Μισέλ Ροκάρ: Ο μεταρρυθμιστής σοσιαλιστής που δεν έγινε ποτέ πρόεδρος

Υποστηρικτής ενός μεταρρυθμιστικού σοσιαλισμού, ο Μισέλ Ροκάρ έζησε μία ταραχώδη πολιτική καριέρα που τον οδήγησε μακριά από το όνειρο του, την προεδρία της Γαλλίας, που κέρδισε ο μεγάλος του αντίπαλος, ο Φρανσουά Μιτεράν, για να τον ορίσει πρωθυπουργό στη δεύτερη προεδρική του θητεία (1988-1991).

Χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του «σοσιαλδημοκράτη του διαλόγου», εκόμιζε το όραμα της ανανέωσης της αριστεράς, βασισμένο σε μία ισχυρή ηθική βάση, που έπαιρνε υπ' όψιν τις απαιτήσεις της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, χωρίς να απαρνείται τις κοινωνικές φιλοδοξίες. 

Σύμφωνα με τους φίλους του, υπήρξε ο πρώτος στην αριστερά που εισήγαγε την έννοια της χρηματοπιστωτικής λιτότητας.

Ο Μισέλ Ροκάρ διέγραψε μία πορεία αρχικά παράλληλη και στην συνέχεια αντίθετη με τον Φρανσουά Μιτεράν, σε τέτοιο σημείο που γινόταν λόγος για ένα βουβό μίσος μεταξύ τους: «η βαθιά περιφρόνηση που τρέφω για την απουσία ηθικής σε αυτόν συμβαδίζει με τον απόλυτο θαυμασμό μου για την δύναμή του στην τακτική», έλεγε ο Ροκάρ.

Μικρόσωμος- λιγότερο από 1,70- αυτός ο μέγας καπνιστής των άφιλτρων Gauloises έδινε την εικόνα του εύθραυστου που διέψευδε η ενεργητικότητα και μαχητικότητα. Αν και κόντεψε να πεθάνει από εγκεφαλική αιμορραγία το 2007 στην Ινδία, πέντε χρόνια αργότερα, τότε πρεσβευτής της Γαλλίας στις πολικές περιοχές, έγινε ο πρώτος 80χρονος που έφτασε και στους δύο πόλους της υδρογείου.

Με μάτι ζωηρό σε ένα νευρικό πρόσωπο, ο άνθρωπος αυτός με την εμφάνιση του Τεντέν αγαπούσε τη δουλειά των μεγάλων φακέλων και των διαπραγματεύσεων. 

Ηταν ένας μεγάλος παιδαγωγός, κάπου ανάμεσα στον εμφατικό λόγο και την απλότητα, την τεχνοκρατική γλώσσα και το χαλαρό λεξιλόγιο, που έκανε εξυπνότερους όσους τον άκουγαν πασχίζοντας να παρακολουθήσουν τους συλλογισμούς του.



Αλλά δεν ήξερε να «ανάβει» το κοινό των δημοσίων συγκεντρώσεων, αισθανόταν άβολα ανάμεσα στο πλήθος και στα πολιτικά δείπνα. Προσπαθούσε να ξεπεράσει την ψυχρότητα που εξέπεμπε, σιχαινόταν τις οικειότητες και τις πελατειακές σχέσεις.

Η προσωπικότητά του κτίσθηκε επάνω στην πατρική αυστηρότητα (ο πατέρας του ήταν ένας από τους επιστήμονες που κατασκεύασαν τη γαλλική ατομική βόμβα), τον προτεσταντισμό (από τη μητέρα του), το σοκ της ναζιστικής βαρβαρότητας (όταν ως πρόσκοπος υποδεχόταν του επιζήσαντες των ναζιστικών στρατοπέδων), τη δουλειά σε εργοστάσιο για δύο χρόνια: «Αν τα κουνήσετε όλα αυτά, φτιάχνετε έναν σοσιαλιστή».

Του άρεσε όταν ήταν δήμαρχος μίας μικρής κοινότητας στα παρισινά προάστια, «το ωραιότερο πολιτικό λειτούργημα» (1977-1994), του άρεσε το υπουργείο Γεωργίας (1983-1985), απεχθανόταν το Ματινιόν (το πρωθυπουργικό γραφείο): φεύγοντας, «εγκατέλειψα τη γυναίκα μου. Μπορεί να είχα χωρίσει και χωρίς το Ματινιόν, αλλά αυτό επιτάχυνε τις εξελίξεις».

Γεννήθηκε κοντά στο Παρίσι το 1930. Το προσωνύμιό του στους προσκόπους «το πολυμαθές χάμστερ», του κόλλησε για μια ζωή.

Αντίθετος στον πόλεμο της Αλγερίας, διηύθυνε από το 1967 μέχρι το 1973 το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSU), «εργαστήριο ιδεών» για την γαλλική αριστερά. Υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 1969, πήρε το 3,6% των ψήφων.

Εντάσσεται στο Σοσιαλιστικό Κόμμα το 1974, τρία χρόνια μετά την ίδρυσή του. «Μέγα σφάλμα!», θα παραδεχθεί αργότερα, διότι οι μιτερανικοί θα του προσάψουν ότι «πήρε το τρένο εν κινήσει».

Χαϊδεμένος των δημοσκοπήσεων, εναντιώνεται στον Μιτεράν, τον οποίο θεωρεί «ξεπερασμένο». Ο πόλεμος έχει κηρυχθεί. Στο τέλος του 1980, βγαίνει μπροστά για να εκπροσωπήσει τον Σοσιαλιστικό Κόμμα στις προεδρικές εκλογές, αλλά χάνει μπροστά σε εκείνον που υπερασπίζεται μία γραμμή ένωσης της αριστεράς με τους κομμουνιστές.

Ο ανηλεής ανταγωνισμός των δύο ανδρών θα καταλήξει σε μία πολεμική συγκατοίκηση όταν ο Μιτεράν τον ορίζει πρωθυπουργό το 1988. Παρά τις επιτυχίες του, ειρήνευση στη Νέα Καληδονία, κατώτατο εγγυημένο εισόδημα, «πήρε πόδι» στα τρία χρόνια, κατά την έκφρασή του.

«Εκανα το πιο συναρπαστικό επάγγελμα», έλεγε αυτός ο πατέρας τεσσάρων παιδιών από τρεις γάμους, όλο και περισσότερο επιδεκτικός στις ιδέες της οικολογίας, που κράτησε μέχρι το τέλος μία τεράστια περιέργεια.