60 χρόνια NASA: Από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου στην Κατάκτηση του Διαστήματος

Οι ανάγκες ορίζουν τις αποφάσεις και στις περισσότερες των περιπτώσεων καθορίζουν το μέλλον... Η NASA δημιουργήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες την εποχή του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου, ως αντιστάθμισμα της Διαστημικής Υπηρεσίας που είχε ήδη ιδρύσει η τότε Σοβιετική Ένωση.

Από τότε πέρασαν 60 χρόνια. Ο... ανταγωνισμός των δύο μεγάλων δυνάμεων επέφερε πολλά δεινά στον πλανήτη και στην ανθρωπότητα, άνοιξε ωστόσο την πόρτα στην επόμενη μέρα του κόσμου. Μία επόμενη μέρα, που, σύμφωνα με το μεγαλύτερο μυαλό που πάτησε στη Γη τις τελευταίες αυτές δεκαετίες, τον αείμνηστο Στίβεν Χόκινγκ, βρίσκεται στο απέραντο Διάστημα.

Μία διαδρομή που ξεκίνησε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, φτάνοντας στο σήμερα και στο πρόγραμμα για την Κατάκτηση του Διαστήματος. Μία διαδρομή που δεν ήταν στρωμένη με δάφνες και ροδοπέταλα. Μία διαδρομή με μεγάλες επιτυχίες, απίστευτη συσσώρευση γνώσης, αλλά και πολλές θυσίες. Θυσίες ανθρώπινες, θυσίες πόρων, θυσίες μυαλών... στο βωμό της αιώνια μάχης που είναι υποχρεωμένη να δίνει η ανθρωπότητα για την κατάκτηση της γνώσης. Της γνώσης που θα αποτελέσει το «όχημα», το «διαστημόπλοιο» στην προκειμένη περίπτωση, για την επιβίωσή της.

Οι επιτυχίες, οι ανακαλύψεις, οι αποκαλύψεις μέσω της NASA αποτελούν κατάκτηση ολόκληρου του κόσμου και εντυπωσιάζουν. Οι μεγάλες τραγωδίες με τις εκρήξεις των διαστημοπλοίων το 1986 και το 2003, στέρησαν από τη μάχη αυτή για την κατάκτηση του διαστήματος 14 πολύτιμους ανθρώπους, 14 πολύτιμα μυαλά και έθεσαν σε κίνδυνο ακόμη και αυτή καθ' αυτή την ύπαρξη της Διααστημικής Υπηρεσίας.

Για μεγάλο διάστημα, τα προγράμματα πάγωσαν, μαζί με τους χρηματικούς πόρους. Διότι κάθε τόλμημα, κάθε ανακάλυψη, απαιτεί έναν πακτωλό χρημάτων, που θα στηρίξουν το έμψυχο δυναμικό, την πραγμάτωση της τεχνολογίας, τις μεγάλες αποστολές. Μετά το διάστημα της κρίσης και το άνοιγμα στην ιδιωτική πρωτοβουλία και χρηματοδότηση, το διαστημικό πρόγραμμα ανακάμπτει και με τη χρήση των σύγχρονων μέσων και της τεχνολογίας, ανεβάζει τον πήχη, σχεδιάζοντας το επόμενο βήμα, τη δημιουργία αποικιών στη Σελήνη και μετέπειτα στον Άρη. Η NASA εξαρτάται πλέον από τον ιδιωτικό τομέα και έχει συνάψει συμβόλαια με τις εταιρείες SpaceX και Boeing προκειμένου να μπορέσει να στείλει τους αστροναύτες της στο διάστημα μετά το 2019. Η υπηρεσία δεν μπορεί να στείλει μόνη της αστροναύτες στο διάστημα από το 2011, όταν ολοκληρώθηκε έπειτα από 30 χρόνια το πρόγραμμά της διαστημικών σκαφών. Σήμερα είναι αναγκασμένη να καταβάλει 80 εκατομμύρια δολάρια στη Ρωσία για κάθε Αμερικανό που πηγαίνει στο διάστημα με τα διαστημικά σκάφη Soyouz.

Όλα τα παραπάνω είναι... ψιλά γράμματα, αν αναλογιστεί κανείς τον υψηλό στόχο. Η Κατάκτηση του Διαστήματος δεν αποτελεί υπόθεση μίας υπερδύναμης. Είναι υπόθεση για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Εξήντα χρόνια μετά, η NASA εξακολουθεί να ηγείται του διαστημικού προγράμματος, έστω και αν έχει προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες.


Έτσι ξεκίνησαν όλα...

Το 1957 η Σοβιετική Ένωση έστειλε στο διάστημα τον πρώτο της δορυφόρο, τον Spoutnik 1, την ώρα που οι αμερικανικές απόπειρες, κυρίως υπό την αιγίδα του στρατού, αποτύγχαναν παταγωδώς.

Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Άιζενχαουερ ζήτησε από το Κογκρέσο να συσταθεί μια πολιτική υπηρεσία διαστήματος, ανεξάρτητη από τον στρατό. Στις 29 Ιουλίου 1958 υπέγραψε το νομοσχέδιο για τη δημιουργία της NASA.

Ωστόσο οι Σοβιετικοί πέτυχαν ακόμη μία νίκη στη διαστημική μάχη τον Απρίλιο του 1961 όταν ο Γιούρι Γκαγκάριν έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πήγε στο διάστημα.

Ένα μήνα αργότερα ο Αμερικανός πρόεδρος Τζ. Φ. Κένεντι αποκάλυψε τα σχέδια των ΗΠΑ να στείλουν έναν άνθρωπο στο φεγγάρι πριν το τέλος της δεκαετίας.

Όταν δημιουργήθηκε το πρόγραμμα Apollo

Το 1962 ο αστροναύτης Τζον Γκλεν έγινε ο πρώτος άνθρωπος που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη και το 1969 ο Νιλ Άρμστρονγκ έγραψε ιστορία ως ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στο Φεγγάρι.

«Το Apollo αποτέλεσε την επίδειξη της ισχύος ενός κράτους», θυμάται ο Τζον Λόγκσντον, επίτιμος καθηγητής στο Space Policy Institute του πανεπιστημίου George Washington.

«Το γεγονός ότι ο Κένεντι αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το διαστημικό πρόγραμμα ως μέσο για να κηρύξει γεωπολιτικό ανταγωνισμό κατέστησε τη NASA εθνικό, πολιτικό όργανο, με πολύ μεγάλο προϋπολογισμό», πρόσθεσε.

Για όσο διήρκησε το πρόγραμμα Apollo στη NASA πήγαινε τουλάχιστον το 5% του αμερικανικού προϋπολογισμού.

Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί σε λιγότερο από 0,5%, δηλαδή σχεδόν 18 δισεκατομμύρια ετησίως, και η NASA δεν διαδραματίζει πλέον ρόλο στην εθνική πολιτική, σύμφωνα με τον Λόγκσντον.

Η νέα εποχή και ο Ντόναλντ Τραμπ

Η NASA γνώρισε και άλλες ημέρες δόξας τη δεκαετία του 1980, όπως η γέννηση του προγράμματος διαστημικών σκαφών και στη συνέχεια το 1998 με την έναρξη των δραστηριοτήτων στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS).

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπερασπίστηκε την επιστροφή στο Φεγγάρι και ζήτησε τη δημιουργία μιας οδού που θα επέτρεπε τη συνεχή ροή διαστημικών σκαφών και επισκεπτών στο Φεγγάρι και η οποία θα χρησιμεύσει και ως σημείο αναχώρησης για τον Άρη.

Επίσης ζήτησε να συσταθεί μια διαστημική δύναμη, ένα έκτο σώμα του αμερικανικού στρατού που θα ασχολείται με την υπεράσπιση των αμερικανικών συμφερόντων.

Η NASA θεωρείται εδώ και χρόνια πρωτοπόρος στη διαστημική καινοτομία, όμως πλέον έχει να αντιμετωπίσει μεγάλο ανταγωνισμό. «Περίπου 70 χώρες εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε διαστημικές δραστηριότητες», τονίζει ο Λόγκσντον.

Αντί να συναγωνίζεται με αυτές, η NASA «δίνει έμφαση στη συνεργασία» προκειμένου να μειωθεί το κόστος και να προωθηθεί η καινοτομία, δήλωσε ο Τίζελ Μούιρ – Χάρμονι έφορος του Εθνικού Μουσείου Αεροναυπηγικής και Διαστήματος.

Ο επικεφαλής της NASA Τζιμ Μπράιντστιν δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι επιθυμεί να συνεργαστεί με άλλες χώρες. Αναφέρθηκε μάλιστα στο ενδεχόμενο η NASA να ενισχύσει τη συνεργασία της με την Κίνα και πρόσθεσε ότι πρόσφατα μετέβη στο Ισραήλ για να συναντηθεί με ομάδες που εργάζονται πάνω σε τεχνικές προσελήνωσης.

Ο προκάτοχός του Τσαρλς Μπόλντεν είχε προειδοποιήσει να μην επαναληφθούν τα λάθη της εποχής του προγράμματος των διαστημικών σκαφών, το οποίοι οι ΗΠΑ ανάστειλαν μόλις ετοιμαζόταν να σημειώσει προόδους. «Δεν μπορούμε να αντέξουμε ένα άλλο κενό, όπως αυτό», τόνισε ο Μπόλντεν.

Καθώς η επόμενη αποστολή ομάδας στο Φεγγάρι προβλέπεται να γίνει σε πέντε χρόνια, η NASA σχεδιάζει να αφιερώσει στην εξερεύνηση του περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια από τον προϋπολογισμό του 2019.