Ώρα Brexit: Πώς θα χωρίσουν ΕΕ και Βρετανία τις «περιουσίες» τους

Ο Αμερικανός συγγραφέας Τζάκσον Μπράουν είχε πει πως ένας πετυχημένος γάμος εξαρτάται από δύο πράγματα: πρώτον να βρεις τον σωστό άνθρωπο και δεύτερον να είσαι ο σωστός άνθρωπος. Η Μεγάλη Βρετάνια ποτέ δεν ήταν το ιδεατό ταίρι για μια ανολοκλήρωτη Ευρωπαϊκή Ένωση που ακόμη και σήμερα πασχίζει να αποδείξει ότι ακολουθεί το δικό της σωστό δρόμο.  
 
Τη Τετάρτη 29 Μαρτίου, η βρετανική κυβέρνηση κοινοποίησε την απόφαση της για ενεργοποίηση του περιβόητου άρθρου 50, που θα εκκινήσει τη διαδικασία του Brexit, μετατρέποντάς την εταιρική σχέση, σε μια διαπραγμάτευση διαζυγίου χωρίς κανένα από τα δύο μέρη να γνωρίζει τι ακριβώς θέλει να κρατήσει από τα σπασμένα.
 
Έτσι λοιπόν αρχίζει το τέλος μιας σχέσης που θύμιζε περισσότερο μεξικάνικη σαπουνόπερα παρά μια συμβίωση αμοιβαίου και κοινού συμφέροντος.
 
Στις δηλώσεις του, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ είπε πως οι έξι σελίδες με τις οποίες κοινοποιείται το περιβόητο άρθρο 50 αποτελούν μια θλιβερή ημέρα για Λονδίνο και Βρυξέλλες, όμως έχουν και ένα θετικό αντίκτυπο, πως η Ευρωπαϊκή Ένωση κέρδισε σε αποφασιστικότητα.  
 
Με την πυροδότηση του άρθρου 50 ξεκινά μια αλληλουχία γεγονότων, χωρίς κανένα δεδομένο αποτέλεσμα και μόνη γνωστή σταθερά, τη διαδικασία. Την Παρασκευή 31 Μαρτίου ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ θα δημοσιεύσει τις κατευθυντήριες γραμμές τις οποίες θα ακολουθήσει η ομάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διάρκεια όλης της διαπραγμάτευσης.
 

Αυτές οι γραμμές θα εξεταστούν στη συνέχεια από τις υπόλοιπες κυβερνήσεις της ΕΕ για περίπου ένα μήνα και στις 29 Απριλίου, σε έκτακτη σύνοδο κορυφής οι 27 ηγέτες θα εξουσιοδοτήσουν την Επιτροπή να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις αποχώρησης με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ.

Ποιες είναι οι κατευθυντήριες γραμμές 

Είναι λογικό να αναμένει κανείς ότι οι κατευθυντήριες γραμμές λίγο πολύ μοιάζουν με τη διαδικασία των συμβατικών διαζυγίων. Ο δικαστής πρέπει να χωρίσει λεφτά και ανθρώπους, το ίδιο συμβαίνει και στην αποχώρηση ενός κράτος μέλους που μοιράστηκε κοινούς στόχους και ανησυχίες επί 28 χρόνια. 
 
Από τεχνικής άποψης οι γραμμές αυτές πρέπει να θέτουν ένα πλαίσιο διαχωρισμού αφενός των οικονομικών συνδετικών κρίκων και αφετέρου των συμβάσεων που συνθέτουν το κοινοτικό κεκτημένο. Με απλά λόγια, πρέπει να υπολογιστεί τι αποδέχεται να χρωστάει ο καθένας αλλά και τι αποδέχεται να συντηρήσει στο μέλλον ως κοινό κτήμα. Δηλαδή την ελεύθερη κυκλοφορία υπηρεσιών, αγαθών, προσώπων και κεφαλαίων.
 
Αυτά τα ζητήματα δεν είναι καθόλου απλά στη περίπτωση μιας δύσκολης νομικά διαδικασίας χωρίς προηγούμενο, απαιτούν διαπραγματεύσεις που θα κρατήσουν τουλάχιστον δύο χρόνια, χωρίς να υπολογίζουμε μάλιστα πως μετά από το διαζύγιο, θα πρέπει να καθοριστεί και η νέα σχέση των δύο εταίρων.  Επίσης υπάρχει και το περίπλοκο ζήτημα των συνόρων ανάμεσα στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και τη Βόρεια Ιρλανδία, που είναι μέρος της Μεγάλης Βρετανίας.
 
Ευρωπαϊκές πηγές τονίζουν πως η νέα αυτή σχέση θα θυμίζει αρκετά της συμφωνία ελευθέρου εμπορίου CETA, μεταξύ Καναδά και ΕΕ. Υπενθυμίζουμε όμως ότι διαπραγματεύσεις και οι ταραχώδεις διαδικασίες έγκρισής της κράτησαν περίπου 7 χρόνια και σχεδόν ναυάγησαν, λόγω της άρνησης ενός κρατιδίου του Βελγίου, της Βαλονίας, να την προσυπογράψει.
 

Τα πρόσωπα της διαπραγμάτευσης

Από την πλευρά της ΕΕ, ο Μισέλ Μπαρνιέ, ετών 65 και μέλος της τότε νεολαίας Ντε Γκόλ από μικρή ηλικία, είναι γνωστός στη Μεγάλη Βρετανία, έχοντας υπάρξει σκληρός με τον τραπεζικό τομέα του Λονδίνου ως Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς από το 2010 ως το 2014, εν μέσω της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Μάλιστα, για αυτό το ρόλο του, η Βρετανική εφημερίδα Telegraph τον χαρακτήριζε ως τον «πιο επικίνδυνο για την Ευρώπη» το 2010! Έχει υπάρξει υπουργός Εξωτερικών, Γεωργίας, Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και Περιβάλλοντος στη Γαλλία, όπως και Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής. Η επιλογή του δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς είναι ένας πολύπλευρος πολιτικός που αναμένεται να αποδειχθεί ένας σκληρός διαπραγματευτής, ο οποίος δεν θα δώσει μεγάλα περιθώρια στην άλλη πλευρά.

Ο Μισέλ Μπαρνιέ

 
Από την άλλη, ο Ντέιβιντ Ντέιβις από τους Συντηρητικούς, αποτελεί την αιχμή του δόρατος για τη Μεγάλη Βρετανία. Εκλεγμένος στη βρετανική Βουλή από το 1987 χωρίς διακοπή και με θητεία στις βρετανικές ειδικές δυνάμεις  SAS, ο Ντέιβις αποτελεί ένα σκληρό αντίπαλο για τον Μπαρνιέ. Βρετανοί αναλυτές εκτιμούν πως ο χαρακτήρας του είναι ιδανικός για τη θέση αυτή και η ιδιοσυγκρασία του είναι αυτό που τον έκανε να ξεχωρίσει από άλλους υπέρμαχους του Brexit, όπως ο πρώην δήμαρχος του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον και να τον επιλέξει για τη θέση αυτή η Τερέζα Μέι. Ο Ντέιβις θεωρεί πως η Βρετανία δεν έχει τίποτα να χάσει από ένα σκληρό Brexit και σύμφωνα με τη στάση και τη ρητορική που έχει κρατήσει ως τώρα, δείχνει να μην φοβάται τις επιπτώσεις της εξόδου από την ΕΕ.

Ο Ντέιβιντ Ντέιβις


 

Όλα είναι timing

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι τοποθετούν χρονικά την επίσημη έναρξη της διαδικασίας στα μέσα Μαΐου. Κανείς όμως δε μπορεί να προβλέψει την ομαλή πορεία αυτής της διαπραγμάτευσης, πόσο μάλλον το τελικό αποτέλεσμα της. 

Πρέπει να σημειωθεί πως η διατύπωση του αιτήματος αποχώρησης δεν εξοστρακίζει αυτομάτως τη χώρα από τους ενωσιακούς μηχανισμούς. Η Μεγάλη Βρετανία παραμένει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και την αποσαφήνιση της νέας σχέσης.
 
Πρακτικά αυτό σημαίνει ένα άγνωστο βάθος χρόνου, παρά το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι έχουν δηλώσει ξεκάθαρα την επιθυμία τους το διαζύγιο να έχει οριστικοποιηθεί εντός διετίας. Η αρχική πίεση της ευρωπαϊκής πλευράς, για πυροδότηση του άρθρου 50 έως τον Δεκεμβρίο του 2016 κρύβει ένα μεγάλο φόβο: Να μην συμπέσει η κατάληξη των διαπραγματεύσεων με τη περίοδο των ευρωεκλογών του 2019. Γιατί αυτό συνιστά την «τέλεια πολιτική θύελλα» για την ολική αποδόμηση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος στη συνείδηση των ψηφοφόρων.
 
Αυτός είναι εξάλλου ο λόγος που οι «27» θέλουν να δώσουν ένα νέο όραμα για την Ευρώπη μετά το Brexit, με τη διακήρυξη της Ρώμης στην 60η επέτειο από τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, προπομπό της ΕΟΚ.
 
Τα ασαφή σενάρια της Επιτροπής και η ρητορική για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων πυροδοτούν μια παράλληλη συζήτηση για ποιο λόγο; Αυτή η πρωτοβουλία για μια νέα Ευρώπη ξεκινά τώρα και όχι δύο χρόνια νωρίτερα, όταν ο Ντέιβιντ Κάμερον προειδοποιούσε τους ομολόγους του πως οι αλλεπάλληλες ευρωπαϊκές κρίσεις αναδύουν ένα ακατάσχετο αντιευρωπαισμό. Ο Κάμερον ζητούσε άμεση απλοποίηση των ευρωπαϊκών διαδικασιών και ελευθερία κινήσεων για τις μεγάλες και αυτόνομες χώρες. Όταν κατάφερε να τα πάρει ήταν πια αργά, η κλεψύδρα είχε γυρίσει ανάποδα και το timing είχε χαθεί.
 
Και επειδή αναφερόμαστε σε διαζύγια, ο πολιτικός άνδρας Κάμερον πλήρωσε ακριβά τα πάθη του, τα λάθη του, και τις παραγγελιές του. Ποιος θα είναι ο επόμενος; Η κάλπη είναι σκληρός δικαστής και θα δώσει απάντηση και στις δύο πλευρές της «δια-Μάγχης»!