Προσφυγικό: Αδιέξοδο στη Σύνοδο Κορυφής μετά το βέτο της Ιταλίας - Ξαναγράφουν το κείμενο συμπερασμάτων

Μια δύσκολη νύχτα προδιαγράφεται στις Βρυξέλλες, όπου το θέμα του μεταναστευτικού θα τραβήξει και θα συζητηθεί μέχρι και το πρωί της Παρασκευής, χωρίς να προδιαγράφονται μεγάλες πιθανότητες για ευρωπαϊκή ομόνοια. Η εικόνα αυτή τη στιγμή είναι πως οι ακραίες απόψεις φαίνεται να υπερισχύουν, θέτοντας εν αμφιβόλω ακόμα και τα συμπεράσματα της Συνόδου.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός, Τζουζέπε Κόντε, έχει απειλήσει με βέτο στα συμπεράσματα της Συνόδου, σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθεί το αίτημα της Ρώμης για κατάργηση του Δουβλίνου, κάτι που, όπως φαίνεται, προχωράει. Η Ιταλία θέλει τόσο την επιστροφή των καραβιών με μετανάστες στις πλατφόρμες, αλλά και την άμεση διασπορά μεταναστών που φτάνουν στις χώρες της ΕΕ.

Το προσχέδιο του κειμένου των συμπερασμάτων αναφέρει πως η ΕΕ θα συνεχίσει να υποστηρίζει την Ιταλία και τα άλλα κράτη-μέλη πρώτης υποδοχής στο θέμα της μετανάστευσης. Θα ενισχύσει την υποστήριξή της για την ακτοφυλακή της Λιβύης, τις παράκτιες και τις νότιες κοινότητες, τις ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής, τις εθελοντικές ανθρωπιστικές επιστροφές, τη συνεργασία με άλλες χώρες καταγωγής και διέλευσης, καθώς και την εθελοντική επανεγκατάσταση.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, «ένα κράτος-μέλος (σ.σ. η Ιταλία) διατύπωσε επιφυλάξεις για το σύνολο των συμπερασμάτων και προς στιγμήν δεν συμφωνήθηκαν συμπεράσματα». Η ανακοίνωση του Συμβουλίου εξηγεί ότι γι' αυτό το λόγο δεν θα πραγματοποιηθεί η προγραμματισμένη για σήμερα συνέντευξη Τύπου των Γιούνκερ και Τουσκ, παρά μόνο η τελική, μετά το πέρας της Συνόδου.

Αργά το βράδυ της Πέμπτης, Γάλλος διπλωμάτης, που επικαλείται το ΑΠΕ-ΜΠΕ, είπε ότι η Γαλλία και ορισμένα ακόμη κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκ των οποίων και η Ιταλία, συμφώνησαν σε μια νέα διατύπωση των συμπερασμάτων για τη μετανάστευση στη Σύνοδο Κορυφής. Η πηγή ανέφερε ότι ανάμεσα στις χώρες που συμφωνούν με το προσχέδιο κειμένου είναι η Μάλτα, η Ισπανία και η Ολλανδία, αν και ο εκπρόσωπος της ολλανδικής κυβέρνησης αργότερα τόνισε ότι η χώρα του δεν συμμετείχε στις νέες προτάσεις που προέκυψαν μετά το βέτο που άσκησε η Ρώμη στα τελικά συμπεράσματα της Συνόδου.

«Δεν μπορώ να σας πω ότι όλα έχουν διευθετηθεί» τόνισε στους δημοσιογράφους ο Γάλλος διπλωμάτης. «Αλλά είναι σημαντικό ότι μπορέσαμε να συνεργαστούμε με τον Ιταλό πρωθυπουργό και να πετύχουμε πρόοδο στην ιδέα των "ελεγχόμενων κέντρων", που θα έχουν μεγαλύτερη ευρωπαϊκή στήριξη» συμπλήρωσε.

Πού βρίσκεται η διαφωνία

Αν και οι αφίξεις μεταναστών έχουν μειωθεί σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με το 2015, τα ευρωπαϊκά προβλήματα παραμένουν και η κόντρα μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας όλο και μεγαλώνει.  Από τη μία, η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας έχει δεσμευτεί για πολύ αυστηρότερη στάση στη μετανάστευση, απωθώντας σκάφη που έχουν σώσει μετανάστες και πρόσφυγες στη Μεσόγειο.

Από την άλλη, η Γερμανία και κυρίως ο εταίρος της κυβέρνησης Μέρκελ, Χορστ Ζεεχόφερ από τη Βαυαρία, απειλεί τη Μέρκελ, αν δεν επιστρέφει όποιον παράτυπο μετανάστη βρει στη χώρα πρώτης εισόδου, και ζητά κλείσιμο των συνόρων.

Στη σημερινή σύνοδο γίνεται συζήτηση τόσο για την εσωτερική όσο και για την εξωτερική διαχείριση του μεταναστευτικού. Ως προς το δεύτερο σκέλος, όλες οι χώρες φαίνεται να είναι υπέρ της συμβιβαστικής πρότασης για “πλατφόρμες αποβίβασης”, όπου οι μετανάστες που βρίσκονται σε σκάφη στη Μεσόγειο θα ανακατευθύνονται σε τρίτες χώρες, στη Βόρεια Αφρική, όπου εκεί θα εξετάζονται τα αιτήματα ασύλου τους -και θα «εξωτερικεύεται» η διαχείριση του ασύλου. Η κεντρική ιδέα πίσω από τις πλατφόρμες είναι να σπάσει το δίκτυο λαθρεμπόρων.

Διαφωνίες υπάρχουν εδώ από Γαλλία και Ισπανία, που θέλουν να υπάρχουν hotspot αντίστοιχα με αυτά της Ελλάδας σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η ιδέα των εξωτερικών πλατφορμών είναι ενάντιες στο διεθνές δίκαιο.

Στο θέμα της επιστροφής των μεταναστών από τη Γερμανία σε χώρες πρώτης γραμμής, που ζητούν οι Βαυαροί, η Μέρκελ επιζητεί την λύση μέσω διμερών συμφωνιών με τις τρίτες χώρες απ' όπου έρχονται οι μετανάστες, αλλά και με χώρες της ΕΕ όπως η Ελλάδα, όπου φαίνεται πως βρήκε «ευήκοα ώτα», όμως η Ιταλία είναι πλήρως αντίθετη στο να δεχθεί μετανάστες ή να περιοριστεί η απάντηση εκεί.

Το πρόβλημα παράλληλα είναι πως στο εσωτερικό πλαίσιο διαχείρισης του μεταναστευτικού, δηλαδή την κοινή πολιτική ασύλου και ιδιαίτερα τη Συνθήκη του Δουβλίνου, δεν πρόκειται να υπάρξει κάποια απόφαση, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει καμία συμφωνία και το ζήτημα μεταφέρεται αργότερα μέσα στο 2018.

«Καμπανάκι» από Τουσκ

Η Σύνοδος ξεκίνησε, με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, να δίνει το στίγμα της κρισιμότητας των στιγμών.  Όπως υπογράμμισε, εάν η Σύνοδος δεν καταλήξει σε συμφωνία, θα ανοίξει ο δρόμος σε «πραγματικά σκληρούς τύπους, να εφαρμόσουν σκληρότερες μεταναστευτικές πολιτικές».

«Από το 2015, καταφέραμε να ανακόψουμε τη μεταναστευτική ροή κατά 96%, μόνο επειδή αποφασίσαμε να συνεργαστούμε με τρίτες χώρες και να μπλοκάρουμε την παράνομη μετανάστευση έξω από την ΕΕ» δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. «Γι' αυτό το λόγο, καλώ σε αυτή τη σύνοδο να επικεντρωθούμε στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, συμπεριλαμβανόμενου του σχεδίου για δημιουργία κέντρων αποβίβασης».

«Η εναλλακτική είναι το χαοτικό περαιτέρω κλείσιμο των συνόρων, περιλαμβανομένων και αυτών εντός της ΕΕ, καθώς και οι εντεινόμενες διαμάχες μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Κάποιοι ίσως θεωρούν ότι είμαι πολύ σκληρός στις προτάσεις μου για τη μετανάστευση. Αλλά, πιστέψτε με, εάν δεν συμφωνήσουμε σε αυτές, τότε θα δείτε κάποιες πραγματικά σκληρές προτάσεις από ορισμένους πολύ σκληρούς τύπους» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τουσκ.

«Σώστε» την Μέρκελ

Την ίδια ώρα, το Παρίσι δηλώνει έτοιμο για μια συμφωνία με τη Γερμανία για τις «δευτερογενείς μετακινήσεις» μεταναστών στην ΕΕ, εφόσον το ζητήσει το Βερολίνο, όμως προς το παρόν δεν έχει δεχτεί κάποιο τέτοιο αίτημα. Αυτό ανέφερε ένας σύμβουλος του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, στο περιθώριο της Συνόδου.

Οι ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών έχουν υποσχεθεί ότι θα βοηθήσουν την καγκελάριο της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, να αντιμετωπίσει την κρίση στο μεταναστευτικό, καθώς δέχεται έντονες πιέσεις από τους σκληροπυρηνικούς συμμάχους της, τους Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας (CSU), που απειλούν να κλείσουν τα σύνορα της Γερμανίας για τους μετανάστες. Στην περίπτωση που η Μέρκελ δεν καταφέρει να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους, ο κυβερνητικός συνασπισμός κινδυνεύει με κατάρρευση.

Το «δώρο» Τσίπρα στην καγκελάριο

Στο πλαίσιο αυτό, η Γερμανίδα καγκελάριος δέχθηκε με ικανοποίηση το «δώρο» του Αλέξη Τσίπρα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός δήλωσε στους στους FT ότι είναι ανοιχτός σε ειδική συμφωνία με το Βερολίνο, προκειμένου «να περιορίσει τις “δευτερογενείς μετακινήσεις” των προσφύγων που φθάνουν στα νότια σύνορα της ΕΕ, αλλά έπειτα ταξιδεύουν βόρεια στη Γερμανία».

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελλάδα αναμένεται να διεκδικήσει επιπλεον στηριξη σε ευρωπαϊκές χώρες πρωτης υποδοχης και λήψη μέτρων σε περιπτωση κρισης. Πηγές αναφέρουν ότι η Ελλάδα στηρίζει ολοκληρωμένο πρόγραμμα υποστήριξης χωρών προέλευσης και διέλευσης, ευρωπαϊκό μηχανισμό επιστροφών και άνοιγμά/αναβάθμιση διόδων νόμιμης εισόδου προσφύγων στην Ευρώπη απο Αφρική και Τουρκία.

Την ίδια ώρα, η Ουγγαρία δηλώνει «ανοιχτή» σε διαπραγματεύσεις για μια διμερή συμφωνία με τη Γερμανία για το μεταναστευτικό. «Στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, η Γερμανία προσέγγισε την ουγγρική κυβέρνηση για τη διεξαγωγή διμερών διαπραγματεύσεων» είπε ο εκπρόσωπος της Βουδαπέστης. «Η θέση της Ουγγαρίας για το μεταναστευτικό είναι σαφής, όμως είμαστε πάντα ανοιχτοί στον διάλογο, αυτή είναι η φύση της Ευρώπης» σημείωσε.

Θεωρείται απίθανο να δεχτεί η Βουδαπέστη όλα τα αιτήματα της Γερμανίας, καθώς ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν αρνείται κατηγορηματικά να δεχτεί στη χώρα του μετανάστες ή πρόσωπα που έχουν ζητήσει άσυλο σε άλλες χώρες.

Σε κάθε περίπτωση, η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση εκτιμάται ότι θα αποτελέσει πεδίο μάχης στη Σύνοδο, με σύγκρουση δύο διαφορετικών προσεγγίσεων για την αντιμετώπισή της, ενώ την ίδια ώρα η αντι-μεταναστευτική ρητορική, όπως αυτή του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, έχει εξαπλωθεί σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Πλέον, αποτελεί την κυρίαρχη ρητορική τόσο στις χώρες του Βίσενγκραντ, όσο και στην Ιταλία, την Αυστρία και το κρατίδιο της Βαυαρίας στη Γερμανία.

Από την άλλη πλευρά η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα επιθυμούν κοινή ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτήν την κρίση, η οποία στην πράξη δεν υφίσταται...