Πότε και γιατί έγιναν πραξικοπήματα στην Τουρκία - Ο ρόλος του στρατού

Το βράδυ της 15ης Ιουλίου 2016 θα μείνει στην ιστορία ως το πέμπτο στρατιωτικό πραξικόπημα στην σύγχρονη Ιστορία της Τουρκίας. Μετά την ίδρυση του στις 28 Οκτωβρίου 1923, από τον Κεμάλ Ατατούρκ, θα ακολουθήσει μια μακρά περίοδος μονοκομματισμού η οποία διήρκησε πάνω από δυο δεκαετίες με ηγέτη τον Κεμάλ Ατατούρκ. 

Όμως οι κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις οδήγησαν σε αλλαγή της πολιτική σκηνής με αποτέλεσμα ο συνεχιστής του, Ισμέτ Ινονού, να γίνε ιδιαίτερα αντίπαλης στον τουρκικό λαό. Επισήμως η περίοδος του πολύ κομματισμού ξεκινάει από το 1945 μέχρι το 1950, όπου για πρώτη φορά το Δημοκρατικό Κόμμα έρχεται στην εξουσία με επικεφαλής τον Αντνάν Μεντέρες. Στις 14 Μαΐου 1950 πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές όπου ο ίδιος αναλώνει την εξουσία και εντυπωσιάζει από τις διάφορες με τους ομολόγους του κατά την κεμαλικό περίοδο. Προσέγγισε τον αγροτικό πληθυσμό και πραγματοποίησε οικονομικές εξελίξεις, όμως στις 27 Μαΐου 1960 οι στρατιωτικές μονάδες κατέλαβαν όλα τα κυβερνητικά κτίρια στην Άγκυρα και την Κων/πόλη συλλαμβάνοντας όλους τους υπουργούς και βουλευτές του Δημοκρατικού κόμματος μαζί με το Μεντέρες και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Τζελάλ Μπαγιάρ. 

Ο Μεντερες είναι ο πρώτος πρωθυπουργός μετά την κεμαλική εποχή που ανέλαβε τη εξουσία και ο πρώτος που καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε με εντολή των πραξικοπηματιών , στις 17 Σεπτεμβρίου 1961 μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας. 

Το δεύτερο πραξικόπημα έγινε στις 12 Μαρτίου 1971, που η κυβέρνηση του Ντεμιρέλ αποδυναμωμένη, παρέλυσε, όταν ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου παρέδωσε υπόμνημα που ισοδυναμούσε με τελεσίγραφο των ενόπλων δυνάμεων. Οι πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά το πραξικόπημα και την κυβέρνηση του κράτους από το στρατό, έγιναν τον Οκτώβριο του 1973 που σήμανε και το τέλος της στρατιωτικής κατοχής. Εκείνη την εποχή όμως η Τουρκία ήταν αποδυναμωμένη και δεν υπήρχε απόλυτη πλειοψηφία για να φέρει στην εξουσία έναν ηγέτη ο οποίος θα κρατούσε τα ηνία της χώρας και θα οδηγούσε τον τουρκικό λαό στην ευημερία και την οικονομική αναγέννηση. 

Το τέλος της Β Δημοκρατίας συνέπεσε με το τρίτο στρατιωτικό πραξικόπημα στις 12 Σεπτεμβρίου 1980, όπου ο τουρκικός Στρατός πήρε και πάλι την εξουσία. Τότε κηρύχθηκαν παράνομα όλα τα πολιτικά κόμματα από τον στρατό, συνελήφθησαν ηγέτες των πολιτικών κομμάτων, κηρύχθηκε η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και δεν επιτρεπόταν σε κανέναν η έξοδος από τη χώρα. 

Οι στρατιωτικοί θεώρησαν ως αποστολή τους τη σωτηρία της δημοκρατίας από τους πολιτικούς και τη εκκαθάριση του πολιτικού συστήματος. Οι εκλογές της 6ης Νοεμβρίου 1983, οδήγησαν στην άνοδο τριών κομμάτων στη εξουσία, το κόμμα Εθνικιστικής Δημοκρατίας, το Λαϊκιστικό και το κόμμα της Μητέρας Πατρίδας του Τουργκούτ Οζάλ ο ποιος πέτυχε συντριπτική νίκη εξασφαλίζοντας πάνω από το 45% των ψήφων. 

Το 1997 επί της Τανσού Τσιλέρ, πραγματοποιήθηκε το τέταρτο κατά σειρά στρατιωτικό πραξικόπημα γνωστό ως το Βελούδινο Πραξικόπημα. Τότε η σχέση μεταξύ κυβέρνησης και στρατού είχαν αρχίσει να χειροτερεύουν με αποτέλεσμα η κατάσταση αυτή να οδηγήσει σε μια απατηλή αίσθηση ασφαλείας. 

Να θυμίσουμε εδώ ότι στις εκλογές του Ιουλίου 2007 και την παράλληλη ήττα του κεμαλικού υποψήφιου Ντενίζ Μπαϊκάλ, ο Ταγίπ Ερντογάν προώθησε ως υπουργό εξωτερικών τον Αμπντουλάχ Γκιούλ μια υποψηφιότητα στην οποία μερίδα στρατιωτικών έδειξαν την δυσαρέσκεια τους. Το Μάιο του 2008 ο τότε αρμόδιος εισαγγελέας εισηγήθηκε προς το συνταγματικό δικαστήριο την απαγόρευση του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ και των πολιτικών προσώπων του. 

Σήμερα, ο Ταγίπ Ερντογάν για λίγες ώρες έχασε τον έλεγχο της εξουσίας από μερίδα στρατιωτικών, προκαλώντας παράλυση στο εσωτερικό της χώρας. 

Το αγεφύρωτο χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στους πραξικοπηματίες και το πολιτικό κόμμα του Ερντογαν, δείχνει οτι η Τουρκία απειλείται από μια εσωτερική σύγκρουση στην οποία αναμφισβήτητα θα θελήσουν να πάρουν μέρος και οι επανάστατες Κουρδοι που αποτελούν και το ακανθώδες πρόβλημα της