Στην απομόνωση το Κατάρ: Το παρασκήνιο και η επόμενη ημέρα του «κατηγορώ» των Αράβων

Η αιτία που προβλήθηκε από τα έξι αραβικά κράτη (Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν, Υεμένη και Λιβύη) που έθεσαν το Κατάρ σε καθεστώς διπλωματικής καραντίνας είναι η υποστήριξη του εμιράτου σε ακραίες οργανώσεις όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα, το Ισλαμικό Κράτος και η Αλ Κάιντα. Η κατηγορία δεν είναι αβάσιμη, αλλά όσο ισχύει για την Ντόχα ισχύει και για το Ριάντ, το οποίο πρωτοστατεί σ’ αυτή την πρωτοφανή διπλωματική επίθεση.

Είναι αληθές ότι ο υιός Αλ Θάνι που έχει αναλάβει τα ηνία ακολουθεί μία πιο ενεργητική και πιο παρεμβατική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή, σε σύγκριση με τον πατέρα του. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει και τριβές στο εσωτερικό της οικογένειας που κυβερνά το Κατάρ, δεδομένου ότι έχουν εδώ και καιρό σταλεί προειδοποιήσεις από αρκετές αραβικές πρωτεύουσες.

Μόνιμο ζήτημα τριβής είναι το τηλεοπτικό δίκτυο Αλ Τζαζίρα, το οποίο έχει εδώ και χρόνια διαμορφώσει μία άλλη τηλεοπτική κουλτούρα στον αραβικό κόσμο. Έχει σπάσει τον κρατικό έλεγχο στην ενημέρωση που ήταν ο κανόνας στα καθεστώτα της περιοχής, ανεξαρτήτως των μεταξύ τους διαφορών. Το Αλ Τζαζίρα, που χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση του Κατάρ, επηρεάζει την αραβική κοινή γνώμη, υπερβαίνοντας τα καθεστώτα, κατά τρόπο που εκ των πραγμάτων τα αποδυναμώνει.



Προφανώς, η σημαντική αυτή αιτία δεν μπορούσε να είναι η επίσημη αιτιολογία της διπλωματικής καραντίνας. Υπάρχει στα “ψιλά” και ως ισχυρισμός ότι το εν λόγω τηλεοπτικό δίκτυο υποστηρίζει τρομοκρατικές οργανώσεις. Στην πραγματικότητα, το Αλ Τζαζίρα παρουσιάζει τη δράση τους, ενίοτε και κατά τρόπο που θα μπορούσε να θεωρηθεί φιλικός.

Ο εμίρης του Κατάρ, Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι

Οι ίσες αποστάσεις της Ντόχα

Η πιο σημαντική αιτία, όμως, της διπλωματικής επίθεσης που ενορχήστρωσε η Σαουδική Αραβία είναι το γεγονός ότι το Κατάρ επιμένει να τηρεί ίσες αποστάσεις στη διαμάχη της με το Ιράν. Μπορεί η πλειονότητα των Καταριανών να είναι κι αυτοί σουνίτες, μπορεί το εμιράτο να είναι μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, αλλά η οικογένεια Αλ Θάνι διατηρεί καλές σχέσεις με την Τεχεράνη.

Το Κατάρ και το Ιράν μοιράζονται το μεγαλύτερο γνωστό κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο. Αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος που η Ντόχα έχει επιλέξει να μη συμμετέχει στην ψυχροπολεμική εκστρατεία του Ριάντ για την απομόνωση της Τεχεράνης. Υπενθυμίζουμε ότι η Σαουδική Αραβία έχει διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν από το 2016.

Με αφορμή την υπαρκτή υποστήριξη του εμιράτου προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αλλά και προς ιδρύματα, το οποία εμμέσως πλην σαφώς ενισχύουν το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα, το βασίλειο των Σαούντ ενορχήστρωσε τη διπλωματική αυτή επίθεση για να χειραγωγήσει το Κατάρ και να το υποχρεώσει να ευθυγραμμισθεί μαζί του σ’ όλα τα επίπεδα.

Η αντιπαράθεση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν έχει ως υπόβαθρο την ιστορική διένεξη σουνιτών-σιιτών, αλλά έχει, βεβαίως, και γεωπολιτική πτυχή. Κυρίως λόγω του πλούτου που έχει συσσωρεύσει από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά και λόγω των παραδοσιακά προνομιακών σχέσεών του με τις ΗΠΑ, το Ριάντ επιδιώκει να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο τουλάχιστον στην περιοχή του Κόλπου.

Ένας πόλεμος δια αντιπροσώπων διεξάγεται στην Υεμένη. Εκεί, το καθεστώς, που υποστηρίζεται ενεργά και άμεσα από το σουνιτικό μπλοκ, βρίσκεται σε αιματηρή σύγκρουση με τους σιίτες αντάρτες Χούτι. Παρά την άμεση εμπλοκή των σαουδαραβικών δυνάμεων με βομβαρδισμούς και άλλες στρατιωτικές ενέργειες, οι Χούτι παραμένουν δυνατά στο παιχνίδι, υποστηριζόμενοι από το Ιράν.

Η πρωτεύουσα του Κατάρ, Ντόχα, από ψηλά

Ο ρόλος της Ουάσινγκτον

Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως η Σαουδική Αραβία έστησε όλο αυτό το σκηνικό, χωρίς να έχει εξασφαλίσει το πράσινο φως από την Ουάσιγκτον. Υπενθυμίζουμε πως πριν από μερικές ημέρες βρέθηκε εκεί ο πρόεδρος Τραμπ. Η επαναβεβαίωση των διμερών προνομιακών σχέσεων κόστισε κάπως ακριβά στο Ριάντ. Δεσμεύθηκε για συμβόλαια συνολικού ύψους 350 δισ δολαρίων κυρίως για την αγορά αμερικανικών οπλικών συστημάτων.



Είναι προφανές πως με τον τρόπο αυτό οι Σαούντ αγόρασαν ισχυρή πολιτική επιρροή στην Ουάσιγκτον. Ο πρόεδρος Τραμπ, άλλωστε, ωθούμενος και από το Ισραήλ, είχε επαναφέρει τις σχέσεις με την Τεχεράνη στον αστερισμό της έντασης. Το Ισραήλ έχει τους δικούς του λόγους να επιδιώκει την απομόνωση του Ιράν. Θέλει με κάθε τρόπο να σπάσει τον σιιτικό διάδρομο που από το Ιράν φθάνει στη Χεζμπολά του Λιβάνου μέσω νότιου Ιράκ και Συρίας.

Επισήμως, οι ΗΠΑ ζητούν από τις δύο πλευρές να λύσουν τις διαφορές τους με διάλογο, αποφεύγοντας να εμπλακούν στη διαμάχη. Την ίδια στάση τηρεί η Τουρκία, η Ρωσία, αλλά και το Ιράν. Υπενθυμίζουμε πως το κέντρο επιχειρήσεων της αμερικανικής στρατιωτικής Κεντρικής Διοίκησης (CENTCOM) έχει έδρα τη βάση Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ. Από εκεί συντονίζονται οι αμερικανικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή, πρωτίστως στα ανοικτά μέτωπα της Συρίας και του Ιράκ.



Τις επόμενες ημέρες θα φανεί προς τα πού θα γείρει η ζυγαριά. Αν και το Κατάρ θα αντιμετωπίσει προβλήματα στον εφοδιασμό με τρόφιμα, στο εμπόριο και στις μεταφορές, έχει τη δυνατότητα να τα λύσει. Κρίσιμος για την τροπή που θα λάβουν οι εξελίξεις θα είναι ο παρασκηνιακός ρόλος των Αμερικανών.

Δείτε βίντεο: Κατάρ: Άραβες το αποκηρύσσουν για σχέσεις με ISIS και Αλ Κάιντα