Συμπτώματα πολιτικής παρακμής

Το πιο περίεργο φαινόμενο της εποχής, σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, είναι η νίκη της δεξιάς παράταξης στις ιταλικές εκλογές και η επάνοδος του μπερλουσκονισμού. Μια αναμενόμενη προτίμηση ενός λαού θεωρείται πολιτικό παράδοξο. Και δεν σκεπτόμαστε το αυτονόητο: στη δημοκρατία δεν υπάρχουν πολιτικά παράδοξα. Ή μήπως πιστεύουμε ότι δημοκρατική είναι η άποψη της πλειονότητας, αλλά μόνο όταν είναι «σωστή», δηλαδή όταν συμφωνεί με μας; Ετσι, καταλήγουμε στο φαινόμενο όλοι οι πολιτικοί αναλυτές να εκπλήσσονται για κάτι το πιθανό, να θεωρούν κατάπτωση την απόφαση μιας πλειοψηφίας και να ανησυχούν για την πορεία της σκέψης των Ευρωπαίων πολιτών. Αποφεύγουν να ομολογήσουν το αυτονόητο: ότι αυτή η αναμενόμενη επάνοδος δεν οφείλεται σε νίκη του δεξιού συνασπισμού, αλλά στην παταγώδη αποτυχία των προηγούμενων κυβερνήσεων της συγκεκριμένης χώρας, οι οποίες είναι οι μόνες υπεύθυνες για την αναβίωση αυτού του φαινομένου. Το ευτύχημα είναι ότι το φαινόμενο είναι μοναδικό προς το παρόν. Οι πολιτικοί, αντί να παραδεχτούν τις τεράστιες ευθύνες τους, θεωρούν την επάνοδο του μπερλουσκονισμού ως έλλειψη σοβαρότητας τόσο εκ μέρους του γνωστού αρχηγού όσο και εκ μέρους των ψηφοφόρων του.

Όμως, τι είναι σοβαρότητα στην πολιτική; Μήπως την μπερδεύουμε με τη σοβαροφάνεια και της δίνουμε μεγαλύτερη αξία απ’ ό,τι πρέπει; Είναι στους σύγχρονους καιρούς προσόν η σοβαρότητα ή η σοβαροφάνεια; Μια ισχυρή δόση κωμικότητας, κάποια λάθη στην ομιλία, κάποια εκτός των κανόνων συμπεριφορά δεν δείχνουν ένα πρόσωπο πιο ανθρώπινο, πιο ειλικρινές, πιο κοντά στον καθημερινό άνθρωπο; Οι χαμένοι αντίπαλοι: σοβαροφανείς που δεν κάνουν κανένα λάθος στην ομιλία τους και στην επικοινωνιακή τους συμπεριφορά, αλλά είναι γεμάτοι ασυνέπεια στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Με συνέπεια το γνωστό δίλημμα: Ποιος να προτιμηθεί, ο σοβαρός που θα απογοητεύσει ή ο πιο ανθρώπινος με τα λάθη του, από τον οποίο γνωρίζουμε τι περιμένουμε;

Η εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν είναι εποχή ιδεολογιών, αλλά εποχή που απαιτεί «καλή διαχείριση». Οι πολιτικοί θα έκαναν λιγότερα λάθη αν λειτουργούσαν ως επιχειρηματίες και οι περισσότερες σύγχρονες πολιτείες θα είχαν πολύ καλύτερη πορεία αν είχαν στην πολιτική καλές επιχειρηματικές διαδικασίες διοίκησης. Οταν όλες οι αποφάσεις για τα κρίσιμα προβλήματα λαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, τι άλλο καλύτερο μπορεί να είναι ένας πρωθυπουργός μιας ευρωπαϊκής χώρας από έναν έντιμο διαχειριστή ή έναν καλό επιχειρηματία; Μήπως αυτά τα προσόντα κρίνονται από τους σύγχρονους πολίτες πιο σπουδαία από τα προσόντα της σοβαροφάνειας, της υποκρισίας, της ασυνέπειας και γενικότερα των παλαιότερων μοντέλων που η μόνη τους επιδίωξη είναι να επανεκλεγούν; Οι ψηφοφόροι κουράστηκαν από τους κλασικούς τύπους πολιτικών ηγετών, γιατί γνωρίζουν ότι η σύγχρονη ζωή κινείται ανεξάρτητα από τις ιδεολογίες και τις υποσχέσεις των προεκλογικών αγώνων.

Επαψαν να τους παρεξηγούν για την ασυνέπειά τους, καθ’ όσον γνωρίζουν ότι το προεκλογικό ψέμα είναι μέρος του παιχνιδιού. Ομως αυτό δεν ταιριάζει με τη σοβαροφάνεια, όσο και αν έγινε σιγά-σιγά αποδεκτό. Μήπως το πρόβλημα κατά βάθος είναι θέμα αισθητικής: ο μπερλουσκονισμός είναι πιο αρμονικός με την ουσία και τη μορφή της σύγχρονης πολιτικής. Η απροθυμία των κλασικών πολιτικών αρχηγών να απομακρυνθούν από την άνετη πεπατημένη και να υποβληθούν στη δοκιμασία που απαιτεί η προσαρμογή σε νέες καταστάσεις θα οδηγεί τις σύγχρονες δημοκρατίες σε τέτοια φαινόμενα. Είναι καιρός να σταματήσουν τις επικρίσεις, τα σχόλια και τις κριτικές ενάντια στις αποφάσεις της πλειονότητας και την πραγματικότητα. Να αναλάβουν τις ευθύνες τους τόσο απέναντι στους πολίτες όσο και απέναντι στην ίδια τους την ύπαρξη. Θα ’ναι θλιβερό για το μέλλον της πολιτικής ζωής το να επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα.