Tανζανία: Γιγάντιοι αφρικανικοί αρουραίοι εκπαιδεύονται ως... ναρκαλιευτές!

Ο Κούντρα, ένας αφρικανικός τεράστιος αρουραίος, ξεκινά συνήθως την εργασία αναζήτησης με το πρώτο φως της ημέρας σε ένα λιβάδι στην περιοχή Μορογκόρο της Τανζανίας. Δεν αναζητά τροφή, αλλά νάρκες ξηράς, μία από τις χειρότερες απειλές για τον άνθρωπο!

Ο Κούντρα ανήκει σε ένα πρόγραμμα ανίχνευσης ναρκών ξηράς. Προκειμένου να γίνει ... ήρωας σέρνεται και μυρίζει με πολλή προσοχή σε μία περιοχή προκειμένου να εντοπίσει νάρκες ξηράς. Το εγχείρημα γίνεται με τη βοήθεια δύο εκπαιδευτών του μη κερδοσκοπικού οργανισμού APOPO, με έδρα την Τανζανία, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην εκπαίδευση γιγάντιων αρουραίων για την ανίχνευση ναρκών ξηράς.

Ο APOPO ιδρύθηκε το 1997 και πρωτοστάτησε στη χρήση του αφρικανικού γιγάντιου αρουραίου, ενός μεγάλου τρωκτικού που ζει στα περισσότερα κράτη της υποσαχάριας Αφρικής, για την ανίχνευση ναρκών ξηράς προκειμένου να απελευθερωθούν οι άνθρωποι από τον τρόμο των συνεπειών των φοβερών αυτών όπλων. Οι αρουραίοι, αν και θεωρούνται ευρέως, κυρίως στον δυτικό κόσμο, τρομακτικά και επιβλαβή ζώα, διαθέτουν μία εντυπωσιακά οξεία οσμή που τους επιτρέπει να εντοπίζουν γρήγορα το εκρηκτικό υλικό στο έδαφος. Ο συμβατικός τρόπος ανίχνευσης ναρκών με τη χρήση μεταλλικών ράβδων είναι συγκριτικά αργός, καθώς ο ανιχνευτής δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει πραγματικές νάρκες από μεταλλικά απορρίμματα. Εκτός αυτού, οι αρουραίοι είναι πολύ ελαφροί όταν πατάνε επάνω στις νάρκες, στοιχίζουν πιο φθηνά για να τραφούν και να εκπαιδευθούν από ό,τι τα σκυλιά, συνεπώς αναδεικνύονται το τέλειο «εργαλείο» για την αποστολή αυτή.

Ένας εκπαιδευμένος αρουραίος μπορεί να ψάξει σε μια περιοχή μεγέθους ενός γηπέδου τένις (περίπου 650 τετραγωνικών μέτρων) σε 30 λεπτά, ενώ με τον συμβατικό τρόπο χρειάζονται τέσσερις μέρες, σύμφωνα με τους επικεφαλής του APOPO. Η εκπαίδευση των μωρών αρουραίων ξεκινά την 7η εβδομάδα ζωής τους και διαρκεί περίπου 9 μήνες. Κατά την εκπαίδευση, μαθαίνουν να διακρίνουν τη μυρωδιά μεταξύ της εκρηκτικής ύλης TNT και άλλων οσμών.

Όταν ένας αρουραίος εντοπίσει σωστά μία νάρκη ξηράς, ο εκπαιδευτής θα χρησιμοποιήσει μια συσκευή για να παραγάγει έναν χαρούμενο ήχο ο οποίος συνήθως ακολουθείται από τρόφιμα, ένα μείγμα μπανανών και αβοκάντο. Δεν καταφέρνουν όμως όλοι οι αρουραίοι να γίνουν ήρωες... Στην τελική δοκιμασία πρέπει να ψάξουν σε μια περιοχή 800 τετραγωνικών μέτρων, όπου ανά 100 τ.μ. οι εκπαιδευτές έχουν τοποθετήσει τυχαία 1 έως 4 νάρκες. Για να περάσει το τεστ ένας αρουραίος πρέπει να βρει και τις τέσσερις νάρκες, ενώ έχει το πολύ δύο πιθανότητες για «ψευδή συναγερμό». Αφού περάσουν το εκπαιδευτικό τεστ, οι ήρωες αρουραίοι αποστέλλονται σε άλλες χώρες, όπως η Μοζαμβίκη, η Αγκόλα και η Καμπότζη για να βοηθήσουν τους εγχώριους ειδικούς να καθαρίσουν τα εδάφη από τις νάρκες.

Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του APOPO, 3716 εκπαιδευμένοι αρουραίοι χρησιμοποιήθηκαν για την ανίχνευση ναρκών το 2016. Με τη βοήθειά τους δόθηκαν πίσω στις τοπικές κοινότητες πάνω από 960.000 αποναρκοθετημένα τετραγωνικά μέτρα, ενώ καταστράφηκαν πάνω από 34.600 νάρκες. Εκτός όμως από την ανίχνευση ναρκών ξηράς, οι αρουραίοι της APOPO εκπαιδεύονται επίσης για την ανίχνευση της φυματίωσης στην Τανζανία και την Αιθιοπία, μυρίζοντας δείγματα πτυέλων.

Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώνονται κάθε χρόνο από νάρκες και τα θύματα στην πλειοψηφία τους είναι πολίτες. Με στόχο την ευαισθητοποίηση για τις τραγικές συνέπειες και την εξάλειψη τους, κάθε χρόνο στις 4 Απριλίου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκών.