Πώς οδηγεί το Brexit σε Grexit

Ενα από τα πιο κολασμένα σενάρια είναι αυτό που επεξεργάζονται αυτές τις ημέρες όλοι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, με επικεφαλής την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. «Από καταβολής της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν έχει εκτεθεί σε τέτοιο κίνδυνο η οικονομία ολόκληρου του πλανήτη», τονίζουν χαρακτηριστικά κορυφαίοι αξιωματούχοι της Κομισιόν, επισημαίνοντας ότι αν οι Βρετανοί είχαν αντιληφθεί τις επιπτώσεις του Brexit, τότε θα το απέρριπταν την Πέμπτη με συντριπτική πλειοψηφία. 

Το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου αποτελεί εδώ και μήνες τον χειρότερο εφιάλτη της Ευρώπης για δύο βασικούς λόγους:

1 Η βρετανική οικονομία είναι η δεύτερη ισχυρότερη της Ευρώπης και επηρεάζει άμεσα όλες τις αγορές της υφηλίου που ταλανίζονται ήδη από ισχυρούς κλυδωνισμούς.

2Για το δημοψήφισμα της Βρετανίας δεν υπάρχει επιστροφή. Δεν είναι ίδια περίπτωση με το δημοψήφισμα για το τρίτο μνημόνιο που διοργάνωσε η ελληνική κυβέρνηση, και το οποίο αγνόησε όταν το αποτέλεσμα αποδείχθηκε άχρηστο στη στρατηγική της. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες δεν προβλέπουν ακύρωση της απόφασης που λαμβάνεται από τον λαό μιας χώρας για την αποχώρηση από την Ε.Ε. «Αλλά ακόμη κι αν οι Βρετανοί το μετανιώσουν και θελήσουν να ακυρώσουν την απόφασή τους, δεν θα το επιτρέψουν η Γαλλία και η Γερμανία», υποστηρίζουν κοινοτικοί αξιωματούχοι, υπενθυμίζοντας ότι για τον λόγο αυτό φρόντισαν να προγραμματίσουν Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. πέντε μέρες αργότερα, στις 28 Ιουνίου.

Ολόκληρος ο σχεδιασμός της ευρωπαϊκής ελίτ, λοιπόν, εστιάζεται σε δύο στόχους για τις επόμενες δέκα μέρες. Πρώτον, να εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες επικοινωνίας ώστε ο βρετανικός λαός να αντιληφθεί εγκαίρως ότι οι επιπτώσεις ενός Brexit θα επιβαρύνουν πρωτίστως τον ίδιο, με άμεση και σημαντική μείωση του ΑΕΠ, αλλά και καταστροφικές συνέπειες στη διακίνηση των βρετανικών προϊόντων εκτός των συνόρων της χώρας. Και δεύτερον, να ελαχιστοποιηθούν οι συνέπειες στις ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως τις πρώτες ημέρες μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, εφόσον βέβαια το Brexit επικρατήσει. Το σχέδιο αυτό, της διατήρησης της ηρεμίας στις αγορές, έχει αναλάβει να εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία θα προβεί σε σχετικές ανακοινώσεις τις επόμενες ημέρες και θα θέσει σε εφαρμογή έναν ειδικό κανονισμό διαχείρισης της κρίσης την ερχόμενη Παρασκευή, εφόσον αυτό κριθεί σκόπιμο. «Ευτυχώς η ψηφοφορία γίνεται Πέμπτη. Οποιαδήποτε άλλη μέρα θα είχαμε σοβαρότερο πρόβλημα», επισημαίνουν στελέχη της ΕΚΤ. 

Διότι τα τελικά αποτελέσματα εκτιμάται ότι θα γίνουν γνωστά το μεσημέρι της Παρασκευής που θα κλείνουν οι τράπεζες και οι χρηματαγορές, δίνοντας στην ΕΚΤ έναν ικανοποιητικό χρόνο 48 ωρών για να διαχειριστεί αποτελεσματικά την κατάσταση που θα έχει δημιουργηθεί.

