Στο Διαδίκτυο ντοκουμέντα από τις κορυφαίες εξερευνήσεις του 20ου αιώνα

Ένα ανεκτίμητο υλικό σχεδόν 100 χρόνων επέλεξε να ψηφιοποιήσει η Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου (RGS), δίνοντας έτσι στη δημοσιότητα ένα πολύτιμο αρχειακό υλικό, που είχε στην κατοχή της.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου (RGS) χρηματοδότησε αποστολές στην Ασία και στην Αφρική, που πραγματικά «έγραψαν» ιστορία, μιας και αποτέλεσαν τις πιο επικές εξερευνήσεις του αιώνα αυτού.

Σ' αυτές τις αποστολές, Βρετανοί εξερευνητές ταξίδεψαν σε άγνωστες, μέχρι εκείνη τη στιγμή περιοχές, και με τις κινηματογραφικές μηχανές τους απαθανάτισαν σκηνές που δεν είχε δει ή δεν είχε φανταστεί, ποτέ πριν, άνθρωπος του Δυτικού κόσμου. 

Το υλικό αυτό είναι πλέον διαθέσιμο στο Διαδίκτυο και το κοινό μπορεί να απολαύσει τις περιπέτειες των πρωτοπόρων Βρετανών.

Ανάμεσα σ' αυτό το ανεκτίμητο περιεχόμενο βρίσκεται το πρώτο αεροφωτογραφικό υλικό της κορυφής του όρους Everest, που «τραβήχτηκε» το 1933, από τον ταγματάρχη Λέιθαμ Βαλεντάιν Στιούαρτ Μπλάκερ, πρώην πιλότο και ήρωα πολέμου. Ο Μπλάκερ και οι φίλοι του πέταξαν για πρώτη φορά τόσο ψηλά με ειδικά κατασκευασμένα διπλάνα βάζοντας σε κίνδυνο τις ζωές τους για να κάνουν τα γυρίσματα. Πλησίασαν στην κορυφή του Έβερεστ, που υψωνόταν επιβλητικό μπροστά από τα λεπτά φτερά του αεροπλάνου, και ο Μπλάκερ επιχείρησε τις λήψεις αυτές.

Μεταξύ άλλων, το κοινό θα είναι σε θέση να παρακολουθήσει και τις διάφορες περιπλανήσεις των Βρετανών στις ερήμους της Λιβύης και σε άλλες εντελώς άγνωστες, μέχρι τότε, περιοχές του πλανήτη.
 

Το σημαντικό της ψηφιοποίησης αυτής έγκειται στο γεγονός ότι τα πλάνα που έχουν οι ειδικοί στα χέρια τους, έχουν τόσο ιστορική όσο και επιστημονική αξία. 

Οι ερευνητές θα κληθούν να τα συγκρίνουν με σύγχρονες εικόνες, στην προσπάθειά τους να εκτιμήσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής τα τελευταία 100 χρόνια.

Το BBC News είχε αποκλειστική πρόσβαση στις ασπρόμαυρες ταινίες της RGS.

Ο υπεύθυνος για το πρότζεκτ της RGS, Άλασντερ Μακλάουντ, αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Η Εταιρεία έχει περισσότερα από δύο εκατομμύρια αντικείμενα. Είναι η μεγαλύτερη συλλογή στον κόσμο με γεωγραφικούς χάρτες, φωτογραφίες, αναμνηστικά, ημερολόγια, σημειωματάρια και δημοσιεύσεις. Για πολλά χρόνια, οι ταινίες ήταν αποθηκευμένες στο εθνικό αρχείο του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου χωρίς να είναι προσιτές στο κοινό».

Το πιο συγκλονιστικό, από όλα, όμως, είναι το φιλμ του Μπλάκερ, το οποίο αποτελεί το πιο παλιό γνωστό οπτικό υλικό από το Θιβέτ. 


Το ίδιο απαθανατίστηκε το 1922, από τον λοχαγό Τζον Νόελ στην πρώτη του προσπάθεια να φτάσει στην κορυφή του Έβερεστ.

Ο Νόελ τράβηξε μια σκηνή σε ένα μοναστήρι στο δρόμο προς την κορυφή. Οι ορειβάτες σταμάτησαν για να ζητήσουν την ευλογία των μοναχών κι εκείνοι τούς υποδέχτηκαν ως επίσημους καλεσμένους, με διηγήσεις ιστοριών μετενσάρκωσης και τελετουργικούς χορούς.

Όπως διαφαίνεται από το οπτικό υλικό, οι χορευτές είχαν δέσει, γύρω από τη μέση τους, ποδιές φτιαγμένες από ανθρώπινα οστά ενώ και οι μάσκες στα πρόσωπά τους ήταν από τεντωμένο ανθρώπινο δέρμα.

Όπως είπε η κόρη του Βρετανού λοχαγού, Σάντρα Νόελ, η προσπάθεια του πατέρα της να ανέβει στο Έβερεστ ήταν κάτι παρόμοιο με την κατάκτηση της Σελήνης. Και ίσως το μοναδικό γεγονός που μπορούσε να συγκινήσει τους ανθρώπους εκείνης της εποχής, οι οποίοι μόλις είχαν βγει, πιο φτωχοί από ποτέ, από έναν τρομερό πόλεμο.

Η ίδια αναφέρει:

«Αυτό θα ήταν ένα παγκόσμιο γεγονός και θα "αιχμαλώτιζε" τη φαντασία».

Το υλικό του λοχαγού Νόελ έχει επιστημονική αλλά και ιστορική αξία, καθώς αυτό επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί από τους ερευνητές προκειμένου να συγκριθεί με τις τρέχουσες εικόνες και να εκτιμηθούν έτσι, καλύτερα, οι επιπτώσεις, που είχαν οι κλιματικές αλλαγές στα Ιμαλάια τα τελευταία 100 χρόνια.



