Paradise Papers: O Ρώσος μεγιστάνας, το Κρεμλίνο, το Facebook και το Twitter

Οικονομικούς δεσμούς με δύο εταιρείες, που ανήκουν στη ρωσική κυβέρνηση και είναι γνωστές ως τα μέσα με τα οποία το Κρεμλίνο πραγματοποιεί τις πολιτικά ευαίσθητες δοσοληψίες του, είχε ένας μεγάλος επενδυτής -και επιχειρηματικός εταίρος του γαμπρού του Ντόναλντ Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ- στο Twitter και το Facebook σύμφωνα τα στοιχεία που αποκάλυψαν τα Paradise Papers, η νέα έρευνα του Διεθνούς Οργανισμού Ερευνητών Δημοσιογράφων και των διεθνών ΜΜΕ που συνεργάζονται μαζί του.

Η αποκάλυψη αναμένεται να εντείνει τις ανησυχίες για την επιρροή της Ρωσίας στην αμερικανική πολιτική και το ρόλο που έπαιξαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις περσινές προεδρικές εκλογές και να εγείρει νέα ερωτήματα για τις εταιρείες των social media και τον ίδιο τον Κούσνερ.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι μία από τις εταιρείες που ανήκουν στο Κρεμλίνο, η VTB Bank διοχέτευσε σιωπηρά 191 εκατομμύρια δολάρια στο επενδυτικό fund DST Global, που χρησιμοποίησε το ποσό για να αγοράσει ένα μεγάλο μερίδιο μετοχών στο Twitter το 2011. Δείχνουν ακόμη ότι μια θυγατρική του ελεγχόμενου από το Κρεμλίνο ενεργειακού κολοσσού Gazprom χρηματοδότησε μια εξωχώρια εταιρεία, η οποία συνεργάστηκε με την DST Global σε μια μεγάλη επένδυση στο Facebook.

Ο ιδρυτής της DST Global, o Ρώσος δισεκατομμυριούχος Γιούρι Μίλνερ κι άλλοι εταίροι στις συμφωνίες αυτές αποκόμισαν τεράστια οφέλη όταν πούλησαν τα μερίδιά τους λίγο μετά την είσοδο στο χρηματιστήριο του Facebook το 2012 και του Twitter έναν χρόνο αργότερα.

Ενδείξεις ότι το Κρεμλίνο απέκτησε επιρροή στο Facebook και το Twitter ή ότι έλαβε πληροφορίες εκ των έσω σχετικά με τις εταιρείες αυτές, ως αποτέλεσμα των επενδύσεων που συνδέονταν με τον Μίλνερ, δεν υπάρχουν. Φαίνεται, όμως, ότι το Κρεμλίνο είχε οικονομικά συμφέροντα σε αμερικανικά social media αρκετά χρόνια πριν την καταγγελλόμενη ανάμειξη της Ρωσίας στις περσινές αμερικανικές προεδρικές εκλογές.

Οι αποκαλύψεις γίνονται την ώρα που το Κογκρέσο ερευνά τον ρόλο των αμερικανικών κολοσσών της τεχνολογίας στην κατυευθυνόμενη από τη Μόσχα εκστρατεία παραπληροφόρησης στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ.

Ότι ο Μίλνερ είχε επενδύσει στο Τwitter και το Facebook ήταν γνωστό, όχι όμως και οι σχέσεις της ρωσικής κυβέρνησης με τις επενδύσεις αυτές, τις οποίες οι δύο αμερικανικές εταιρείες είπαν ότι είχαν εξετάσει δεόντως.

Απαντώντας σε ερώτηση του Διεθνούς Οργανισμού Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) o Μίλνερ είπε ότι οι επενδύσεις που κάνει η εταιρεία του δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική κι ότι οι συμφωνίες για το Twitter και το Facebook έγιναν σε μια περίοδο που οι αμερικανο-ρωσικές διπλωματικές σχέσεις ήταν σε καλύτερο επίπεδο απ' ό,τι σήμερα.

Τι εστί Γιούρι Μίλνερ

Ο Γιούρι Μίλνερ γεννήθηκε πριν από 55 χρόνια τη Μόσχα και σπούδασε τη δεκαετία του 1990 Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Επέστρεψε στην πατρίδα του όπου άρχισε επενδύσεις που έμελλαν να τον εκτοξεύσει στην κορυφή της ρωσικής επιχειρηματικής ελίτ.

