Εκλογές στη Βραζιλία: Με «τακτικές Τραμπ» σάρωσε στον πρώτο γύρο ο ακροδεξιός και σεξιστής Μπολσονάρου

Πολύ πριν από τις προεδρικές εκλογές της Κυριακής στη Βραζιλία, που ανέδειξαν νικητή στον πρώτο γύρο τον Ζαϊχ Μπολσονάρου με το σαρωτικό ποσοστό του 46%, πολλά διεθνή ΜΜΕ και πολιτικοί σχολιαστές «φλέρταραν» με την ιδέα ότι ο ακροδεξιός γερουσιαστής δεν ήταν παρά ένας «τροπικός» Τραμπ.

Ο Μπολσονάρου, που στον β' γύρο των εκλογών στις 28 του μήνα θα αναμετρηθεί με τον Αντάτζι, παρουσίαζε τους τελευταίους μήνες τον εαυτό του ως κάποιον που τα λέει έξω από τα δόντια, υποσχόμενος να διαλύσει το τρέχον προβληματικό πολιτικό σύστημα, και εκμεταλλευόμενος τους φόβους πολλών πολιτών που «τρέμουν» μήπως χάσουν τη θέση τους σε μια ολοένα και πιο πολυφυλετική κοινωνία.

Σύμφωνα με το Associated Press, παρόλο που οι Τραμπ και Μπολσονάρου έχουν σημαντικές διαφορές - προτού θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος, ο Τραμπ ήταν δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, ενώ ο Μπολσονάρου ήταν γερουσιαστής επί σειρά ετών με αρκετές νομοθετικές νίκες - πολλές από τις τακτικές που χρησιμοποίησαν στις εκστρατείες τους ήταν εντυπωσιακά παρόμοιες.

«Καθαρές κουβέντες»

Ίσως η μεγαλύτερη ομοιότητα και πιθανόν εκείνη που προκάλεσε τις πρώτες συγκρίσεις μεταξύ Μπολσονάρου και Ντόναλντ Τραμπ είναι ότι κανείς από τους δύο πολιτικούς δεν δείχνει να μετρά τα λόγια του. Στις εκλογές του 2016 στις Η.Π.Α., ο Τραμπ αυτοπλασαριζόταν συχνά ως ο άνθρωπος που δεν φοβόταν να πει τα πράγματα που σκέφτονταν όλοι οι άλλοι. Με τον ίδιο τρόπο, ο Μπολσονάρου δεν φιλτράρει καθόλου τα λεγόμενά του. Ορισμένα από τα σχόλια που τον έβαλαν σε μπελάδες αντικατοπτρίζουν μακροχρόνιες ιδεολογικές του θέσεις, όπως τα επανειλημμένα εγκώμιά του για τη στρατιωτική δικτατορία της Βραζιλίας το 1964-1985. Άλλα σχόλια μπορεί να είναι πιο αυθόρμητα και σύμφωνα με τη φήμη που τον θέλει να απεχθάνεται κάθε τι «πολιτικώς ορθό», όπως όταν είπε σε ένα ακροατήριο ότι απέκτησε μια κόρη «σε μια στιγμή αδυναμίας» μετά από τέσσερις γιους. Και οι δύο άνδρες «απολαμβάνουν να λένε εξωφρενικά πράγματα και να κάνουν δηλώσεις που σοκάρουν», εξηγεί ο Πάουλο Σοτέρου, διευθυντής του Ινστιτούτου της Βραζιλίας στο think tank Wilson Centre στην Ουάσινγκτον.

«Επίθεση στα mainstream media»

Ο Μπολσονάρου και οι τρεις μεγαλύτεροι γιοι του, οι οποίοι είναι επίσης πολιτικοί, εξαπολύουν συχνές επιθέσεις στους μεγαλύτερους ομίλους ΜΜΕ της Βραζιλίας, κατηγορώντας τους για τα πάντα, από τις ψεύτικες ειδήσεις μέχρι την παραποίηση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων και την αποσιώπηση της στήριξης που παρέχουν στον υποψήφιο πρόεδρο σημαίνουσες προσωπικότητες της χώρας. Όπως ακριβώς και ο Τραμπ, καταγγέλλουν τα ΜΜΕ ότι στηρίζουν την παραδοσιακή ελίτ της χώρας και προσπαθούν να εκτροχιάσουν μια εκστρατεία που την απειλεί ανοιχτά. Ο Κάρλος Μπολσονάρου, ο οποίος είναι δημοτικός σύμβουλος στο Ρίο ντε Τζανέιρο, πρόσφατα κατήγγειλε σε tweet ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης «αγνοούν τις τεράστιες συγκεντρώσεις υπέρ του Μπολσονάρου, ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες γωνιές της Βραζιλίας, και προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα αφήγημα περί στασιμότητας του στις δημοσκοπήσεις». «Πιστεύουν πραγματικά ότι ο πληθυσμός είναι τυφλός και ηλίθιος!» έγραψε ο γιος του υποψήφιου προέδρου.


Επικοινωνία μέσω social media

Για τους υποψηφίους που δεν εμπιστεύονται τα μέσα ενημέρωσης, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν το τέλειο κανάλι επικοινωνίας. Ο Μπολσονάρου, όπως και ο Τραμπ, χρησιμοποίησε εκτεταμένα το Twitter και το Facebook για να μιλήσει απευθείας στους ψηφοφόρους. Αυτή η στρατηγική έγινε σχεδόν κανόνας μετά την επίθεση με μαχαιρι που δέχθηκε ο υποψήφιος πρόεδρος στις 6 Σεπτεμβρίου, με αποτέλεσμα να περάσει περισσότερο από τρεις εβδομάδες στο νοσοκομείο. Την περασμένη εβδομάδα, μετά το εξιτήριό του από το νοσοκομείο, ο Μπολσονάρου αποφάσισε να απέχει από το σημαντικότερο τηλεοπτικό debate για το μεγαλύτερο δίκτυο της χώρας, το Globo, επικαλούμενος τις συστάσεις των ιατρών του. Αντ 'αυτού, πραγματοποίησε live βραδινές συνομιλίες στο Facebook με πολιτικούς του συμμάχους και έδωσε συνεντεύξεις σε φιλικούς σταθμούς. «Η ιδέα ότι απέφυγε το debate για λόγους υγείας αλλά στη συνέχεια έδωσε τρεις συνεντεύξεις των 10 λεπτών σε φιλικά τηλεοπτικά δίκτυα είναι η επιτομή του "Τραμπισμού"» εξηγεί ο Μάθιου Τέιλορ, καθηγητής Λατινοαμερικανικής Πολιτικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο, προσθέτοντας ότι και για τους δύο άνδρες η εκτεταμένη χρήση των social media έπαιξε καίριο ρόλο στο να ξεπεραστεί η αρχική αντίσταση στις υποψηφιότητές τους.


Το «φάντασμα» της νοθείας

Ο Μπολσονάρου χρησιμοποίησε όπως και ο Τραμπ το «φάντασμα» της νοθείας, λέγοντας ότι θα μπορούσε να του στερήσει τη νίκη στις εκλογές. Μια εβδομάδα πριν από την ψηφοφορία, είπε σε τηλεοπτικό σταθμό ότι δεν θα δεχόταν κανένα άλλο αποτέλεσμα πέραν από τη νίκη, εξηγώντας ότι το μέγεθος της υποστήριξης που είχε δει στις συγκεντρώσεις του δρόμου καθιστούσε βέβαιη την επικράτησή του. Λίγες μέρες αργότερα, απέσυρε τις δηλώσεις αυτές, λέγοντας ότι θα αποδεχόταν το αποτέλεσμα των εκλογών, αλλά ότι δεν θα καλούσε τον αντίπαλό του να παραδεχθεί την ήττα του. Σας θυμίζει κάτι; Ακριβώς την ίδια οδό είχε χρησιμοποιήσει και ο Τραμπ. «Ο Μπολσονάρου λέει ουσιαστικά: Το μόνο δίκαιο αποτέλεσμα θα είναι η νίκη μου. Οτιδήποτε άλλο είναι νοθεία» εξηγεί ο Τζέισον Στάνλεϊ, συγγραφέας του «Πώς λειτουργεί ο φασισμός: η πολιτική του "εμείς" και του "αυτοί"».


Η χρήση αντιπροσώπων

Όπως και ο Τραμπ αξιοποίησε στην εκστρατεία του τον Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, έτσι και ο Μπολσονάρου χρησιμοποίησε σε πολλές περιπτώσεις του τρεις γιους του για να «ρίχνει» στο τραπέζι ιδέες, να διαψεύδει κρίσιμες αναφορές στον Τύπο και να διατυπώνει ακραίους ισχυρισμούς. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι το εξής: Την Κυριακή, ενώ οι Βραζιλιάνοι πήγαιναν στις κάλπες, ο Φλάβιο Μπολσονάρου, ο οποίος είναι υποψήδιος γερουσιαστής, μοιράστηκε ένα βίντεο στο Twitter που υποτίθεται ότι έδειχνε μια πειραγμένη κάλπη.

Μέσα σε λίγες ώρες, είχε επιβεβαιωθεί ότι το βίντεο ήταν ψεύτικο. Μέχρι τότε ωστόσο το είχαν δει εκατομμύρια άνθρωποι. «Είναι μια τεχνική που σου επιτρέπει να έχεις ανθρώπους να μιλούν εκ μέρους σου, αλλά όχι επίσημα. Τόσο ο Τραμπ όσο και ο Μπολσονάρου μπορούν μετά να πουν "δεν το είπα εγώ αυτό"» εξηγεί ο Τέιλορ.