Στίβεν Χόκινγκ: 10 πράγματα που δίδαξε στον κόσμο

Μολονότι είναι αδύνατον να παρακολουθήσει κάποιος τη σκέψη του Στίβεν Χόκινγκ, ιδιαίτερα όταν δεν διαθέτει ειδικές γνώσεις σε τομείς όπως η κοσμολογία, η θεωρητική φυσική κ.λπ., ορισμένα από τα βασικά σημεία των θεωριών του είναι τόσο συναρπαστικά ώστε θα μπορούσαν να διαβαστούν σαν ένα επιστημονικό παραμύθι.

Εξάλλου ο ίδιος είχε φροντίσει να διαδώσει, όσο πιο εκλαϊκευμένα γινόταν τα συμπεράσματα των ριζοσπαστικών ερευνών του.

Ακολουθούν δέκα «μαθήματα» που ο Χόκινγκ έδωσε στην ανθρωπότητα, κληροδοτώντας έναν μοναδικό πλούτο οραμάτων για τον άνθρωπο και τη θέση του στο σύμπαν.

Ο Θεός μάς είναι άχρηστος
Ο Στίβεν Χόκινγκ θεωρούσε περιττή την έννοια του Υπέρτατου όντος, του Δημιουργού κ.λπ. Από την αρχή της σταδιοδρομίας του βάλθηκε να αποδείξει ότι η Μεγάλη Έκρηξη είναι κάτι που, βάσει των νόμων της φυσικής, θα μπορούσε κάλλιστα να έχει συμβεί. Από αυτό το Big Bang δημιουργήθηκε το σύμπαν, ουσιαστικά από το μηδέν, από το τίποτα, μόνο από τη βαρύτητα και το τυχαίο, χωρίς σχέδιο ή σκοπό. Και το σύμπαν έχει τη δύναμη να αναδημιουργεί τον εαυτό του διαρκώς.

Δεν υπάρχει μόνο ένα σύμπαν
Το σύμπαν όπως το γνωρίζουμε και στο οποίο ανήκει ο πλανήτης Γη δεν είναι το μοναδικό. Προσοχή: ο Στίβεν Χόκινγκ δεν μιλά για ένα αστρικό σύστημα. Μιλά για το άπαν, για το σύμπαν. Και ισχυρίζεται ότι υπάρχουν κι άλλα, ενδεχομένως άπειρα σε πλήθος σύμπαντα, στα οποία τα πράγματα έχουν διαφορετικές ιδιότητες από αυτές που γνωρίζουμε, ισχύουν διαφορετικοί φυσικοί νόμοι κ.λπ. Η συγκεκριμένη υπόθεση είναι απότοκη της «Θεωρίας των Πάντων», η οποία προτείνει την ιδέα ότι στο μέγιστο βάθος ανάλυσης της ύλης, σε υπο-ατομικό επίπεδο παρατήρησης, καθετί αποτελείται από βρόχους χορδών που πάλλονται σε διαφορετική συχνότητα η καθεμία. Εάν αυτή η θεωρία ευσταθεί, ολόκληρη η δημιουργία του κόσμου και οτιδήποτε περιβάλλει τον άνθρωπο υπακούει στους νόμους αυτών των παλλόμενων χορδών.

Τα ζάρια του Θεού
Το όνομα του Στίβεν Χόκινγκ, πέρα από τον θρίαμβό του επί της σωματικής του αναπηρίας, είναι ταυτισμένο με τις Μαύρες Τρύπες. Υπήρξε πρωτοπόρος στη μελέτη τους, ωθώντας διαρκώς το μυαλό του να αποκωδικοποιήσει τα μυστικά που κρύβουν αυτές οι διαστημικές οπές, που αποτελούνται από ένα τόσο ισχυρό και πυκνό βαρυτικό πεδίο ώστε ούτε το φως δεν μπορεί να τις διαπεράσει. Ο Χόκινγκ αφοσιώθηκε με πάθος στις Μαύρες Τρύπες, βελτιώνοντας και τροποποιώντας τα συμπεράσματά του σχεδόν ως το τέλος της ζωής του. Χρησιμοποιώντας κάθε επιστημονικό εργαλείο και αξιοποιώντας τη ριζοσπαστική σκέψη του Αϊνστάιν, ο Χόκινγκ διατύπωσε τη θεωρία ότι οι Μαύρες Τρύπες δεν είναι ούτε στατικές, ούτε καν μαύρες: Εξελίσσονται και εκρήγνυνται, σκορπίζοντας ακτινοβολία και υλικά σώματα στο σύμπαν. Εξυπακούεται ότι είναι αδύνατον να συμπυκνωθεί η σκέψη του Στίβεν Χόκινγκ σε μερικές προτάσεις, καθώς πρόκειται για μια περίπλοκη, εξαιρετικά πρωτότυπη, μεγαλοφυώς ευφάνταστη και απίθανα συναρπαστική θεωρία. Πάντως ο ίδιος ο Χόκινγκ έλεγε για τις Μαύρες Τρύπες ότι «ο Θεός όχι μόνο παίζει ζάρια [σσ: κάτι που είχε αποκλείσει ο Αϊνστάιν], αλλά καμιά φορά τα πετάει σε μέρη όπου κανείς δεν μπορεί να τα βρει».

Δεν θα μάθουμε ποτέ πού ζούμε
Η αληθινή πραγματικότητα είναι κάτι που δεν θα κατακτήσει ποτέ ο άνθρωπος με τις πνευματικές του δυνάμεις. Ο Χόκινγκ θέτει το ερώτημα εάν ζούμε σε κάτι σαν την ταινία «Τρούμαν Σόου», ή μάλλον σαν χρυσόψαρα που βλέπουμε τον έξω κόσμο μέσα από τις παραμορφώσεις της γυάλας μας. Η παρομοίωση αυτή έλκει την καταγωγή της σε κάτι που συνέβη στο προάστιο Μόντσα του Μιλάνου, στην Ιταλία. Εκεί οι αρχές απαγόρευσαν στους κατοίκους να διατηρούν ψάρια σε σφαιρικές γυάλες, διότι η παραμόρφωση της εικόνας προκαλεί ψυχικά τραύματα στα δύσμοιρα υδρόβια πλάσματα.

Το πυθαγόρειο θεώρημα δεν ήταν του Πυθαγόρα
Το περίφημο «το τετράγωνο της υποτείνουσας ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των δύο άλλων πλευρών σε κάθε ορθογώνιο τρίγωνο», το οποίο ανέκαθεν αποδιδόταν στον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Πυθαγόρα, στην πραγματικότητα δεν ήταν δική του επινόηση. Ο Χόκινγκ υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο θεώρημα είχε ανακαλυφθεί και αποδειχθεί από τους Βαβυλωνίους πολύ πριν το διατυπώσει ο Πυθαγόρας τον 6ο αιώνα π.Χ.

Το παρελθόν είναι μόνο πιθανότητες
Γεγονότα του παρελθόντος που δεν παρατηρήθηκαν απευθείας από τον άνθρωπο, δεν έχουν συμβεί με έναν, μοναδικό και οριστικό τρόπο. Αντιθέτως, έχουν συντελεστεί με κάθε πιθανό τρόπο. Το συμπέρασμα αυτό βασίζεται στην πιθανολογική φύση των υλικών σωμάτων και της ενέργειας, όπως την αποκάλυψε η κβαντομηχανική. Η οποία πολύ σχηματικά προτείνει μεταξύ άλλων τη θεωρία ότι τα πράγματα θα βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση απροσδιοριστίας, εκτός εάν υπάρξει κάποια εξωτερική δύναμη η οποία θα επιβάλλει κάποιες διεργασίες με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Για παράδειγμα, εάν είναι γνωστό ότι ένα αντικείμενο μετακινήθηκε κάποτε από το σημείο Α στο σημείο Β, δεν ισχύει ότι η διαδρομή ήταν συγκεκριμένη, απλώς εμείς δεν τη γνωρίζουμε γιατί δεν έτυχε να την παρατηρήσουμε άμεσα. Στην πραγματικότητα, λέει ο Στίβεν Χόκινγκ, το αντικείμενο ακολούθησε ταυτόχρονα κάθε πιθανή διαδρομή που θα μπορούσε να συνδέει τα σημεία Α και Β.

Τι περιέχει το φως
Ένας λαμπτήρας ισχύος 1 watt εκπέμπει ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμύρια φωτόνια κάθε δευτερόλεπτο. Τα φωτόνια είναι τα «μόρια», τα απειροελάχιστου μεγέθους σωματίδια που συνθέτουν το φως. Συμπεριφέρονται, δε, τόσο σαν σώματα όσο και σαν ακτινοβολία.

Ζούμε μέσα στη θεωρία της σχετικότητας
Η επιστημονική ονειροφαντασία του Αλβέρτου Αϊνστάιν, λέει ότι ο χώρος και ο χρόνος είναι έννοιες σχετικές, ότι στο περιβάλλον εξαιρετικά μεγάλων σωμάτων, με διαστάσεις ασύλληπτες για τον κοινό νου, ο χώρος και ο χρόνος συνενώνονται. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και το χωροχρονικό συνεχές καμπυλώνεται. Προφανώς πρόκειται για μια πολύ αφηρημένη θεωρία, την οποίαν ο Αϊστάιν πρότεινε προκειμένου να αντικαταστήσει το Νόμο της Παγκόσμιας Έλξης του Ισαάκ Νιούτον (ή Νεύτων). Φυσικά είναι μια θεωρία που απαιτεί πολύ μεγάλη ανάλυση ώστε να γίνει κατανοητή. Ας πούμε όμως ότι έως την εμφάνιση του Χόκινγκ η επικρατούσα αντίληψη για τη γενική θεωρία της σχετικότητας ήταν ότι εφαρμόζεται μόνο σε κολοσσιαία σώματα. Ωστόσο, ο Στίβεν Χόκινγκ ισχυρίζεται ότι η σχετικότητα υπάρχει παντού γύρω μας, στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων της Γης. «Εάν η γενική θεωρία της σχετικότητας δεν είχε ληφθεί υπόψιν πχ στα συστήματα δορυφορικής πλοήγησης, τα σφάλματα στους υπολογισμούς των αποστάσεων θα ήταν της τάξης των 10 χιλιομέτρων την ημέρα». Η γενική θεωρία της σχετικότητας ορίζει ότι ο χρόνος επιβραδύνεται όσο πιο κοντά βρίσκεται κάποιος σε ένα σώμα με τεράστια μάζα. Άρα και οι δορυφόροι, αναλόγως της απόστασής τους από τη Γη θα υφίστανται τις συνέπειες αυτού του φαινομένου, με τα χρονόμετρά τους να λειτουργούν σε διαφορετικές ταχύτητες, προκαλώντας σύγχυση στις συντεταγμένες της πλοήγησης. Γι' αυτό και οι πάροχοι τέτοιου είδους υπηρεσιών, φροντίζουν να διορθώνουν τις αποκλίσεις με τους κατάλληλους υπολογισμούς.

Η κοινωνικότητα των κουάρκ
Τα κουάρκ, τα μικροσκοπικά στοιχεία της ύλης από τα οποία συντίθενται τα πρωτόνια και τα νετρόνια, δεν μπορούν να απομονωθούν. Βρίσκονται πάντα σε ομάδες και συνδέονται μεταξύ τους με πανίσχυρες δυνάμεις συνοχής, οι οποίες γίνονται πιο ισχυρές όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο κουάρκ.

Αν κοιτάζεις στο βάθος θα δεις τα αστέρια
Ο Στίβεν Χόκινγκ κατέφυγε στην κβαντική θεωρία για να ερμηνεύσει τη λειτουργία του σύμπαντος. Δηλαδή, από τα βάθη της δομής της ύλης, πέρασε στο διάστημα. Αλλιώς, μετέτρεψε το μικροσκόπιο σε τηλεσκόπιο. Για να συνθέσει τις θεωρίες του χρησιμοποίησε μεθόδους και ευρήματα της κβαντομηχανικής, της κοσμολογίας, των νόμων της βαρύτητας, τη θερμοδυναμικής και της πληροφορικής.

Δείτε βίντεο: Στίβεν Χόκινγκ: Δέκα πράγματα που δίδαξε στον κόσμο