Διεθνής Αμνηστία: Έρευνα και διάσωση αντί για αναχαίτιση της μετανάστευσης από τη Λιβύη

Ο αυξανόμενος αριθμός των θανάτων στην κεντρική Μεσόγειο και οι τρομακτικές κακοποιήσεις, που αντιμετωπίζουν χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες στα κέντρα κράτησης της Λιβύης, συνδέονται με τις αποτυχημένες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλώνει η Διεθνής Αμνηστία στην έκθεση της με τίτλο "Ένας φαύλος κύκλος: Η αποτυχία των ευρωπαϊκών πολιτικών στην κεντρική Μεσόγειο", που δημοσιεύθηκε σήμερα. Μια από αυτές τις πολιτικές αποτελεί η ενίσχυση των διαδικασιών αναχαίτισης της αναχώρησης των μεταναστών, οι επιστροφές προς τη Λιβύη, και η βοήθεια στην περιφρούρηση των συνόρων της, αντί για την ενίσχυση της έρευνας και της διάσωσης. Η Διεθνής Αμνηστία ζητά από την Ε.Ε., οι όποιες συμφωνίες συνεργασίας που συνάπτονται με τη Λιβύη για τη βελτίωση των ικανοτήτων της ακτοφυλακής της, να αποσκοπούν στην βελτίωση της διαδικασίας έρευνας και διάσωσης, να περιλαμβάνουν «πλήρη λογοδοσία» της για τις κακοποιήσεις μεταναστών που έχουν διαπραχθεί με δική της ευθύνη - και σε κάθε περίπτωση, να περιλαμβάνουν για όσους διασώθηκαν, τη μεταφορά τους σε χώρες που μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια και την προστασία τους.
 
 
2017: Το πιο φονικό έτος
 
Το 2017 τείνει να καταστεί το πιο φονικό έτος για τη πιο θανατηφόρα διαδρομή μετανάστευσης στον κόσμο, αυτή από τη Λιβύη προς την Ιταλία, καθώς ο αριθμός των νεκρών έχει τριπλασιαστεί σε σχέση με αυτόν του 2015. Την ίδια στιγμή, συνεχίζει η οργάνωση, οι υπουργοί της ΕΕ συναντιούνται σήμερα στο Ταλίν, όπου πρόκειται να συζητήσουν νέες προτάσεις, που, όπως όλα δείχνουν, θα επιδεινώσουν μια ήδη δυσχερή κατάσταση.
 
«Αντί να ενεργήσουν με κίνητρο να σώσουν ζωές και να προσφέρουν προστασία, οι Ευρωπαίοι υπουργοί δίνουν με επαίσχυντο τρόπο, προτεραιότητα σε απερίσκεπτες συμφωνίες με τη Λιβύη, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να αποτρέψουν πρόσφυγες και μετανάστες από το να φτάσουν στην Ιταλία», αναφέρει ο Τζον Νταλχούζεν, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη σε σχετική ανακοίνωση.

 

Από την έρευνα και διάσωση, στην αποτροπή της αναχώρησης των βαρκών από τη Λιβύη
 
Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, τα μέτρα που εφαρμόστηκαν από τους ηγέτες της ΕΕ για την ενίσχυση της έρευνας και διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο τον Απρίλιο του 2015, μείωσαν δραματικά τους θανάτους στη θάλασσα. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική επιλογή, κατά την οποία πολλές χώρες παρείχαν περισσότερες σωστικές λέμβους πλησιέστερα των χωρικών υδάτων της Λιβύης, δεν κράτησε πολύ. Αντίθετα, οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν μετατοπίσει την εστίασή τους στην εξάρθρωση διακινητών και στην αποτροπή της αναχώρησης βαρκών από τη Λιβύη: μια αποτυχημένη στρατηγική που οδήγησε σε ολοένα και πιο επικίνδυνες διαδρομές και στον τριπλασιασμό του ποσοστού θνησιμότητας, από 0,89% το δεύτερο εξάμηνο του 2015 σε 2,7% το 2017.
 
Οι αναχαιτίσεις από την ακτοφυλακή της Λιβύης, συχνά θέτουν τους πρόσφυγες, τους μετανάστες και τις μετανάστριες σε κίνδυνο. Οι επιχειρησιακές τεχνικές τους δεν πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις ασφαλείας και μπορεί να οδηγήσουν σε πανικό και καταστροφικά ναυάγια.
 
Υπάρχουν επίσης σοβαρές κατηγορίες, ότι τα μέλη της ακτοφυλακής συνεργάζονται με τους διακινητές και, ότι εκμεταλλεύονται πρόσφυγες και μετανάστες. Μέλη της ακτοφυλακής της Λιβύης έχουν πυροβολήσει βάρκες και μια έκθεση του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα ανέφερε ότι «είχαν άμεση συμμετοχή στη βύθιση πλοίων που μετέφεραν πρόσφυγες και μετανάστες με τη χρήση πυροβόλων όπλων».
 
Η έκθεση αποκαλύπτει, πως με το να μετακυλίουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης σχετικά με την έρευνα και διάσωση στις ΜΚΟ και με το να αυξάνουν τη συνεργασία με την ακτοφυλακή της Λιβύης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να αποτρέψουν τους πνιγμούς και κλείνουν τα μάτια μπροστά σε κακοποιήσεις, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων και βιασμών.
 
Οι αλλαγές στις πρακτικές των διακινητών και η αυξανόμενη χρήση ακατάλληλων πλοιαρίων με πλήρη έλλειψη εξοπλισμού ασφαλείας, κατέστησαν τη θαλάσσια διέλευση ακόμη πιο επικίνδυνη. Ωστόσο, παρά την άνοδο των θανάτων - πάνω από 2.000 από τον Ιανουάριο - η ΕΕ αποτυγχάνει να αναπτύξει μια αποκλειστικά ανθρωπιστική επιχείρηση με επαρκείς πόρους κοντά στα χωρικά ύδατα της Λιβύης. Αντιθέτως, η συνεργασία επικεντρώνεται στην ενίσχυση των ικανοτήτων της ακτοφυλακής της Λιβύης για την καλύτερη αποτροπή των αναχωρήσεων και την πραγματοποίηση αναχαιτίσεων.
 
 
Μαρτυρίες για βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς στις φυλακές και χρηματισμούς από τις αρχές τις Λιβύης 
 
Ένας άνδρας από το Μπαγκλαντές δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία τι συνέβη μετά την περισυλλογή του από την ακτοφυλακή της Λιβύης. «Ήμασταν 170, μέσα σε μία φουσκωτή βάρκα. Μας πήγαν πίσω στη φυλακή και μας ζήτησαν περισσότερα χρήματα. Μας είπαν: Αν πληρώσετε, κανείς δεν θα σας σταματήσει αυτή τη φορά, επειδή είμαστε η ακτοφυλακή...Οι φυλακές της Λιβύης είναι απλά κόλαση».
 
Ένας άνδρας από τη Γκάμπια δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Πέρασα τρεις μήνες στη φυλακή...Κοιμάσαι κολλημένος σαν σαρδέλα στο κελί, ξαπλωμένος στο πλάι, διότι δεν υπάρχει ο χώρος. Σε χτυπάνε αν δεν ξαπλώνεις με το σωστό τρόπο. Το νερό για την τουαλέτα ήταν αυτό που πίναμε...Είδα τρία άτομα να βασανίζονται όσο εγώ ήμουν στη φυλακή. Ένα αγόρι πέθανε κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων…Χτυπούν τους φυλακισμένους με σωλήνες. Χτύπησαν κι εμένα μια νύχτα».
 
Η συνεργασία της ΕΕ και η εκπαίδευση της ακτοφυλακής της Λιβύης, πραγματοποιείται προς το παρόν χωρίς την ύπαρξη ενός επαρκούς συστήματος λογοδοσίας ή κατάλληλου πλαισίου για την παρακολούθηση της συμπεριφοράς και της απόδοσής τους. Αυτοί και αυτές που διασώθηκαν από την ακτοφυλακή, επιστρέφονται στη Λιβύη, όπου κρατούνται και βασανίζονται και όπου δεν υπάρχει νομοθεσία ή σύστημα για το άσυλο. Αυτοί που είναι παγιδευμένοι στη Λιβύη είναι ευάλωτοι σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κακοποιήσεις συμπεριλαμβανομένων δολοφονιών, βασανιστηρίων, βιασμών, απαγωγών, καταναγκαστικής εργασίας και αυθαίρετης και αόριστης κράτησης σε σκληρές, απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες.
 
Οι συμφωνίες συνεργασίας που αποσκοπούν στη βελτίωση των ικανοτήτων έρευνας και διάσωσης της ακτοφυλακής της Λιβύης πρέπει να έχουν ως προϋπόθεση την άμεση βελτίωση της ποιότητας των παρεμβάσεων της ακτοφυλακής, καθώς και την πλήρη λογοδοσία της αναφορικά με τις κακοποιήσεις για τις οποίες διαπιστώνεται ότι ευθύνεται. Οι συμφωνίες αυτές πρέπει επίσης να επιμένουν στη μεταφορά εκείνων που διασώθηκαν σε σκάφη που θα τους οδηγήσουν σε χώρες που μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια και την προστασία τους.