Ελ Τσάπο: Όσα μάθαμε από τη δίκη του Μπρούκλιν και τη σειρά του Netflix

Για πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά του εγκλήματος, εδώ και μερικές ημέρες συνυπάρχουν και συμβαδίζουν αφενός η πραγματική εκδίκαση μιας υπόθεσης με κατηγορούμενο τον διαβόητο Μεξικανό «El Chapo», κατά κόσμον Χοακίν Αρτσιβάλδο Γκουζμάν Λοέρα ή αλλιώς, τον μεγαλύτερο εν ζωή διακινητή ναρκωτικών στον κόσμο, και αφετέρου η προβολή της δραματοποιημένης εκδοχής της όλης ιστορίας γύρω από το πώς δημιουργήθηκε και θέριεψε το τρομερό μεξικανικό καρτέλ. Ενα κανονικό μικροσύμπαν μέσα στον υπόκοσμο των ναρκωτικών, όπου κυριαρχούν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες άτομα όπως ο «El Chapo».

Ο «Κοντούλης» (στα ισπανικά αυτό είναι το παρατσούκλι του, μια και το ανάστημά του δεν υπερβαίνει το 1,68 μ.), ο δισεκατομμυριούχος Μεξικανός γίγαντας της κόκας, επί του παρόντος δεν είναι ένας φυγάς. Τυπικά ο 61χρονος είναι υπόδικος στη Νέα Υόρκη και κρατούμενος σε φυλακή του Μανχάταν με εξαιρετικά επικίνδυνους κακοποιούς. Τα ισόβια δεσμά προβλέπεται να είναι η πιο επιεικής από τις ποινές που θα μπορούσε να του επιβάλει η αμερικανική Δικαιοσύνη, καθώς κατηγορείται για εμπορία κολοσσιαίων ποσοτήτων ναρκωτικών, αλλά και σωρεία ανθρωποκτονιών. Παρ’ όλα αυτά, κατά κάποιον τρόπο παραμένει άπιαστος. Κυκλοφορεί παντού στον πλανήτη ανενόχλητος και απολύτως ελεύθερος. Κι αυτή η μέχρι στιγμής κατά φαντασίαν απόδραση γίνεται συμβολικά μέσω του «Narcos: Mexico». Δηλαδή της συνέχειας μιας από τις πιο δημοφιλείς -και πολυδάπανες- σειρές που παράγει και προσφέρει στο παγκόσμιο κοινό της κατ’ αποκλειστικότητα η συνδρομητική πλατφόρμα ψηφιακής τηλεόρασης Netflix.

Σύμφωνα με τους δημιουργούς του, οι οποίοι ξοδεύουν πάνω από 25 εκατ. δολάρια ανά κύκλο επεισοδίων, ο τοπικός προσδιορισμός υποδηλώνει ότι δεν πρόκειται απλώς για τη σεζόν υπ’ αριθμόν 4 του «Narcos». Η σειρά που άρχισε να προβάλλεται στις 16 Νοεμβρίου, ύστερα από τρεις σεζόν με επίκεντρο τα καρτέλ ναρκωτικών της Κολομβίας και τον Πάμπλο Εσκομπάρ, έχει μεταφερθεί πλέον στο Μεξικό. Στην πατρίδα και την έδρα της νέας γενιάς narcos στην οποία τελικά βασίλευσε ο «El Chapo», η σειρά ξεκινά σχεδόν από το μηδέν.

Το σενάριο βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και περιεργάζεται αληθινά πρόσωπα, όπως ο κεντρικός ήρωας Μιγκέλ Ανχελ Φέλιξ Γκαγιάρντο, ο λεγόμενος και «Μπιλ Γκέιτς της κόκας», αλλά και ο Κίκι Καμαρένα, ο πράκτορας της αμερικανικής Δίωξης Ναρκωτικών, o οποίος κατάφερε να διεισδύσει στο μεξικανικό καρτέλ, αλλά βρήκε μαρτυρικό θάνατο ύστερα από φριχτά βασανιστήρια. Λόγω της δίκης του, όμως, το ενδιαφέρον στρέφεται στον βίο και την πολιτεία του αδίστακτου αρχιεγκληματία, του «El Chapo», ενός αμόρφωτου Μεξικανού, γιου πάμφτωχων χωρικών που μεγάλωσε μέσα στα ναρκωτικά και βήμα-βήμα, με την πυγμή των όπλων, των δολοφονιών και των απαγωγών, δημιούργησε μια αυτοκρατορία. Το καρτέλ Σιναλόα είναι μια πολυεθνική επιχείρηση με τζίρο που υπολογίζεται σε δεκάδες δισ. δολάρια και διακινεί ναρκωτικά σε τουλάχιστον 50 χώρες της οικουμένης.

Η προσωπική περιουσία του «El Chapo» ξεπερνά κατ’ εκτίμηση το 1 δισ. δολάρια, «μαύρη» από το πρώτο ως το τελευταίο, κάτασπρη όμως σε ό,τι αφορά το είδος των εμπορευμάτων. «Είμαι ο μεγαλύτερος προμηθευτής στον κόσμο σε ηρωίνη, μεθαμφεταμίνες, κοκαΐνη και μαριχουάνα», είχε δηλώσει χωρίς την παραμικρή δόση υπερβολής ή οίησης ο ίδιος σε μια περιπετειώδη συνέντευξη που έδωσε στον Χολιγουντιανό σταρ Σον Πεν, ο οποίος υποδύθηκε τον δημοσιογράφο για λογαριασμό του περιοδικού «Rolling Stone». Και ο Μεξικανός ναρκο-βαρόνος συμπλήρωνε ότι «διαθέτω έναν στόλο από υποβρύχια, αεροπλάνα, νταλίκες και βαπόρια». Προς επίρρωσιν των λεγομένων του, είναι γνωστό ότι το 1994, θεωρώντας ότι οι διωκτικές αρχές έφταναν υπερβολικά κοντά του, δεν δίστασε να διατάξει τους άντρες του να βυθίσουν ένα από τα πλοία του καρτέλ, με αποτέλεσμα μαζί με το όποιο επίσημο φορτίο για το απαραίτητο καμουφλάζ, η θάλασσα να καταπιεί 20 τόνους κόκας, αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.

Χειραψία ή θάνατος

Παρακολουθώντας το ρεπορτάζ από τις συνεδριάσεις της δίκης παράλληλα με τα επεισόδια του «Narcos: Mexico» στο Netflix, ο θεατής από ένα σημείο και έπειτα μοιραία παύει να ασχολείται με το ποιο περιστατικό συνέβη στ’ αλήθεια και ποιο αποτελεί σεναριακό εύρημα. Εξάλλου, οτιδήποτε θεωρείται αδιανόητο, απάνθρωπο ή απλώς παρανοϊκό μπορεί απλώς να έχει ήδη συμβεί στην επικράτεια του μονάρχη «El Chapo», με το βαμμένο κορακί τριχωτό της κεφαλής και του προσώπου του. Σύμφωνα με όσα κατέθεσε τις προηγούμενες ημέρες ο Χεσούς Σαμπάδα, ένα από τα πάλαι ποτέ πρωτοπαλίκαρα και πλέον βασικός μάρτυρας κατηγορίας, ο «El Chapo» απαίτησε να εκτελεστεί πάραυτα ένας τύπος που τόλμησε να αρνηθεί τη χειραψία μαζί του. Συγκεκριμένα, ένας Μεξικανός ονόματι Ροδόλφο Καρίγιο Φουέντες, πρώην συνεργάτης και μέλος του καρτέλ Σιναλόα, είχε συμμαχήσει με μία από τις πιο άγριες συμμορίες του μεξικανικού υποκόσμου, τους διαβόητους Ζέτας. Με τη μεσολάβηση τρίτου προσώπου, ο Φουέντες συναντήθηκε με τον «El Chapo», σε μια προσπάθεια να λυθούν οι μεταξύ τους διαφορές. Ο όρος «διαφορές» βέβαια είναι ένας ευφημισμός και μεταφράζεται σε κανονικό πόλεμο ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες, με δεκάδες νεκρούς είτε από σφαίρες αυτόματων πυροβόλων, είτε αποκεφαλισμένους και απαγχονισμένους με τον πλέον βάρβαρο και ειδεχθή τρόπο. «Οταν ο Ροδόλφο έφευγε», διηγήθηκε ο Σαμπάδα στο δικαστήριο της Νέας Υόρκης, «ο “Chapo” άπλωσε το χέρι του και είπε κάτι σαν “τα λέμε, φίλε”. Ο Ροδόλφο όμως τον άφησε να στέκεται έτσι, με το χέρι απλωμένο. Και τότε εκείνος είπε “αυτόν εγώ θα τον φάω”». Λίγες ημέρες αργότερα ο Ροδόλφο Φουέντες μαζί με τη σύζυγό του γαζώθηκαν από πυρά αγνώστων καθώς έβγαιναν από κινηματογράφο στην πόλη Κουλιακάν.