Επί ποδός πολέμου η ΕΚΤ

Οπως πληροφορείται το «ΘΕΜΑ», το σχέδιο της ΕΚΤ για τη διαχείριση της κρίσης στις αγορές θα παραμείνει μυστικό ως την τελευταία στιγμή, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα αφορά ένα «κολασμένο σενάριο», όπως χαρακτηριστικά λένε στις Βρυξέλλες. Το πόσο κολασμένο είναι φαίνεται από ένα γεγονός και μόνο: δεν αφορά δράσεις της ΕΚΤ για μερικές μέρες μόνο, αλλά για δύο ολόκληρα χρόνια που θα χρειαστούν για να ολοκληρωθεί η διαδικασία αποχώρησης της Βρετανίας από την Ε.Ε.

Οπως αναφέρουν ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία, επικαλούμενα στελέχη της διοίκησης της ΕΚΤ, έχει ήδη καταρτιστεί ένα σχέδιο δράσης που έχει εκπονηθεί από κοινού με την Κεντρική Τράπεζα της Βρετανίας και ένα ανακοινωθέν που θα κυκλοφορήσει σε ολόκληρη την Ευρώπη ταυτόχρονα τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής σε περίπτωση που τα exit polls δείξουν επικράτηση του Brexit. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η ανακοίνωση θα τονίζει ότι οι θεσμοί θα «κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί η ρευστότητα στις αγορές», με απώτερο στόχο να καθησυχάσει τους αναστατωμένους, όπως προβλέπεται, επενδυτές. Παράλληλα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι αρμόδιοι έχουν ήδη επεξεργαστεί σχέδια για την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων που θα προκύψουν στην πρόσβαση στα δύο νομίσματα, με τη δημιουργία ανοιχτής γραμμής ανταλλαγής, «swap lines», μεταξύ των δύο κεντρικών τραπεζών.




Σε μια κωμικοτραγική όψη της αντιπαράθεσης, ο Νάιτζελ Φάρατζ είχε μια «ναυμαχία» στα ύδατα του Τάμεση με τον σερ Μπομπ Γκέλντοφ, τον διάσημο τραγουδιστή της ροκ

«Διαζύγιο» που θα κρατήσει δύο χρόνια!

Ενδεικτική της κρίσης που θα δημιουργηθεί και των επιπτώσεων που θα προκύψουν είναι και η διαδικασία αποχώρησης της Ε.Ε. που θα ακολουθήσει η Βρετανία. Αυτή προβλέπεται σαφώς από το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο αυτό, εφόσον το Brexit επικρατήσει στο δημοψήφισμα της Πέμπτης, η Βρετανία θα πρέπει να υποβάλει «αίτηση διαζυγίου» στην Ε.Ε. για να ξεκινήσει η προβλεπόμενη διαδικασία.

Την αίτηση αυτή, σύμφωνα πάντα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, την υποβάλλει ο πρωθυπουργός της χώρας που επιθυμεί να αποχωρήσει από την Ε.Ε.  Αλλά το πιθανότερο είναι ότι την Παρασκευή η Βρετανία δεν θα έχει πρωθυπουργό αν επικρατήσει το «Ναι» στο Brexit. O Ντέιβιντ Κάμερον θα έχει υποβάλει την παραίτησή του καθώς έχει ταχθεί καθαρά υπέρ της παραμονής της χώρας του στην Ε.Ε. και, συνεπώς, όλη η διαδικασία θα αναβληθεί μέχρι να αναλάβει καθήκοντα ο διάδοχός του. Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, η Βρετανία θα παραμείνει στην Ευρώπη για τουλάχιστον δύο χρόνια ακόμα και δεν θα αλλάξει τίποτα ή σχεδόν τίποτα στις σχέσεις της με τους Ευρωπαίους εταίρους της. 

Θα ακολουθήσει η πρώτη φάση του «διαζυγίου», που εκτιμάται ότι θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια. Ισως και περισσότερο, εφόσον επικρατήσει ο προβληματισμός που αναπτύσσεται ήδη στον πολιτικό κόσμο της Βρετανίας και αναφέρει ότι ίσως να μην είναι φρόνιμο να κατατεθεί αμέσως η αίτηση αποχώρησης από την Ε.Ε., αλλά να υποβληθεί στα αρμόδια όργανα όταν ολοκληρωθεί και η δεύτερη φάση, που είναι και η δυσκολότερη, αλλά και η πιο περίπλοκη.

Σε αυτήν η Βρετανία θα πρέπει πρώτα να συμφωνήσει ότι θα καθορίσει τις εμπορικές και οικονομικές της σχέσεις με τις 27 χώρες της Ε.Ε. Θα πρέπει να ακολουθήσουν ξεχωριστές διαβουλεύσεις για κάθε χώρα ξεχωριστά προκειμένου να αντιμετωπίσει όλες τις επιπτώσεις που θα προκληθούν από τη διακοπή της συμμετοχής της στην οικονομική και τελωνειακή ένωση. Αφού ολοκληρώσει τις διαβουλεύσεις με τις 27 χώρες της Ε.Ε., θα πρέπει να ξεκινήσει διαβουλεύσεις με άλλες 55 χώρες με τις οποίες έχει ήδη συνάψει τελωνειακές και οικονομικές συμφωνίες, αξιοποιώντας την ιδιότητα της χώρας-μέλους της Ε.Ε. Ακόμη λοιπόν και οι υπέρμαχοι του Brexit, όπως ο ηγέτης των ευρωσκεπτικιστών Νάιτζελ Φάρατζ, τονίζουν ότι η Βρετανία δεν πρέπει να βιαστεί να καταθέσει αίτηση διαζυγίου στην Ε.Ε. προτού ολοκληρώσει τις δύο φάσεις της προετοιμασίας του, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι θα ήταν ευχής έργο να βρεθεί τρόπος να διατηρήσει ορισμένα προνόμια της Ε.Ε. η χώρα ακόμη και μετά την αποχώρησή της. 

Ακόμη και οι θιασώτες του «Leave», λοιπόν, υποστηρίζουν ότι η Βρετανία θα πρέπει να διατηρήσει εμπορικές σχέσεις με την Ευρώπη, χωρίς όμως να πληρώνει για την Ευρώπη. Να ακολουθήσει δηλαδή το μοντέλο χωρών όπως η Νορβηγία, η οποία συμμετέχει στην ζώνη ελεύθερων συναλλαγών (EFTA). Σε αυτή την περίπτωση θα συνεχίσει να έχει πρόσβαση στην ενιαία αγορά και στα κοινοτικά προγράμματα, αλλά δεν θα συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων και θα πληρώνει παρ’ όλα αυτά μια ετήσια εισφορά. Αυτή τη στιγμή η Νορβηγία πληρώνει 866 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Τηρουμένων των αναλογιών και με βάση πληθυσμιακά κριτήρια, η Βρετανία θα κατέβαλε σχεδόν 7 δισ. ετησίως. Σήμερα η ιδιότητα του πλήρους μέλους τής κοστίζει εννιά.

Είναι φυσικό να αναρωτιόμαστε στην Ελλάδα αν η πιθανή επικράτηση του Brexit καθιστά ευκολότερο ή δυσκολότερο ένα Grexit στην περίπτωση που δεν επιτευχθούν οι στόχοι του τρίτου μνημονίου. Οι ειδικοί αναλυτές στις Βρυξέλλες και στη Φρανκφούρτη υποστηρίζουν ότι οι Ελληνες δεν πρέπει να ανησυχούν. «Αν επιτευχθούν οι οικονομικοί στόχοι που έχετε θέσει και προσυπογράψει, δεν έχετε να φοβάστε τίποτα», τονίζουν.

Αλλά ακόμη κι αν το τρίτο μνημόνιο αποτύχει, όπως τα προηγούμενα δύο, «η Ευρώπη θα χρειαστεί τη μεγαλύτερη δυνατή συνοχή με όλα τα υπόλοιπα μέλη της εφόσον προκύψει Brexit», υπογραμμίζουν. Με άλλα λόγια, οι αναλυτές συμφωνούν ότι αν η Ευρώπη χάσει από εταίρο της τη Βρετανία, δεν θα ρισκάρει να χάσει άλλον ένα, βάζοντας σε μια απίστευτη περιπέτεια αυτή τη φορά και το ευρωπαϊκό νόμισμα. «Μην έχετε καμία αμφιβολία. Αν έχουμε Brexit θα επηρεαστεί σημαντικά και η Ευρωζώνη, παρότι η Βρετανία δεν συμμετέχει σ’ αυτήν», σημειώνουν κορυφαίες πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι από την ερχόμενη Δευτέρα θα υπάρξουν σημαντικές κινήσεις στήριξης του ευρώ στις διεθνείς χρηματαγορές. Δεν φαίνεται λοιπόν ότι αποτελεί άποψη της πλειοψηφίας στην Ε.Ε. η άποψη ότι στην περίπτωση Brexit θα πρέπει να ξεκαθαρίσει και η Ευρωζώνη, παραμένοντας σε αυτήν μόνο οι ισχυρές χώρες που μπορούν να διατηρήσουν θωρακισμένες οικονομίες. Οι μόνοι Ελληνες που θα πληγούν θα είναι αυτοί που εργάζονται και αυτοί που σπουδάζουν παιδιά στη Βρετανία, καθώς γι’ αυτούς οι επιπτώσεις είναι προφανείς. 

Ολεθρος στις αγορές κεφαλαίου

Με το ενδεχόμενο του Brexit και τις πιθανές επιπτώσεις του ασχολούνται τους τελευταίους μήνες όλες οι μεγάλες εταιρείες του πλανήτη, τονίζοντας ότι τέτοιος πανικός στη μάχη με το άγνωστο είχε να επικρατήσει από την εποχή που άλλαζε η χιλιετία. Και όλοι συμφωνούν ότι για τις χρηματαγορές το Brexit θα φέρει τον όλεθρο.

Ο οίκος Standard & Poor’s προέβλεψε ότι σε περίπτωση εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. τη θέση του Λονδίνου ως χρηματοπιστωτικού κέντρου της Ευρώπης θα πάρει η Φρανκφούρτη, το Παρίσι ή το Δουβλίνο. Από την άλλη, ο οίκος Moody’s υποστηρίζει ότι θα πληγούν καίρια οι εξαγωγές της, καθώς το 2015 οι μισές σχεδόν εξαγωγές της Βρετανίας είχαν αποδέκτη την Ε.Ε. και η αξία τους έφτασε τα 359 δισ. δολάρια. Τα γερμανικά οικονομικά ινστιτούτα Bertelsmann Stiftung και Ifo υπολογίζουν ότι αν πράγματι η Βρετανία αποφασίσει να αποσχιστεί από την Ε.Ε., μπορεί να της κοστίσει έως και 313 δισ. ευρώ μέχρι το 2030, που αντιπροσωπεύει το 14% του βρετανικού ΑΕΠ.  Η πλειοψηφία των αναλυτών μιλάει για ένα τσουνάμι που θα πλήξει άμεσα σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Η Ιρλανδία θα μπορούσε να χάσει έως και το 2,66% του πραγματικού ΑΕΠ της. Το Λουξεμβούργο με τον διογκωμένο χρηματοπιστωτικό τομέα εκτιμούν ότι θα μπορούσε να χάσει μέχρι το 0,8% του ΑΕΠ του και η Γερμανία το 0,33%, ενώ, αν συνυπολογιστούν οι έμμεσες συνέπειες, το κόστος θα μπορούσε να φτάσει στο 2% του γερμανικού ΑΕΠ. Απώλειες περίπου 2% του ΑΕΠ υπολογίζονται και για την Ελλάδα. 

Τάσεις φυγής από κολοσσούς

Ταυτόχρονα, απειλούν να εγκαταλείψουν τη Βρετανία μια σειρά από επιχειρήσεις-κολοσσούς με παράδοση εκατονταετιών στη χώρα. Η Deutsche Bank ήταν η πρώτη που ανακοίνωσε ότι εξετάζει την προοπτική να μεταφέρει τμήμα των επιχειρήσεών της από τη Βρετανία, ενώ απασχολεί στη χώρα 9.000 υπαλλήλους και έχει παρουσία από το 1873. Η JP Morgan εξετάζει επίσης την προοπτική να ανοίξει τράπεζα στο Λουξεμβούργο. Η HSBC προχωρά ήδη σε αναδιάρθρωση καταργώντας μονάδες της και 8.000 θέσεις εργασίας στη Βρετανία. Εξάλλου, αμερικανικές τράπεζες με σημαντική παρουσία στη Βρετανία, όπως οι Citigroup και Morgan Stanley, έχουν παλαιότερα παρουσιάσει το Δουβλίνο ως την εναλλακτική προτίμησής τους σε περίπτωση που εγκαταλείψουν το Λονδίνο.

Γιατί η Ελλάδα χάνει μονά-ζυγά 

Το ενδεχόμενο εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για την χώρα μας αλλά και εάν μείνει πολλοί εκτιμούν ότι μπορεί να είναι χειρότερα. Δύο σενάρια για την επόμενη μέρα στην Ευρώπη φέρνει η πιθανότητα ενός Brexit και κανένα από τα δύο δεν είναι θετικό για την Ελλάδα. Είτε επικρατήσουν διαλυτικές τάσεις στην Ε.Ε. είτε οι ευρωπαϊκές ηγεσίες αποφασίσουν ότι χρειάζεται «περισσότερη Ευρώπη» για να αντιμετωπιστούν οι διαΣλυτικές τάσεις, οι συνέπειες για την Ελλάδα θα είναι αρνητικές. 

Εάν, αντιθέτως, οι Βρετανοί ψηφίσουν υπέρ της παραμονής, εκτιμάται ότι το κύμα ανακούφισης θα υπερκεράσει τις ανησυχίες για το μέλλον της Ευρώπης, οι οποίες έτσι κι αλλιώς έχουν εδραιωθεί πλέον από όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια της κρίσης και ενισχύθηκαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στη Βρετανία. 

Το βρετανικό δημοψήφισμα ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα έδειξε, αν μη τι άλλο, ότι το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν είναι μια αναπόδραστη πραγματικότητα όπως οι νόμοι της Φυσικής, αλλά μια πολιτική διαδικασία η οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να τεθεί υπό αμφισβήτηση. 

Είναι ενδεικτικό ότι στην κυβέρνηση δεν θέλουν ούτε να σκέφτονται το ενδεχόμενο ενός Brexit, καθώς κάτι τέτοιο θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου στην Ευρώπη και το πρώτο καρυδότσουφλο που θα έμπαινε σε κίνδυνο θα ήταν η Ελλάδα.  Στο κυβερνητικό επιτελείο το τελευταίο διάστημα παρακολουθούν καθημερινά τις εξελίξεις γύρω από το δημοψήφισμα στη Βρετανία, καθώς έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το αποτέλεσμα θα παίξει σημαντικό, ίσως καθοριστικό ρόλο και για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το επόμενο διάστημα. 
Ο λόγος είναι ότι το σύνολο των σχεδιασμών για την Ελλάδα έχει βασιστεί στις θετικές συνέπειες από τη σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων με τους δανειστές και την προσδοκώμενη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας. 

Η κυβέρνηση Τσίπρα ελπίζει ότι θα είναι σε θέση να δείξει πλέον θετικά αποτελέσματα στον τομέα της οικονομίας εάν η χώρα καταφέρει και πάλι να δανειστεί εκδίδοντας κρατικά ομόλογα και καταφέρει να προσελκύσει ξένες άμεσες επενδύσεις. 
Για τον λόγο αυτό θεωρούν καθοριστική την ένταξη της Ελλάδας στις αγορές ελληνικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη δευτερογενή αγορά (στο πλαίσιο της λεγόμενης ποσοτικής χαλάρωσης), οι οποίες εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν προς τα κάτω τα επιτόκια και θα επιτρέψουν την έκδοση νέων ομολόγων. 

Στο κυβερνητικό επιτελείο το τελευταίο διάστημα παρακολουθούν καθημερινά τις εξελίξεις γύρω από το δημοψήφισμα στη Βρετανία

Αρνητικές εξελίξεις

Ωστόσο θεωρείται βέβαιο ότι εάν τελικά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος οδηγήσει σε Brexit, οι εξελίξεις θα είναι αρνητικές και θα εμποδίσουν την υλοποίηση του «θετικού σεναρίου» για την Ελλάδα.  Σε μια τέτοια περίπτωση οι βασικές παράμετροι θα είναι οι εξής: 

■ Η αβεβαιότητα θα εγκατασταθεί ως προς το μέλλον της Ευρωζώνης και είναι πολύ πιθανό ότι οι πιο αδύναμοι κρίκοι της αλυσίδας, όπως κατ’ εξοχήν η Ελλάδα, θα βρεθούν στο επίκεντρο της κρίσης. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι ο φόβος του Grexit θα επανέλθει, ενώ δεν λείπουν και εκείνοι που εκτιμούν ότι μπορεί να τεθεί θέμα και για την Ιταλία όπου τα ποσοστά αποδοχής του ευρώ έχουν υποχωρήσει αρκετά χαμηλά. 

■ Η όρεξη των επενδυτών για ρίσκο θα μειωθεί και αυτό θα είναι πολύ αρνητική εξέλιξη για τα ελληνικά ομόλογα, καθώς οι αποδόσεις τους δύσκολα θα μειωθούν. Επομένως ο στόχος για επάνοδο της Ελλάδας στις αγορές με έκδοση νέων ομολόγων απομακρύνεται. 

■ Πιο δύσκολες, όμως, θα γίνουν και οι άμεσες παραγωγικές επενδύσεις όσο κρατά η αβεβαιότητα. 

■ Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι ένα Brexit μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη Ευρώπη, εφόσον οι πολιτικές ηγεσίες λάβουν το μήνυμα και αποφασίσουν να προχωρήσουν σε βαθύτερη ενοποίηση, κάτι που μέχρι σήμερα έγινε σε κάθε περίοδο κρίσης. Ομως και στην περίπτωση αυτή η προοπτική της Ελλάδας δεν είναι διασφαλισμένη, καθώς ακόμα και εάν η Ε.Ε. αποφασίσει να εμβαθύνει την ένωση για να αντιμετωπίσει δυναμικά τις διαλυτικές δυνάμεις, είναι πολύ ισχυρό το ενδεχόμενο οι πλούσιες χώρες του Βορρά και κυρίως η Γερμανία να προωθήσουν το σενάριο της βαθύτερης Ευρωζώνης αλλά με λιγότερα μέλη. 

Ακόμα κι αν η Ευρώπη αποφασίσει να προχωρήσει μπροστά, οι αποφάσεις είναι αμφίβολο ότι θα ληφθούν πριν από τις γερμανικές εκλογές του 2017, αλλά και μόνο η αβεβαιότητα που θα υπάρχει μέχρι τότε θα είναι σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για την οικονομική σταθεροποίηση που χρειάζεται η Ελλάδα.