Ο Μπάγκνολντ και η ομάδα του σπρώχνουν ένα από τα αυτοκίνητα της αποστολής που έχει κολλήσει στην έρημο της Λιβύης
Έκτος από τη γοητεία του Έβερεστ, το κοινό θα είναι σε θέση να παρακολουθήσει και τα επιτεύγματα του Ραλφ Μπάγκνολντ, ενός άλλου νεαρού αξιωματικού, που το 1932 ταξίδεψε χιλιάδες μίλια μέσα στην έρημο της Λιβύης με αυτοκίνητο.

Όταν ένα από τα αυτοκίνητα της αποστολής έπαθε βλάβη, «κανιβαλίστηκε» για τα ανταλλακτικά του και εγκαταλείφθηκε. Είναι ακόμα θαμμένο κάπου εκεί, κάτω από τους αμμόλοφους.   

Τα αυτοκίνητα μέχρι τότε, κολλούσαν συχνά στην άμμο και κάθε φορά ο Μπάγκνολντ και η ομάδα του έβρισκαν τους πιο εφευρετικούς τρόπους για να τα σπρώξουν.

Μπορεί σήμερα να μην ακούγεται ως κάτι εντυπωσιακό, αλλά στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, αυτή η αποστολή ήταν μια μεγάλη πρόκληση για τον Μπάγκνολντ και τους φίλους του, που δεν δίστασαν να βάλουν σε κίνδυνο τις ζωές τους, τη στιγμή μάλιστα που οι ειδικοί της εποχής θεωρούσαν ότι ήταν αδύνατο να διασχίσει κανείς την έρημο.

Ο Μπάνγκολντ, όμως, πίστευε ότι μπορούσε να τα καταφέρει με τον ανάλογο εξοπλισμό... και πιστός στα λόγια του, τα κατάφερε.


Κατά τη διάρκεια της αποστολής, ο βρετανός αξιωματικός έκανε προσεκτικές μετρήσεις για να καταλάβει πώς κινείται η άμμος από τον άνεμο και στη συνέχεια δημοσίευσε αρκετά κείμενα σχετικά με τις έρευνές του.

Το έργο του αυτό, μάλιστα, βοήθησε αργότερα τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές διαστημικές υπηρεσίες να εξερευνήσουν τον Άρη. Οι πληροφορίες του χρησιμοποιήθηκαν για τον σχεδιασμό οχημάτων, που μπορούν να διασχίσουν την επιφάνεια του Άρη χωρίς να κολλήσουν στην άμμο.

Χιλιάδες μίλια μακριά, στην Υεμένη, ο πιλότος Όμπρεϊ Ρίτσαρντς κινηματογράφησε από ψηλά την αρχαία πόλη Χαντραμάουτ, που συχνά αναφέρεται και ως το «Μανχάταν της ερήμου». 

Στο βίντεο αυτό απαθανατίστηκαν εντυπωσιακές σκηνές από τους ουρανοξύστες από λάσπη, που χτίστηκαν τον 16ο αιώνα. Μερικοί έχουν 11 ορόφους και εξακολουθούν να κατοικούνται μέχρι σήμερα. Σε αυτό το σημείο του πλανήτη, εξάλλου, οι άνθρωποι έμαθαν για πρώτη φορά να συμβιώνουν τόσο κοντά ο ένας στον άλλο.



Τέλος, σ΄αυτή τη ψηφιοποίηση δεν θα μπορούσε να παραληφθεί και μία από τις πιο εμπνευσμένες σκηνές που είχαν απαθανατιστεί μέχρι τότε.

Τη δεκαετία του 1930, δύο νεαροί εξερευνητές, οι Τζορτζ Σέριφ και Φρανκ Λάντλοου, κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους στο Μπουτάν και το Θιβέτ, πίστευαν ότι είχαν ανακαλύψει τον παράδεισο σε μια κοιλάδα στα βουνά των Ιμαλαΐων.

Εκεί, γύρισαν σκηνές ενός απλούστερου τρόπου ζωής, με ανθρώπους ευτυχισμένους και υγιείς που ζούσαν μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Το χρώμα στις ταινίες τους -από τις πρώτες που γυρίστηκαν έγχρωμες- ενισχύει την αίσθηση ότι βρήκαν έναν πιο φωτεινό, πιο ελπιδοφόρο κόσμο, σε αντίθεση με τη ζοφερή ερήμωση της Ευρώπης μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.



Οι Σέριφ και Λάντλοου πίστευαν ότι είχαν ανακαλύψει τον παράδεισο στα βουνά των Ιμαλαΐων

Ο Μάικ Χέφερναν, καθηγητής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ επισημαίνει γι' αυτό το υλικό:

«Το 1933, όταν ο Σέριφ και ο Λάντλοου άρχισαν να εξερευνούν την περιοχή αυτή, είναι ακριβώς η χρονιά που κυκλοφόρησε και ο Χαμένος Ορίζοντας, το διάσημο βιβλίο του Τζέιμς Χίλτον, το οποίο εισάγει την ιδέα του Shangri-La: τον ιδανικό τόπο. Ήταν ένα ορεινό βασίλειο, ένας εκλιπών κόσμος ειρήνης και αρμονίας, ακριβώς ο κόσμος τον οποίο είχε τόσο, προφανώς, αφήσει πίσω του ο βιομηχανικός πόλεμος που είχαν περάσει».



Οι ουρανοξύστες από λάσπη της Υεμένης κινηματογραφήθηκαν για πρώτη φορά από Βρετανούς πιλότους εξερευνητές, την δεκαετία του 1930 και σήμερα αποτελούν Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO