SZ: Ξεκίνησε η μάχη για τη μεγάλη μεταρρύθμιση του ευρώ

Η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung, σε άρθρο με τίτλο «Μάχη για το ευρώ», τονίζει ότι «τα κράτη- μέλη της Ε.Ε. διαφωνούν για το πώς η νομισματική ένωση μπορεί να γίνει ανθεκτική σε κρίσεις».

Η SZ εκτιμά ότι εκτός από τη μάχη για μια νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση στη Γερμανία, έχει ξεκινήσει κι ο συναγωνισμός για τη μεγάλη μεταρρύθμιση του ευρώ. «Μετά το ελληνικό δράμα, το Brexit και τις υπόλοιπες αναταράξεις, η Ε.Ε. έχει αποφασίσει να καταστήσει τη νομισματική ένωση ανθεκτικότερη σε κρίσεις» σημειώνεται στο άρθρο και επισημαίνεται πως η συγκυρία είναι ευνοϊκή: «η οικονομία της ευρωζώνης έχει ανακάμψει κι από πολιτικής άποψης υπάρχει μέχρι τις ευρωεκλογές του 2019 ένα σπάνιο "χρονικό παράθυρο", το οποίο οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θέλουν να εκμεταλλευτούν. Ήδη πριν από τα Χριστούγεννα θα συναντηθούν σε μία Σύνοδο του ευρώ για να οριοθετήσουν το χρονοδιάγραμμα και τα θέματα».

Η αμοιβαία δυσπιστία είναι όμως μεγάλη, παρατηρεί ο αρθρογράφος και υπογραμμίζει πως το ευρώ που επρόκειτο να ενώσει την κοινότητα, έχει καταστεί διασπαστικό στοιχείο της ευρωπαϊκής ηπείρου. Για να εξισορροπήσει τις διενέξεις μεταξύ Βόρειας και Νότιας Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει, σύμφωνα με πληροφορίες της Süddeutsche Zeitung, να προτείνει μία αποκαλούμενη «σταθεροποιητική λειτουργία» σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό το νέο εργαλείο έκτακτης ανάγκης στοχεύει να βοηθήσει χώρες της νομισματικής ένωσης, οι οποίες βρίσκονται σε δημοσιονομικές δυσκολίες, αναφέρεται και συμπληρώνεται πως οικονομολόγοι κάνουν λόγο για «ασύμμετρα σοκ».

Εάν για παράδειγμα, σημειώνεται, η Ιρλανδία αντιμετώπιζε θεωρητικά προβλήματα λόγω ενός σκληρού Brexit ή η Ισπανία βρισκόταν σε ανάγκη λόγω της κρίσης της Καταλονίας, η κοινότητα θα μπορούσε να παρέμβει. Το κρίσιμο ερώτημα που θέτει όμως είναι το εξής: Από πού θα προέλθουν αυτά τα χρήματα; Και ποιος θα αποφασίζει για το εάν πρόκειται όντως για «σοκ», για το οποίο η πληγείσα χώρα δεν μπορεί να κάνει τίποτε; Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δέχθηκε έντονη κριτική για τη «χαλαρή» ερμηνεία του Συμφώνου Σταθερότητας, κυρίως η Γερμανία υποστηρίζεται πως θα είχε κάθε λόγο να επιμείνει στο να μην έχει η Κομισιόν σ’ αυτά τα ζητήματα τον τελευταίο λόγο. Εάν το όλο ζήτημα προχωρήσει τόσο πολύ, τότε τα κράτη- μέλη θα χρειαστεί να εγκρίνουν το σχέδιο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μοιάζει πεπεισμένη και θέλει να το προτείνει στο πλαίσιο των μεταρρυθμιστικών ιδεών της για εμβάθυνση της νομισματικής Ένωσης σε έναν μήνα. Η «σταθεροποιητική λειτουργία» είναι μέρος μόνον ενός συνολικού πακέτου- αν και βέβαια αυτό που θα προκαλέσει και τις μεγαλύτερες διενέξεις, εκτιμάται.

Σε τελική ανάλυση διακυβεύονται πάρα πολλά χρήματα. Τέτοια ποσά θα μπορούσε να διαθέτει ένα νέο, υπό ίδρυση Ευρωπαϊκό, Νομισματικό Ταμείο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει σε κάθε περίπτωση να παρουσιάσει μια πρόταση νόμου για μετατροπή του υπάρχοντος ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Σε αντίθεση με τα γερμανικά σχέδια, η Κομισιόν θέλει το Ταμείο να μην παραμείνει, όπως μέχρι τώρα, στα χέρια των κρατών- μελών της ευρωζώνης, αλλά να λάβει «τη σφραγίδα» του ευρωπαϊκού δικαίου, αναφέρει η Süddeutsche Zeitung. 

Ωστόσο, τα ποσοστά των συμμετεχόντων στη λήψη αποφάσεων θα παραμείνουν ανέπαφα. Το σχέδιο, σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα, προβλέπει τέλος να αναλάβει το Ταμείο και τις «ασφάλειες» («backstop») για την εκκαθάριση τραπεζών. Η σημασία του υπάρχοντος ESM σε κάθε περίπτωση θα αυξηθεί. Δεδομένου πάντως ότι το ΔΝΤ και η ΕΚΤ θέλουν να αποσυρθούν από τη μελλοντική εποπτεία των χωρών που βρίσκονται σε πρόγραμμα- αυτή τη στιγμή σε πρόγραμμα βρίσκεται μόνον η Ελλάδα-, το καθήκον αυτό ανατίθεται πλέον στην Κομισιόν και στο ταμείο διάσωσης, το οποίο μελλοντικά θα αλλάξει και ονομασία.

Μεγάλες διαφωνίες θα προκαλούσε πάντως η ιδέα ενός χωριστού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη. Κι εδώ τίθεται το ερώτημα σχετικά με το κατά πόσο τα κράτη-μέλη είναι διατεθειμένα να πληρώσουν για τον σκοπό αυτό. Αλλά και το πόσο μεγάλος θα πρέπει να είναι ένας τέτοιος προϋπολογισμός. Μέχρι τώρα ο Mακρόν έκανε λόγο για «αρκετές» ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, συνεπώς αρκετά μεγαλύτερη εισφορά απ’ αυτήν του τωρινού προϋπολογισμού της Ε.Ε., ο οποίος «τροφοδοτείται» με το 1% της οικονομικής επίδοσης όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Στη Νότια Ευρώπη ορισμένα κράτη θα χρησιμοποιούσαν τα χρήματα να εξισορροπηθούν οικονομικές ανισορροπίες μεταξύ των κρατών- μελών της ευρωζώνης. Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει στο Βερολίνο θα είναι, όπως κι αυτή της Χάγης και της Βιέννης, αντίθετη σε κάθε μορφή αναδιανομής, εκτιμάται. Νέα εμβάσματα χωρίς αντάλλαγμα αποκλείονται. Πιθανότερα μοιάζουν κοινά επενδυτικά προγράμματα, π.χ. για την ενίσχυση της ψηφιακής Ευρώπης.

Άρα, πρόκειται για πολλά χρήματα- κι επίσης για μια νέα θέση: αυτή ενός υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης. Αντικείμενο μεγάλης διαφωνίας είναι και τα δικαιώματα που αυτός θα πρέπει να έχει. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έχει πάντως υποβάλει μια συμβιβαστική πρόταση. Στην ομιλία του για την κατάσταση στην Ε.Ε. άφησε να εννοηθεί ότι ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Ε.Ε. θα μπορούσε να είναι και επικεφαλής του Eurogroup.

Ένα τέτοιο «διπλό καπέλο» υπάρχει ήδη στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική: Η Φεντερίκα Μογκερίνι δραστηριοποιείται τόσο για λογαριασμό της Επιτροπής όσο και των εθνικών υπουργών Εξωτερικών. Εάν τα κράτη-μέλη συμφωνούσαν επ’ αυτού του θέματος, δεν θα χρειαζόταν ούτε καν τροποποίηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, η οποία θα ήταν πολύ δύσκολο να επιτευχθεί, καθώς σε κάποια κράτη- μέλη προϋποθέτει εθνικά δημοψηφίσματα, η έκβαση των οποίων είναι αβέβαιη. Πάντως, έτσι λέγεται στις Βρυξέλλες, η Επιτροπή θεωρεί ρεαλιστικό τον διορισμό ενός υπουργού Οικονομικών της Ε.Ε. από το 2025 και μετά.