα στην πλάτη! Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι ΗΠΑ δεν έχουν το δικό τους μερίδιο στα μεγάλα εταιρικά σκάνδαλα που έχουν αποκαλυφθεί τις τελευταίες δεκαετίες στην παγκοσμιοποιημένη μας οικονομία.

Είναι έως και αναμενόμενο σε ένα περιβάλλον έντονα ανταγωνιστικό οι ιθύνοντες των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων να απεργάζονται ακόμα και ελάχιστα, έως καθόλου, νόμιμους τρόπους για να πετύχουν τους στόχους κερδοφορίας, να καλύψουν τους μετόχους τους και, κυρίως, να διασφαλίσουν τη θέση και τις απολαβές τους.



Εδώ και δεκαετίες οι περιπτώσεις εταιρικών σκανδάλων έχουν πολλούς πρωταγωνιστές. Η πιο συνήθης μορφή τους ιστορικά είναι αυτή της παραποίησης λογιστικών καταστάσεων, πρακτική συχνή, που ενίοτε όμως ξεφεύγει από τον έλεγχο των εμπνευστών της και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε καταρρεύσεις εταιρειών και σε μεγάλα πλήγματα στις εκάστοτε οικονομίες και στην εμπιστοσύνη των επενδυτών στην ίδια τη λειτουργία των αγορών. Τρανταχτά παραδείγματα τέτοιων μεγάλων εταιρικών σκανδάλων είχαν «αμερικανική υπογραφή»: Lucent, Xerox, Enron και WoldCom υπολογίζεται πως κόστισαν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα, που τελικώς οδήγησε σε έναν οικονομικό Αρμαγεδδώνα την παγκόσμια οικονομία, είναι αυτό της Lehman Brothers.

 
Βιομηχανική κατασκοπεία και NSA

Από την άλλη, υπάρχει και το τεράστιο σκάνδαλο βιομηχανικής κατασκοπείας στο οποίο ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει ποιος ήταν ο θύτης και ποιο το θύμα. Επισήμως το σκάνδαλο έχει να κάνει με τις υποκλοπές τις οποίες φέρεται ότι είχε ενορχηστρώσει η αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας (NSA), που παρακολουθούσε επιχειρηματίες, πολιτικούς, ακόμα και τους αρχηγούς των ευρωπαϊκών κρατών - φίλα προσκείμενων δηλαδή και συμμάχων.

Στην υπόθεση ως στόχος παρακολουθήσεων και υποκλοπών αναφέρθηκε ακόμα και η ίδια η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, πλην όμως γερμανικά ΜΜΕ («Die Welt», «Bild», «Suddeutsche Zeitung») αποκάλυψαν πως μέρος των υποκλοπών κατά τρίτων πολιτικών και επιχειρηματιών διενεργούσε η γερμανική Υπηρεσία Πληροφοριών (BND) σε συνεργασία ή για λογαριασμό της NSA!

Σε κάθε περίπτωση, από την όλη υπόθεση αποκαλύφθηκε πως ήδη από το 2005 οι αμερικανικές αρχές παρακολουθούσαν και μάθαιναν εγκαίρως τα σχέδια ευρωπαϊκών κολοσσών όπως η EADS-Airbus και η Eurocopter (σήμερα Airbus Helicopters).