Ξεπουλά η Lehman Brothers

Στις 29 Σεπτεμβρίου  μια μεγάλη συλλογή θα βγει στο σφυρί. Ο οίκος Christie’s θα έχει την τιμή (και τα μεγάλα κέρδη όπως φαίνεται) να δημοπρατήσει την συλλογή στα γραφεία του στo Λονδίνο. Η Lehman ανήκει σε έναν από τους Ευρωπαϊκούς χρηματοοικονομικούς ομίλους που έχουν βρεθεί στην δυσάρεστη θέση να πουλήσουν την συλλογή τους λόγω οικονομικών δυσκολιών. Βέβαια τα 2 εκατομμύρια που θα πιάσουν δεν θα είναι παρά ψίχουλα σωτηρίας μπροστά στα πολλά εκατομμύρια που χρωστούν μετά την χρεοκοπία τους, που έκανε το όνομα τους γνωστό ακόμα και στα πιο απόμερα μέρη του πλανήτη.  

Τα έργα που  κάποτε αγοράστηκαν ως διακόσμηση για  το γραφείο των golden boys, τώρα είναι σανίδα σωτηρίας για τα χρέη της Lehman. Η αγορά έργων τέχνης είναι πλέον κάτι το πολύ συνηθισμένο σε μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα. Και είναι σίγουρα μια πολύ ασφαλής επένδυση όταν έχεις τους κατάλληλους συμβούλους. Το παράδοξο είναι ότι στις αρχές τις δεκαετίας του ’50, οι περισσότεροι από αυτούς τους οργανισμούς, ξεκίνησαν να συλλέγουν έτσι για το γούστο, «κάτω από το χαλί» και εντατικά –πολλές φορές και χωρίς σαφή προγραμματισμό. Οι συλλογές είτε κοσμούσαν τα γραφεία των μεγαλοστελεχών τους, είτε βρισκόταν κλεισμένες σε υπόγεια και χρηματοκιβώτια. Αργότερα το χόμπι έγινε ακόμα ένα στοίχημα για να βγάλουν κι άλλα κέρδη και να κάνουν επενδύσεις –έχοντας και φορολογικές ελαφρύνσεις.  

Τα τελευταία  χρόνια, και μόλις ήρθαν τα σκούρα με την οικονομική κρίση, πολλά από  αυτά τα ιδρύματα ξεκίνησαν πάσης  φύσεως ρευστοποιήσεις, και φυσικά αυτό συμπεριλάμβανε και την τέχνη. ‘Αρχισαν σιγά-σιγά να «καθαρίζουν» τα υπόγεια τους, ανακαλύπτοντας για μεγάλη τους χαρά ότι έχουν στην διάθεση τους έργα τέχνης που πλέον αξίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρω/δολλάρια/λίρες. Ενδιαφέρον παράδειγμα αυτό της IBM, όπου ο πρόεδρος της το 1939 είχε αγοράσει πολλά έργα της Φρίντα Κάλο κ.α. για να διακοσμήσει το περίπτερο της εταιρείας σε μια διεθνή έκθεση. Την δεκαετία του 90, η IBM με τα ταμεία μείον, πούλησε κάποια από αυτά τα έργα μέσα από τον οίκο Σόθεμπις και «έβγαλε» 30 εκατομ. Δολάρια.

Το πιο κραυγαλέο  παράδειγμα όμως είναι αυτό της γερμανικής Commerzbank που πούλησε πέρσι ένα από τα χιλιάδες έργα της συλλογής της, ένα γλυπτό από την δεκαετία του 60, του Ελβετού καλλιτέχνη Αλμπέρτο Τζιακομέτι. Που να φανταστούν ότι το έργο αυτό θα φτάσει να πουληθεί 65 εκατομμύρια λίρες και να κατακτήσει τον τίτλο της μεγαλύτερης τιμής για αγορά έργου που έχει δοθεί ποτέ στα χρονικά των  δημοπρασιών.

Βέβαια, υπάρχουν και τράπεζες που είχαν από  την αρχή μια πιο συστηματική  επενδυτική πολιτική σε σχέση με την  αγορά έργων τέχνης, και ήξεραν πόσα θα κέρδιζαν από αυτά που έδιναν σε βάθος χρόνου. Τρανταχτό παράδειγμα η Deutsche Bank, που διαθέτει την μεγαλύτερη τραπεζική συλλογή έργων τέχνης με 56,000 έργα από καλλιτέχνες όπως ο Ενρί Ματίς, ο Τζόζεφ Μπόις, η Νάν Γκόλντιν, ο Τζέφ Κούνς κ.α. πολλά από τα οποία διακοσμούν τους τοίχους των γραφείων που έχουν σε 48 χώρες, και με περίπου 150 άτομα προσωπικό ειδικά για την φροντίδα της. Έργα που σήμερα έχουν ανυπολόγιστη αξία και που θα ξελασπώσουν την Deutsche Bank σε όποια της δυσκολία.

Βέβαια η Lehman είναι δυστυχώς σε πολύ δυσμενή θέση και πουλάει από ανάγκη μπας και «βουλώσει» έστω και μικρές τρύπες. Στην δημοπρασία υπάρχουν αντικείμενα όπως κινέζικες τσαγιέρες όπου απολάμβαναν την προσφιλή τους συνήθεια, το τσάι, οι διευθυντές των Λονδρέζικων γραφείων της εταιρείας, ταμπέλες της εταιρείας (!) αλλά και πολλά ζωγραφικά έργα που θα φέρουν τεράστια κέρδη. Στα ονόματα των καλλιτεχνών φιγουράρουν πρώιμα έργα του κακού παιδιού της βρετανικής εικαστικής σκηνής Ντέμιεν Χέρστ, αλλά και του Λούσιαν Φρούντ (εγγονού του ψυχαναλυτή και τον ακριβότερο εν ζωή βρετανό ζωγράφο), της Μαρίνα Αμπράμοβιτς, αλλά και του Γκάρι Χιούμ (με εκτίμηση τιμής πώλησης ενός πίνακα του στις 70,000-100,000 λίρες).

Το μεγάλο ξεπούλημα  θα είναι αυτό στα γραφεία των  Christie’s του Λονδίνου, και λόγω του ντόρου που έχει δημιουργηθεί έχουν ήδη κανονιστεί δύο άλλες δημοπρασίες σε Νέα Υόρκη και Φιλαδέλφεια που υπολογίζονται να βάλουν άλλα τόσα εκατομμύρια στην τσέπη της χρεοκοπημένης Lehman. Μένει να δούμε τις πραγματικές τιμές που εάν ξεπεράσουν τις εκτιμήσεις πιθανώς να έχουμε νέο ρεκόρ πωλήσεων σε δημοπρασία.