Το MIT βραβεύει την... ανυπακοή που άλλαξε τον κόσμο

O Μαχάτμα Γκάντι το 1930, παίρνοντας μια χούφτα αλάτι στο στόμα του, φώναξε «με αυτό το αλάτι θα κουνήσω τα θεμέλια της αυτοκρατορίας». Το 1955 η Ρόζα Παρκς στην Αλαμπάμα κάθισε στις θεσεις του λεωφορείου που προορίζεται για τους λευκούς, μια χειρονομία που έκανε μια ταπεινή γυναίκα σε ένα σύμβολο.

Και επίσης ο Χένρι Ντ. Θορώ, και ο Λέων Τολστόι και ο Νέλσον Μαντέλα. Υπάρχουν στην ιστορία παραδείγματα "ανταρτών" που με την στάση τους και τις πράξεις τους κατάφεραν να αλλάξουν τα πράγματα. Γυναίκες και άνδρες που αρνούνταν να υπακούσουν στην καθιερωμένη και μη βία, μπορούσαν να τροποποιούν νόμους, να οργανώνουν κινήματα και ακόμη να αντιμετωπίζουν ολόκληρες χώρες. Πολλοί από αυτούς έχουν καταπιεστεί, αγνοηθεί, απομονωθεί ή τιμωρηθεί για τη στάση τους. Αλλά τώρα το MIT, ένα από τα πιο αναγνωρισμένα εκπαιδευτικά κέντρα στον κόσμο, θέλει να αναγνωρίσει τη συνεισφορά τους με ένα βραβείο.

Το βραβείο Ανυπακοής, του οποίου η πρώτη έκδοση έγινε φέτος, θέλει να αναγνωρίσει τους γενναίους, εκείνους που προωθούν τη θετική αλλαγή στην ανθρώπινη ιστορία, που αντιμετωπίζουν κάθε θεσμό (κυβερνήσεις, δικαστήρια, εργαστήρια, πανεπιστήμια ή επιχειρήσεις). Ο Joi Ito, διευθυντής του MIT Media Lab, πιστεύει ότι «τα ιδρύματα μπορούν να είναι πολύ ιεραρχικά και βασισμένα στην υπακοή. Αλλά ορισμένα συστήματα γίνονται πιο δυνατά όσο περισσότερο τους επιτίθενται. Το βραβείο που δημιουργήσαμε προσπαθεί να ενισχύσει το μήνυμα εκείνων των ανθρώπων που δεν υπακούουν, που αναλαμβάνουν κινδύνους». Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε από το MIT, ο ίδιος ο Ito ανέφερε ότι όταν άνοιξαν την περίοδο εγγραφής για το βραβείο (προικισμένο με το μη αμελητέο ποσό των 250.000 δολ.) «δεν ήξερα τι να περιμένω». Όμως, σε πολύ λίγες εβδομάδες, έλαβαν σχεδόν 8.000 προτάσεις από υποψηφίους σε όλο τον κόσμο.

Οι νικητές αυτής της πρώτης έκδοσης ήταν οι Mona Hanna-Attisha και Marc Edwards, επιστήμονες και ακτιβιστές που αντιμετώπισαν τις Αρχές στην κρίση των υδάτων στο Flint του Michigan. Για χρόνια, το νερό που καταναλώνεται από τους κατοίκους της περιοχής μολύνθηκε από επίπεδα μόλυβδου που θα μπορούσαν να γίνουν θανάσιμα. Οι Edwards και Attisha έθεσαν σε κίνδυνο το ακαδημαϊκό τους κύρος, γελοιοποιήθηκαν, τιμωρήθηκαν μέχρι να αποδείξουν ότι είχαν δίκιο. «Όταν αντιμετωπίζεις την εξουσία, έχει συνέπειες. Πρόκειται να πληρώσω ένα τίμημα γι' αυτό, για το υπόλοιπο της καριέρας μου», λέει ο Edwards, ο οποίος όμως δεν λυπάται για τις αποφάσεις που έλαβε.