Η εκτέλεση του ζεύγους Φουέντες αποτελεί μέρος των 30 ανθρωποκτονιών για τις οποίες κατηγορείται ο «El Chapo» από την αμερικανική δικαιοσύνη. Ωστόσο, ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων, όλων εκείνων που θυσιάστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες ύστερα από δική του διαταγή, θα παραμείνει άγνωστος. Στο κατηγορητήριο, πάντως, οι Αμερικανοί τού χρεώνουν διακίνηση ασύλληπτων ποσοτήτων ναρκωτικών στην επικράτεια των ΗΠΑ - εξ ου και τα 14 δισ. δολάρια που πιστεύεται ότι βρίσκονται στα ταμεία της επιχείρησής του. Ο εισαγγελέας Ανταμ Φελς, εκπροσωπώντας την πολιτική αγωγή, χρησιμοποίησε μια γλαφυρή εικόνα για να καταστήσει σαφές το εύρος των δραστηριοτήτων του «El Chapo»: «Ο άνθρωπος αυτός έχει δώσει πάνω από μία γραμμή κόκας σε κάθε κάτοικο των Ηνωμένων Πολιτειών. Και αυτό το πέτυχε μόνο με ένα από τα τέσσερα φορτία που έχει στείλει στη χώρα μας. Δηλαδή μιλάμε για πάνω από 328 εκατομμύρια γραμμές κοκαΐνης».

Διαμαντένιο πιστόλι

Ο ίδιος είχε εξομολογηθεί τόσο στην κατά 26 χρόνια νεότερη σύζυγό του, τη σούπερ σέξι 29χρονη Εμα Κορονέλ Αϊσπούρο, όσο και στον Σον Πεν ότι ανέκαθεν ονειρευόταν να δει τη ζωή του ταινία. Με όσα έχει κάνει, με όσα έχει πετύχει στο ανάποδο σύμπαν του ναρκεμπορίου, ο «Κοντούλης», που ξεκίνησε σαν μικροκαλλιεργητής μαριχουάνας, προήχθη σε οδηγό για το καρτέλ της Γουαδαλαχάρα και τελικά έφτασε να μνημονεύεται στη λίστα των δισεκατομμυριούχων του «Forbes» είναι η απάντηση στις προσευχές κάθε σεναριογράφου. Για παράδειγμα, κατά την ακροαματική διαδικασία στη Νέα Υόρκη αποκαλύφθηκαν διάφορα χαριτωμένα ανέκδοτα, όπως ότι στις οικογενειακές εκδρομές συνήθιζε να παίρνει μαζί του και αλλόκοτα «παιχνίδια» για άντρες με τα δικά του γούστα. Ενα από αυτά ήταν το μπαζούκα, που χρησιμοποιείται σε στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον τεθωρακισμένων αρμάτων. Οταν ο «El Chapo» και οι φίλοι του χόρταιναν από τη σκοποβολή με όπλα χειρός, υποπολυβόλα, τουφέκια και λοιπά πυροβόλα, περνούσαν στις βολές με τα μπαζούκα. Οσο για το προσωπικό «κόσμημα» του αφεντικού, όπως παρουσιάστηκε σε φωτογραφίες στο δικαστήριο, ήταν ένα αμερικανικό Colt 1911 με αδαμαντοποίκιλτη λαβή. Ειδική παραγγελία, το συγκεκριμένο πιστόλι φέρει τα αρχικά του γραμμένα με μαύρους πολύτιμους λίθους σε λευκό φόντο: «JGL» (Joaquín Guzmán Loera). Θα πρέπει να φυλασσόταν σε ειδική βιτρίνα, δίπλα στο επιχρυσωμένο καλάσνικοφ του «Κοντούλη».

Το λάδωμα των 50 εκατ. δολαρίων

Στο «Narcos: Mexico» το βασικό νήμα της ιστορίας είναι η τραγική μοίρα του μυστικού διώκτη των διακινητών, του Κίκι Καμαρένα, ο θάνατος του οποίου σηματοδότησε την αλλαγή πολιτικής εκ μέρους των ΗΠΑ, καθώς οι Αμερικανοί συνειδητοποίησαν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια συνεργασίας με την απολύτως διεφθαρμένη μεξικανική Αστυνομία. Από το 1985, όταν θρήνησαν τον συνάδελφό τους, οι πράκτορες της DEA λειτουργούν βασιζόμενοι στις δικές τους δυνάμεις και οργανώνουν τις δικές τους επιχειρήσεις αναχαίτισης του ναρκεμπορίου - δεδομένου, βέβαια, ότι οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη αγορά κόκας της υφηλίου. Η διαφθορά όμως των κρατικών λειτουργών στο Μεξικό και η εξαγορά συνειδήσεων με τούβλα από χαρτονομίσματα που προέρχονται απευθείας από το ναρκεμπόριο, όπως φαίνεται από τις καταθέσεις μαρτύρων στη δίκη, δεν έχουν κανένα όριο. Είναι χαρακτηριστικό ότι κονδύλι ύψους 50 εκατ. δολαρίων είχε εγκριθεί από το αφεντικό για τον χρηματισμό ακόμη και υπουργού δημοσίας τάξης. Ο φερόμενος ως παραλήπτης του φιλοδωρήματος ήταν ο Γκαρσία Λούνα, ο οποίος ως ανταπόδοση στη δωρεά θα φρόντιζε να διορίσει αστυνομικούς διευθυντές που δεν θα μπλέκονταν στα πόδια του καρτέλ Σιναλόα. Εξυπακούεται ότι τόσο ο Λούνα όσο και πολλοί άλλοι Μεξικανοί πρώην αξιωματούχοι αρνούνται μετ’ επιτάσεως τις κατηγορίες. Το ίδιο ισχύει και για τον νυν πρόεδρο του Μεξικού, Ενρίκε Πένια Νιέτο, ο οποίος, σύμφωνα με καταθέσεις του βασικού μάρτυρα, είχε εισπράξει 6 εκατ. δολάρια από τον «El Chapo».

Σε ό,τι αφορά τις κατηγορίες που τον βαραίνουν, η γραμμή που έχουν υιοθετήσει οι δικηγόροι του είναι ότι υπάρχει σκευωρία. Ασχέτως αν υπάρχει καταγεγραμμένη σε βίντεο μια σύντομη αυτοβιογραφία του για το πώς μπλέχτηκε με το εμπόριο ναρκωτικών, ο ίδιος αρνείται τα πάντα. Οι συνήγοροί του τον παρουσιάζουν ως αθώο, θύμα του Ισμαέλ Σαμπάδα Γκαρσία, γνωστού ως «El Mayo», πανούργου Μεξικανού εμπόρου ναρκωτικών, αδελφού του Χεσούς Σαμπάδα, ο οποίος έχει στήσει μια δικαστική πλεκτάνη εις βάρος του «El Chapo» ενοχοποιώντας τον με ψευδείς μαρτυρίες. Ισως υπάρχει ένας κόκκος αλήθειας σε αυτό τον ισχυρισμό, δεδομένου ότι το εμπόριο ναρκωτικών δεν έχει διαταραχθεί καθόλου με τον «El Chapo» εκτός μάχης. Και αυτό είναι ουσιαστικά το πιο πειστικό επιχείρημα που έχουν οι συνήγοροι υπεράσπισης: τα τελευταία περίπου δύο χρόνια ο πελάτης τους είναι κρατούμενος στην πιο σκληρή φυλακή των ΗΠΑ («χειρότερη και από το Γκουαντάναμο», όπως έχει χαρακτηριστεί από πρώην τρόφιμους το Μητροπολιτικό Σωφρονιστικό κατάστημα του Κάτω Μανχάταν). Συνεπώς, κάποιος θα πρέπει να εξακολουθεί να διευθύνει την επιχείρηση. Κάποιος από αυτούς που, όπως κραυγάζει το διαφημιστικό τρέιλερ του «Narcos: Mexico», «γεννήθηκαν μέσα στο χάος. Τους ένωσε η απληστία. Εθίστηκαν στην εξουσία. Και από αυτούς κηρύχθηκε ο μεξικανικός πόλεμος για τα ναρκωτικά». Κάποιος σαν τον «El Mayo» ή τον «El Chapo».