Το 2001 ανέλαβε διευθύνων σύμβουλος της διαδικτυακής εταιρείας Mail.ru και την κατέστησε τον μεγαλύτερο πάροχο email και την πλέον γνωστή εταιρεία τεχνολογίας στη χώρα.

Το 2005 δημιούργησε την εταιρεία τεχνολογίας Digital Sky Technologies και τρία χρόνια αργότερα συνεταιρίστηκε με έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Ρωσίας, τον Αλισέρ Ουσμάνοφ, ο οποίος απέκτησε μεγάλο πακέτο μετοχών στη DST Global, το επενδυτικό fund που ίδρυσε ο Μίλνερ το 2009.

Σύντομα ο Μίλνερ επεδίωξε μεγαλύτερες επιχειρηματικές συμφωνίες στις ΗΠΑ.

Τα λεφτά στο Facebook

Ενώ μελετούσε το ενδεχόμενο να επενδύσει στο Facebook στις αρχές του 2009 ο Μίλνερ έγινε φίλος με τον ιδρυτή της εταιρείας, Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Με την επένδυσή του στην εταιρεία του Ζούκερμπεργκ λίγο αργότερα απέκτησε φήμη σε μια Σίλικον Βάλεϊ που ακόμη πάσχιζε να συνέλθει από την οικονομική κρίση.

Ο Μίλνερ έχει πει ότι αρνούμενος να αναλάβει θέσεις στα Δ.Σ. ή δικαιώματα ψήφου σε εταιρείες όπου επενδύει η DST Global του επιτρέπει να βάζει χρήματα σε ανταγωνιστές χωρίς να προκύπτει θέμα σύγκρουσης συμφερόντων. Όταν επένδυσε στο Facebook ο Μίλνερ δήλωσε στο Forbes ότι η στρατηγική του αυτή «έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα ότι δεν επιδιώκουμε να ασκήσουμε επιρροή στις επιχειρήσεις του Facebook.»

Στο διάστημα μεταξύ 2009 και 2011 ο Μίλνερ διαχειρίστηκε μια σειρά επενδύσεων στο Facebook χρησιμοποιώντας τη Μail.ru και την DST Global για να αγοράσει ένα μεγάλο μερίδιο στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Μίλνερ παραδέχθηκε ότι στη συμφωνία μετείχε και η Kanton Services, μια εταιρεία με αρκετές διασυνδέσεις με τον εταίρο του Ουσμάνοφ, την οποία υποστήριζε η Gazprom. Εκπρόσωπος του Facebook τόνισε ότι η DST Global δεν ασκούσε κανένα έλεγχο στην εταιρεία επισημαίνοντας ότι η επένδυση έγινε πριν από οκτώ χρόνια και ότι έκτοτε η DST Global έχει πουλήσει το μερίδιό της.

H συμφωνία με το Twitter

Η Kanton Services έπαιξε ρόλο και στην επένδυση του Μίλνερ στο Twitter. Τον Ιούλιο του 2011 η VTB επένδυσε τουλάχιστον 191 εκατομμύρια δολάρια με αντάλλαγμα την πλειοψηφία των μετοχών της DST Investments 3, ενός επενδυτικού οχήματος που έχει την έδρα του στη Νήσο του Μαν. Τον ίδιο μήνα ο Μίλνερ χρησιμοποίησε την DST Investments 3 για να χρηματοδοτήσει σχεδόν το ήμιση του μεριδίου της DST Global στο Twitter. Μέτοχος της DST Investments 3 ήταν και η Kanton Services, αλλά φαίνεται ότι συνεισέφερε μικρό ποσό στη συμφωνία. Τα αρχεία, ωστόσο, δείχνουν ότι λίγους μήνες μετά την είσοδο στο χρηματιστήριο του Twitter στα τέλη του 2013, η VTB μετέφερε τον κύριο όγκο των μετοχών της στη DST Investments 3 στην Kanton Services. Σε ανακοίνωσή του εκπρόσωπος του Twitter είπε ότι η DST Global είναι «μια πολύ γνωστή οντότητα στη Σίλικον Βάλεϊ» κι ότι το μέσο κοινωνικής δικτύωσης έχει εξετάσει όλους τους επενδυτές του.

Η επένδυση στην εταιρεία του Κούσνερ

Οι επενδύσεις του Μίλνερ σε αμερικανικές εταιρείες δεν περιορίστηκαν μόνον στη Σίλικον Βάλεϊ. Το 2015 ο Μίλνερ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές της Cadre, μιας κτηματομεσιτικής εταιρείας τεχνολογίας, συνιδρυτής της οποίας (μαζί με τον αδελφό του Τζόσουα και έναν ακόμη επιχειρηματία) ήταν ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός και σύμβουλος του προέδρου των ΗΠΑ. Ο Μίλνερ είπε πως επένδυσε 850.000 δολάρια από δικά του χρήματα και όχι της DST Global.

Με μεγάλες επενδύσεις από εξωτερικούς επενδυτές η αξία της επιχείρησης του Κούσνερ φέρεται να έφθασε τα 800 εκατομμύρια δολάρια.

Ο Μίλνερ είπε ότι συνάντησε μια φορά, σε μια διάσκεψη, τον Τζάρεντ Κούσνερ κι ότι δεν έκανε άλλες επενδύσεις στην Cadre. Υποστήριξε δε ότι το μερίδιο των μετοχών του στην εταιρεία του γαμπρού του Ντόνλαντ Τραμπ δεν διαφέρει σε τίποτε από άλλες επενδύσεις που έχει κάνει, ότι δηλαδή δεν έχει να κάνει με πολιτικές διασυνδέσεις αλλά με μπίζνες.

Η έρευνα του ειδικού ανακριτή Ρόμπερτ Μιούλερ για την καταγγελλόμενη ρωσική εμπλοκή στις εκλογές πιστεύεται ότι έχει βάλει στο στόχαστρο και τα οικονομικά του Τζάρεντ Κούσνερ. Ο γαμπρός του προέδρου των ΗΠΑ κατέθεσε τον περασμένο Ιούλιο στη Γερουσία για τις σχέσεις του με τη Ρωσία κεκλεισμένων των θυρών μετά από μια σειρά εκρηκτικών δημοσιευμάτων ότι ο Κούσνερ είχε μεταξύ άλλων επαφές, που δεν είχε αποκαλύψει, με τον τότε πρεσβευτή της Ρωσίας στις ΗΠΑ, Σεργκέι Κίσλιακ.

Τον ίδιο μήνα ο Κούσνερ είχε πει σε σχόλιά του στο Λευκό Οίκο ότι δεν στηρίχτηκε σε ρωσικά κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες στον επιχειρηματικό τομέα.

Ως γνωστόν ο Κούσνερ παρέστη τον Ιούνιο του 2016 σε μια συνάντηση στον Πύργο του Τραμπ στο Μανχάταν, όπου ο κουνιάδος του, Ντόναλντ Τραμπ τζούνιορ περίμενε να λάβει επιβαρυντικές για τη Χίλαρι Κλίντον -τη Δημοκρατική αντίπαλο του Τραμπ στις εκλογές- πληροφορίες, προερχόμενες, όπως του είχαν πει, από τη ρωσική κυβέρνηση. Ο Κούσνερ υποστήριξε ότι δεν γνώριζε τίποτε για το σκοπό της συνάντησης πριν παραστεί σ’ αυτήν κι ότι έφυγε λίγο μετά την έναρξή της.

Παράλληλα έχει αρνηθεί πληροφορίες ότι μετά τη νίκη του πεθερού του στις εκλογές πρότεινε να συγκροτηθεί ασφαλής δίαυλος επικοινωνίας (που να μην παρακολουθείται δηλαδή από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες) μεταξύ της ομάδας των συνεργατών του Τραμπ και τη Μόσχα. Ο Κίσλικα φέρεται να είπε στους ανωτέρους του στη Μόσχα σε συζητήσεις που υπέκλεψαν οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών, ότι ο Κούσνερ είχε ζητήσει τον ασφαλή δίαυλο επικοινωνίας σε συνάντηση στον Πύργο του Τραμπ τον περασμένο Δεκέμβριο.