Κύπρος: Επέτειος για τα 61 χρόνια από τον αγώνα της ΕΟΚΑ

Συμπληρώνονται σήμερα 61 χρόνια από την έναρξη του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) που στόχευε στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και τον τερματισμό της βρετανικής κατοχής που διατηρούσε τη Κύπρο ως αποικία του Ηνωμένου Βασιλείου, παρά τις υποσχέσεις που είχαν δοθεί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι Βρετανοί την 1η Απριλίου του 1955 αιφνιδιάστηκαν από τις εκρήξεις που σημειώθηκαν σε διάφορες εγκαταστάσεις που διατηρούσαν στη Κύπρο. Τα φυλλάδια που κυκλοφόρησαν την ίδια ημέρα έδιναν την εξήγηση. Οι Έλληνες της Κύπρου είχαν αποφασίσει να διεκδικήσουν την Ένωση με την Ελλάδα αρχίζοντας ένοπλο αγώνα με στρατιωτική ηγέτη τον συνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα που είχε το ψευδώνυμο Διγενής και πολιτικό ηγέτη τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

Ο Γρίβας είχε αντικομουνιστική προϊστορία καθώς έδρασε στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κατοχής ως ηγέτης της οργάνωσης «Χ», με κατηγορίες για συνεργασία με τους Γερμανούς και λαμβάνοντας μέρος στις μάχες των Δεκεμβριανών εναντίον του ΕΛΑΣ.

Ο αγώνας για την Ένωση με την Ελλάδα δεν πέτυχε τον στόχο του αλλά οδήγησε στην ανεξαρτησία του Μεγαλονήσου και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου. Συμφωνίες οι οποίες μόλις τρία χρόνια μετά την εφαρμογή τους οδήγησαν σε ρήξη Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, ενώ η Βρετανική παρουσία διαιωνίστηκε με την παραμονή δύο κυρίαρχων στρατιωτικών βάσεων.
 
Την 1η Απριλίου 1955 μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα όλες οι πόλεις της Κύπρου ξύπνησαν από τις δυνατές εκρήξεις. Μέλη της ΕΟΚΑ είχαν οργανώσει δολιοφθορές σε στόχους βρετανικών συμφερόντων. Πρώτος νεκρός ο μαθητής Μόδεστος Παντελής ο οποίος σκοτώθηκε από ηλεκτροπληξία ενώ προσπαθούσε να κόψει ηλεκτροφόρα σύρματα, ώστε να διακόψει τον φωτισμό σε βρετανική βάση και να γίνει η επίθεση.

Τα Φυλακισμένα Μνήματα στις Κεντρικές φυλακές στη Λευκωσία δίπλα στην αίθουσα των εκτελέσεων.



Ο Συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας «Διγενής»



Πρώτος καταζητούμενος ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο οποίος υπήρξε και ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ. Ήταν από τους λίγους αντάρτες με στρατιωτική εμπειρία καθώς είχε υπηρετήσει ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στην Ελλάδα. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου είχε ίσως το πλέον ηρωικό τέλος από τους ήρωες της ΕΟΚΑ. Μετά από προδοσία εντοπίστηκε το κρησφύγετο του κοντά στο Μοναστήρι του Μαχαιρά. Αφού έβγαλε έξω από το κρυσφύγετο τους συναγωνιστές του έμεινε μόνος του και έδωσε μάχη επί 8 ώρες σκοτώνοντας δεκάδες Άγγλους. Τελικώς για να τον εξουδετερώσουν έριξαν βενζίνη με ελικόπτερα και τον έκαψαν ζωντανό.

Ηρωική μορφή που ξεχώρισε ήταν και αυτή του Κυριάκου Μάτση ο οποίος επίσης εντοπίστηκε σε κρησφύγετο το οποίο είχε προδοθεί. Όταν οι Βρετανοί του ζήτησαν να βγει, αυτός απάντησε ότι θα το έκανε μόνο πυροβολώντας. Τότε τον σκότωσαν με χειροβομβίδες που έριξαν στο κρησφύγετο.

Τα τέσσερα χρόνια του αγώνα γράφτηκαν σελίδες απίστευτου ηρωισμού με τους Βρετανούς να οδηγούν στην αγχόνη και να εκτελούν νεαρά παιδιά που συμμετείχαν στην ΕΟΚΑ. Καραολής, Δημητρίου, Πατάτσος, Παναγίδης… Όλοι στάθηκαν μπροστά στην αγχόνη ψέλνοντας τον εθνικό ύμνο και φωνάζοντας ζήτω η Ελλάδα. Ο τελευταίος που απαγχονίστηκε ήταν ο 18χρονος μαθητές Ευαγόρας Παλληκαρίδης, στον οποίο η σημερινή Βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ αρνήθηκε να δώσει χάρη. 

Οι απαγχονισθέντες για να αποφευχθούν οι λαϊκές αντιδράσεις θάφτηκαν μέσα στο χώρο των φυλακών που σήμερα έχουν γίνει τόπος προσκυνήματος με την ονομασία «Φυλακισμένα Μνήματα».

Πολιτικός ηγέτης της ΕΟΚΑ υπήρξε ο πρώτος Πρόεδρος της Κύπρου Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ενώ μέλη της οργάνωσης διετέλεσαν οι μετέπειτα πρόεδροι Σπύρος Κυπριανού, Γλαύκος Κληρίδης και Τάσσος Παπαδόπουλος. Στον αγώνα δεν συμμετείχε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κύπρου το ΑΚΕΛ και γιατί το ίδιο δεν επιθυμούσε αλλά και γιατί ο Γρίβας ως αντικομμουνιστής το θεωρούσε επικίνδυνο.

Σήμερα σε όλες τις πόλεις της Κύπρου πραγματοποιούνται δοξολογίες και εκδηλώσεις για την επέτειο της 1ης Απριλίου με την υπενθύμιση ότι ο αγώνας για ένωση με την Ελλάδα δεν επιτεύχθηκε, παρά το ότι στο δημοψήφισμα του 1950 το 97% των Κυπρίων είχε ταχθεί υπέρ της ενσωμάτωσης της Μεγαλονήσου στον ελληνικό κορμό.

Ο πολιτικής ηγέτης της ΕΟΚΑ Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο στρατιωτικός αρχηγός Γεώργιος Γρίβας



Βρετανοί ξυλοκοπούν στον δρόμο Κύπριους που έγραφαν συνθήματα και μοίραζαν φυλλάδια



Η εφημερίδα «Ελευθερία» για την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ



Στο δημοψήφισμα του 1950 το 97% ψήφισε υπέρ της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα