«Παγκόσμιος σεισμός» από τις αποκαλύψεις των Panama Papers

Σε αναβρασμό βρίσκεται από την Κυριακή όλη η διεθνής οικονομική και πολιτική κοινότητα, έπειτα από τις αποκαλύψεις σχετικά με τα αρχεία Panama Papers, που είδαν το φως της δημοσιότητας χάρις στην προσπάθεια ενός εκτεταμένου δικτύου μέσων ενημέρωσης σε όλον τον κόσμο, κι αφορούν τις παράνομες συναλλαγές και τη φοροδιαφυγή μεγάλων εταιρειών, αλλά και μεγαλοσχημόνων πολιτικών, επιχειρηματιών, ακόμη και αθλητών μέσα από την εμπλεκόμενη off shore εταιρεία του δικηγορικού γραφείου Μόσακ Φονσέκα στον Παναμά.

Κρατικές αρχές σε όλο τον πλανήτη ανακοινώνουν, η μία μετά την άλλη, ότι θα αναλάβουν δράση μετά τη μαζική διαρροή των εμπιστευτικών εγγράφων, τα οποία αποκαλύπτουν πώς φορολογικοί παράδεισοι χρησιμοποιούνται από οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες, συνεργάτες και συγγενείς τους, προκειμένου να αποκρύπτεται μέρος του πλούτου τους. Από τα Panama Papers πέφτει φως στις μεθόδους με τις οποίες η εταιρεία διευκόλυνε τους πελάτες της στο ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος, στην παράκαμψη κυρώσεων και στη φοροαποφυγή.

Ο Τζέραρντ Ράιλ, διευθυντής του Διεθνούς Κονσόρτιουμ Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) τόνισε ότι τα Panama Papers καλύπτουν ολόκληρη τη δραστηριότητα της Mossack Fonseca, ημέρα με την ημέρα, τα τελευταία 40 χρόνια. Εκτιμά δε ότι θα πρόκειται για το μεγαλύτερο χτύπημα κατά των υπεράκτιων εταιρειών (offshore) στην ιστορία, λόγω της έκτασης των αποκαλύψεων.

Η βρετανική κυβέρνηση ζήτησε τη Δευτέρα να της δοθεί άμεσα αντίγραφο των εγγράφων, προκειμένου να μελετήσει τις πληροφορίες και να αναλάβει δράση για πιθανή φοροδιαφυγή. Ανάμεσα στα ονόματα που αναφέρονται στα έγγραφα είναι και το όνομα του πατέρα του Κάμερον, Ίαν Κάμερον, καθώς και μέλη των Συντηρητικών. Η εκπρόσωπος του Κάμερον αρνήθηκε να σχολιάσει εάν η οικογένεια Κάμερον είχε επενδύσει σε offshore εταιρείες, λέγοντας: «Είναι ιδιωτική υπόθεση». Νωρίτερα, κυβερνητική αξιωματούχος σημείωσε: «Θα εξετάσουμε προσεκτικά τα δεδομένα και θα ενεργήσουμε γρήγορα και σωστά».

Το Βερολίνο ελπίζει ότι οι αποκαλύψεις θα δώσουν ώθηση στον αγώνα κατά του ξεπλύματος χρήματος και της φορολογικής απάτης και ότι τα κράτη που ευνοούν τέτοιες πρακτικές, θα αναγνωρίσουν ότι αυτές «δεν έχουν μέλλον». «Ελπίζουμε ότι η σημερινή συζήτηση θα συμβάλει στο να αυξηθεί η πίεση», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο ο Μάρτιν Γέγκερ, εκπρόσωπος του υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Να υπάρξουν αυστηρές έρευνες και να δοθούν σαφείς πολιτικές απαντήσεις, με σχετική νομοθεσία και ποινικές διώξεις που θα στοχεύουν στην αποτροπή τέτοιων πρακτικών, ζητά ο ομοσπονδιακός καγκελάριος της Αυστρίας, Βέρνερ Φάιμαν.

Η Εποπτική Αρχή Χρηματοοικονομικών της Σουηδίας έχει έρθει σε επαφή με τις αρχές στο Λουξεμβούργο, για να ζητήσει πληροφορίες σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι ο τραπεζικός όμιλος Nordea βοήθησε πελάτες να δημιουργήσουν λογαριασμούς σε υπεράκτιους φορολογικούς παράδεισους. «Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τις πληροφορίες» είπε ο επικεφαλής της FSA.

Η ρυθμιστική αρχή χρηματοπιστωτικών αγορών της Αυστρίας διερευνά κατά πόσον η Raiffeisen Bank International και Hypo Landesbank Vorarlberg ακολούθησαν τους κανόνες, καθώς αναφέρθηκαν στα έγγραφα που διέρρευσαν.

Η ρυθμιστική αρχή της Νορβηγίας αναφέρει ότι η αποκάλυψη ότι η νορβηγική τράπεζα DNB βοήθησε πελάτες να στήσουν offshore εταιρείες στις Σεϋχέλλες θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα και σημείωσε ότι θα ζητήσει εξηγήσεις.

Οι ολλανδικές αρχές θα διερευνήσουν τις κατηγορίες που σχετίζονται με την Ολλανδία. Το υπουργείο Οικονομικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι οι φορολογικές αρχές θα διεξαγάγουν έρευνα για το «κατά πόσο υπάρχουν στοιχεία που σχετίζονται με επιβολή φόρων».

Ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωσε ότι οι αποκαλύψεις για φοροδιαφυγή μέσω εταιρειών offshore είναι μια καλή είδηση που θα βοηθήσει να ενισχυθούν τα φορολογικά έσοδα. «Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι θα διενεργηθούν έρευνες βάσει των πληροφοριών που έρχονται στο φως, θα ανοιχθούν υποθέσεις και θα γίνουν δίκες» δήλωσε ο Ολάντ στο περιθώριο επίσκεψής του σε μια εταιρεία σε προάστιο του Παρισιού. «Αυτές οι αποκαλύψεις είναι καλή είδηση επειδή θα αυξήσουν τα φορολογικά έσοδα απ' αυτούς που διαπράττουν απάτες».

Ο Ολάντ ευχαρίστησε γι' αυτό τους καταμηνυτές ατασθαλιών οι οποίοι προέβησαν σ' αυτές τις αποκαλύψεις.

Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα επιδιώξει να εξασφαλίσει πρόσβαση στα έγγραφα. Το υπουργείο Οικονομικών σημείωσε ότι μόλις οι αρχές αποκτήσουν και επαληθεύσουν τις πληροφορίες, θα επανεξετάσουν τους φόρους των ατόμων που εμπλέκονται στις υποθέσεις και την όποια επιβολή προστίμων, ιδιαίτερα για μη δηλωθέντες λογαριασμούς σε ξένες τράπεζες και για εταιρίες «βιτρίνα».

Οι φορολογικές αρχές της Αυστραλίας ανακοίνωσαν την έναρξη έρευνας για 800 άτομα των οποίων τα ονόματα περιλαμβάνονται στα Panama Papers.

Εκπρόσωπος του πρόεδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ, του οποίου τα τέκνα εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες υπεράκτιων εταιρειών, τόνισε ότι τα παιδιά του προέδρου είναι ενήλικοι πολίτες της χώρας και κάτι τέτοιο «δεν απαγορεύεται από κανέναν νόμο».

Αρχηγοί κρατών, κυβερνήσεων και συγγενείς-φίλοι ηγετών στη λίστα

Τουλάχιστον 12 νυν ή πρώην αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων και τουλάχιστον 60 άτομα τα οποία συνδέονται με κρατικούς ηγέτες εμπλέκονται στην υπόθεση. Στα έγγραφα γίνεται αναφορά σε δίκτυο ξεπλύματος δισεκατομμυρίων μαύρου χρήματος από δίκτυο στο οποίο εμπλέκονται στενοί συνεργάτες του προέδρου της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν.

Ο πατέρας του πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον, Ίαν, ο οποίος έχει φύγει από τη ζωή, εμφανίζεται ως επί τρεις δεκαετίες ιδιοκτήτης offshore, την οποία ίδρυσε το 1982.

Ο πρωθυπουργός της Ισλανδίας Σίγκμουντουρ Γκουνλάουγκσον εμφανίζεται να εμπλέκεται διατηρώντας μη δηλωμένα ποσοστά σε τμήμα της περιουσίας της συζύγου του. Από το πρωί της Δευτέρας, 16.000 άνθρωποι στην Ισλανδία έχουν υπογράψει αίτημα για παραίτηση του πρωθυπουργού της χώρας.

Από τις αποκαλύψεις δεν εξαιρείται και η ελίτ της Κίνας, μεταξύ άλλων η οικογένεια του προέδρου της χώρας και γενικού γραμματέα του ΚΚ Κίνας Σι Τζινπίνγκ. Τουλάχιστον οκτώ πρώην και νυν μέλη του 25μελούς Πολιτικού Γραφείου του κόμματος εμπλέκονται στο σκάνδαλο.

Ο γαμπρός του Κινέζου προέδρου Ντενγκ Τζιαγκουΐ φέρεται να δημιούργησε δύο υπεράκτιες εταιρείες στις βρετανικές Παρθένες Νήσους το 2009, την περίοδο που ήδη ο κ. Σι ήταν μέλος της 9μελούς Διαρκούς Επιτροπής του Π.Γ. του ΚΚ Κίνας. 

Οι σχετικές πληροφορίες, ωστόσο, δεν μεταδίδονται στην Κίνα λόγω της κρατικής λογοκρισίας.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο φέρεται να μετέφερε την έδρα της Roshen στις βρετανικές Παρθένες Νήσους το 2014 και ενώ η σύγκρουση με τη Ρωσία βρισκόταν στο απόγειό της

Ο γιος του πρωθυπουργού του Πακιστάν Ναουάζ Σαρίφ, Χουσεΐν, σημειώνει ότι η χρήση offshore εταιρειών για τη διεύθυνση δραστηριοτήτων στον χώρο του real estate «δεν έχει τίποτε το κακό».

Και το όνομα του Παπασταύρου στα έγγραφα

Και ελληνικό ενδιαφέρον έχουν οι αποκαλύψεις των «Panama Papers», καθώς μεταξύ των 11,5 εκατ. εγγραφών βρίσκεται και το όνομα του Σταύρου Παπασταύρου, συμβούλου και στενού συνεργάτη του Αντώνη Σαμαρά.

Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του ICIJ, ο κ. Παπασταύρου διατέλεσε από το 2004 έως το 2014, μέλος των διοικητικών συμβουλίων των off-shore εταιρειών Green Shamrock Foundation και Diman Foundation.

Παράλληλα, από το 2006 και μετέπειτα, εμφανίζεται ως αναπληρωτής πρόεδρος της Aisios Foundation, στην οποία συμμετέχουν και οι Κωνσταντίνος Λαναράς και Σπύρος Μεταξάς.

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα τoυ ICIJ, σε απάντησή του, ο κ. Παπασταύρου δήλωσε αρχικά, ότι «δεν θυμάται τις εταιρείες», ενώ στη συνέχεια ανασκεύασε μερικώς, παραδεχόμενος ότι «σύμφωνα με τα αρχεία του έχει υπηρετήσει ως μέλος των διοικητικών συμβουλίων της Green Shamrock Foundation , Diman και Aisios».

Όπως εξήγησε, το έκανε για δύο οικογενειακούς του φίλους, με τους οποίους τον συνδέει μακρόχρονη φιλία, ενώ διευκρίνισε ότι δεν έλαβε καμία αποζημίωση. Πρόσθεσε δε, ότι «δεν διέθετε δικαιώματα ιδιοκτησίας σ’ αυτές τις εταιρείες και έτσι, δεν ήταν υποχρεωμένος να τις δηλώσει στις φορολογικές αρχές».

Δεκάδες γερμανικές τράπεζες συνεργάστηκαν με τον Φονσέκα

28 γερμανικές τράπεζες, ανάμεσά τους η Deutsche Bank και η Commerzbank, χρησιμοποίησαν τις υπηρεσίες της εταιρείας δικηγόρων Mossack Fonseca του Παναμά, η οποία βρίσκεται στην καρδιά ενός τεράστιου σκανδάλου φοροαποφυγής, αποκάλυψε τη Δευτέρα η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung.
«Τουλάχιστον 28 γερμανικές τράπεζες κατέφυγαν τα τελευταία χρόνια στις υπηρεσίες της εταιρείας Μοσάκ Φονσέκα», σημειώνει η εφημερίδα του Μονάχου, μέλος της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), η οποία αξιοποιεί τα 11,5 εκατομμύρια έγγραφα που προέρχονται από την εταιρεία του Παναμά και φέρει στο φως την χρήση φορολογικών παραδείσων από πολλές προσωπικότητες.

Τα έγγραφα, τα οποία περιήλθαν στην κατοχή της Süddeutsche Zeitung στις αρχές του 2015 και η εφημερίδα κατόπιν τα έθεσε μέσω ICIJ στη διάθεση 370 δημοσιογράφων σε πάνω από 70 χώρες.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, οι γερμανικές τράπεζες «δημιούργησαν ή διαχειρίστηκαν μέσω (της Mossack Fonseca) πάνω από 1.200 εταιρείες βιτρίνες για τους πελάτες τους».

Μόνο η Deutsche Bank, η μεγαλύτερη γερμανική τράπεζα, είχε χρησιμοποιήσει «ως το 2007 πάνω από 400 εξωχώριες επιχειρήσεις», σύμφωνα με τη Süddeutsche Zeitung, η οποία υπογραμμίζει πως «πολλές χιλιάδες Γερμανοί χρησιμοποίησαν τις εταιρείες - βιτρίνες της Mossack Fonseca».

Ανάμεσα σε άλλες γερμανικές τράπεζες που αξιοποίησαν τις υπηρεσίες της Mossack Fonseca ξεχωρίζουν η Commerzbank, η Dresdner Bank, αλλά και η BayernLB.

Αλλά και κρατιδιακές και περιφερειακές γερμανικές τράπεζες χρησιμοποίησαν τις υπηρεσίες της δικηγορικής εταιρείας του Παναμά, συνεχίζει η Süddeutsche Zeitung, χωρίς να τις κατονομάζει.

Οι τράπεζες που ενέχονται στην υπόθεση διαβεβαίωσαν πάντως ότι «άλλαξαν την πολιτική τους τα τελευταία χρόνια», σημειώνει η εφημερίδα. Η Commerzbank επίσης διαβεβαίωσε ότι «άλλαξε πορεία», με «αξιόπιστο τρόπο», από το 2008.

Στη Deutsche Bank, «αναγνωρίζουμε πλήρως τη σημασία του προβλήματος αυτού» και «βελτιώσαμε τις διαδικασίες υποδοχής πελατών και επαλήθευσης των στοιχείων των προσώπων με τα οποία συνδιαλλασσόμαστε», ανέφερε η τράπεζα.

Η Siemens, που είχε βρεθεί στην καρδιά ενός τεράστιου σκανδάλου δωροδοκιών τη δεκαετία του 2000, αναφέρεται επίσης στα Panama Papers.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, ποσά που είχαν τοποθετηθεί από στελέχη της Siemens σε «μαύρα» ταμεία στη Νότια Αμερική δεν επεστράφησαν στην εταιρεία. «Περίπου τρία εκατομμύρια ευρώ» μεταφέρθηκαν σε ιδιωτικούς τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία και στις Μπαχάμες, σύμφωνα με την εφημερίδα.

Κλυδωνισμοί και στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο

Ακόμη κι η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου UEFA αρχίζει άλλη μία φορά να κλυδωνίζεται, ένεκα των αποκαλύψεων ότι ο νυν πρόεδρός της Μισέλ Πλατινί και ο τέως υπ. αριθ. 2 στην ιεραρχία της FIFA Ζερόμ Βαλκ εμπλέκονται σε παράνομες φορολογικές απάτες μέσω της εταιρείας, δραστηριότητες από τις οποίες δεν απείχαν και μεγάλα ονόματα του αθλήματος, όπως ο «μάγος» Λιονέλ Μέσι.

Με τον ίδιο τρόπο, μέσα από τη δημιουργία ενός δαιδαλώδους δικτύου από εταιρείες και τις γνωστές μεταχρονολογήσεις εγγράφων μπορούσε κι ο αστέρας του ποδοσφαίρου Λιονέλ Μέσι να καλύπτει τις απολαβές κι επενδύσεις του και να μην πληρώνει το παραμικρό στην εφορία.

Ο Μέσι και το επιτελείο του ετοιμάζονται να υποβάλουν μήνυση κατά της Διεθνούς Κοινοπραξίας των δημοσιογράφων - ερευνητών (ICIJ) και κατά της γερμανικής εφημερίδας «Suddeutsche Zeitung» σχετικά με τα δημοσιεύματα που προήλθαν από τα συγκεκριμένα ΜΜΕ για αναφορά στον κορυφαίο ποδοσφαιριστή στα Panama Papers.

Αυτό γράφει η καταλανική εφημερίδα «Sport» επικαλούμενη πηγές προσκείμενες στην οικογένεια του άσου της Μπαρτσελόνα.

Ρωσία: «Συκοφαντίες και κατασκευασμένα στοιχεία»

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε από την πλευρά του ότι πρόκειται για «κατασκευασμένες αποδείξεις» με σκοπό την δυσφήμηση του κ. Πούτιν.

Το δίκτυο ξεπλύματος χρήματος κινείτο γύρω από τη Bank Rossiya, η οποία υφίσταται κυρώσεις από ΗΠΑ και ΕΕ μετά την προσάρτηση της ουκρανικής Κριμαίας από τη Ρωσία. Στα Panama Papers αποκαλύπτεται για πρώτη φορά ο τρόπος με τον οποίο κινείται η συγκεκριμένη τράπεζα. Το χρήμα διοχετευόταν σε offshore, δύο εκ των οποίων ιδιοκτησίας του στενού συνεργάτη του Ρώσου προέδρου, Σεργκέι Ρολντούγκιν.

Ωστόσο ο κ. Ρολντούγκιν εμφανίζεται να αποτελεί «βιτρίνα» του «πραγματικού ιδιοκτήτη», το όνομα του οποίου δεν αναφέρεται.

Στο σκάνδαλο φέρονται να εμπλέκονται ακόμη ο πρόεδρος της Αργεντινής Μαουρίσιο Μάκρι ο οποίος ήταν στέλεχος και αντιπρόεδρος εταιρείας στις Μπαχάμες που συνεργαζόταν με την Μοssack Fonseca είχε βοηθηθεί να στήσει και αυτός την δική του offshore, καθώς και δεκάδες πολιτικοί της Βραζιλίας, διαφόρων πολιτικών παρατάξεων, καθώς και συνεργάτης του προέδρου του Μεξικού.

Στην υπόθεση εμπλέκονται τουλάχιστον 1.000 άτομα από την Ιταλία.