Τα τέσσερα σενάρια για το Brexit μετά τους ελιγμούς Μέι για να κερδίσει χρόνο

Ένα βήμα πιο κοντά στην έξοδό της από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς καμία συμφωνία βρίσκεται η Μεγάλη Βρετανία μετά την αναβολή της ψηφοφορίας για την Συμφωνία αποχώρησης και της Διακήρυξης των μελλοντικών σχέσεων με την ΕΕ, που εξήγγειλε σε μια τρίωρη, ταπεινωτική για την ίδια, συνεδρίαση του Κοινοβουλίου η Τερέζα Μέι.

Εν μέσω αποδοκιμασιών, ειρωνικών σχολίων και σκληρής κριτικής, η πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας ανακοίνωσε στη Βουλή των Κοινοτήτων ότι η αναμενόμενη ψηφοφορία, που είχε προγραμματιστεί για το απόγευμα της Δευτέρας 10 Δεκεμβρίου, μετατίθεται. «Η αναβολή υπαγορεύεται από το γεγονός ό,τι πολλοί βουλευτές ζητούν περαιτέρω διαβεβαιώσεις για το άρθρο 20 της Συμφωνίας που αναφέρεται στο «backstop», στην εγγύηση των ανοιχτών συνόρων στην Ιρλανδία» τόνισε η κ. Μέι, 108 ημέρες πριν την 29η Μαρτίου 2019, όταν και το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας αναμένεται να αποχωρήσει επισήμως από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Καρφιά από τη Βόρειο Ιρλανδία και τη Σκωτία

Το ζήτημα των συνόρων της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας (η οποία αποτελεί κράτος -μέλος της ΕΕ) και της Βορείου Ιρλανδίας (που αποτελεί τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου) έχει προκαλέσει την οργή του ερυωσκεπτικιστικού Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (Democratic Unionist Party -«DUP») της Β. Ιρλανδίας, το οποίο στηρίζει την κυβέρνηση της Τερέζα Μέι, ζητώντας από την πρωθυπουργό της χώρας να επαναδιαπραγματευτεί μια συμφωνία με την ΕΕ για το Brexit. Ωστόσο η ίδια η Τερέζα Μέι από το βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων αναφέρθηκε για πρώτη φορά σε πολίτες της Βορείου Ιρλανδίας που δεν αποτελούν ψηφοφόρους του «DUP» κάνοντας λόγο για τη λεγόμενη «αρχή της συναίνεσης». Πρόκειται για έναν βασικό όρο της «Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής» του 1998, στο άρθρο 1 παράγραφος 2 της οποίας αναφέρεται ρητά ότι μόνον οι πολίτες της Βορείου Ιρλανδίας (και όχι οι Άγγλοι, οι Ουαλοί ή οι Σκωτσέζοι) μπορούν να αποφασίσουν με δημοψήφισμα, οποιοιδήποτε στιγμή το επιθυμούν, για το αν η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου ή μέρος μιας ενωμένης Ιρλανδίας (και συνεπώς της ΕΕ).

Παράλληλα, η πρωθυπουργός της Σκωτίας, Νίκολα Στέρτζον, κατηγόρησε τη βρετανική κυβέρνηση για «αξιολύπητη δειλία», εξαιτίας της απόφασής της να ματαιώσει την κρίσιμη ψηφοφορία για το Brexit στο βρετανικό Κοινοβούλιο. Η πολίτες της Σκωτίας αποτελούν τους πλέον ένθερμους ευρωπαϊστές σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς στο δημοψήφισμα του 2016, το 62% είχε ψηφίσει υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Πρόκειται για μια στιγμή που σημαδεύει μια στροφή και μια ενέργεια αξιολύπητης δειλίας από μια κυβέρνηση των Τόρις, η οποία έχει εξαντλήσει όλες τις επιλογές δράσης και τώρα καταρρέει μέσα στο απόλυτο χάος» ανέφερε η Στέρτζον. «Η συμφωνία της πρωθυπουργού θα έπρεπε να έρθει στο Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου αμέσως, έτσι ώστε να καταψηφιστεί και να μπορέσουμε να αντικαταστήσουμε το χάος των Τόρις με μια λύση που θα προστατεύει τις δουλειές, το επίπεδο ζωής και τη θέση της Σκωτίας στην Ευρώπη».

Η Στέρτζον είπε ακόμη πως οι βουλευτές του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας θα υποστηρίξουν οποιαδήποτε πρόταση μομφής καταθέσει το Εργατικό Κόμμα εναντίον της κυβέρνησης της Τερέζα Μέι στο εθνικό Κοινοβούλιο.

«Αν οι Εργατικοί, ως επίσημη αντιπολίτευση, καταθέσουν πρόταση μομφής σε αυτή την ανίκανη κυβέρνηση αύριο, το SNP θα την υποστηρίξει και μπορούμε στη συνέχεια να εργαστούμε από κοινού, για να δώσουμε στον κόσμο την ευκαιρία να σταματήσει το Brexit με μια άλλη ψήφο. Αυτή η εικόνα καταστροφής δεν μπορεί να συνεχιστεί -τι λέτε;» έγραψε η Στέρτζον σε ανάρτησή της στο Twitter.

Αντιμέτωπη με τη βέβαιη απόρριψη της Συμφωνίας από τη Βουλή των Κοινοτήτων, η Τερέζα Μέι προσπαθεί να κερδίσει χρόνο, τονίζοντας ότι η κυβέρνησή της θα «διαπραγματευθεί» με αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων των «27» της ΕΕ, αρχής γενομένης από τη Γερμανία και την Ολλανδία, και θα ζητήσει από τις Βρυξέλλες περισσότερη σαφήνεια στο ζήτημα των συνόρων της Ιρλανδίας και της Βορείου Ιρλανδίας.

Ευρωπαϊκή Ένωση: «Δεν πρόκειται να υπάρξει καμία διαπραγμάτευση»

Μια «διαπραγμάτευση» την οποία ήδη απορρίπτουν κατηγορηματικά οι Βρυξέλλες, τόσο δια της εκπροσώπου του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν- Κλοντ Γιούνκερ, όσο και δια του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ. Ο πρόεδρος Τουσκ ανακοίνωσε μάλιστα ότι στο Ευρωπαϊκού Συμβούλιο που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 13 και την Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου, η πρώτη ημέρα θα αφορά στη συζήτηση για το Brexit, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι η ΕΕ «δεν θα επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία», αλλά θα συζητήσει πώς θα διευκολύνει το Ηνωμένο Βασίλειο να επικυρώσει τη Συμφωνία». Στην ανάρτησή του στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter, ο Ντόναλντ Τουσκ επανέλαβε ότι καθώς ο χρόνος τελειώνει, οι «27» αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ θα συζητήσουν για την ετοιμότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ένα σενάριο εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας χωρίς συμφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Από την πλευρά του Συμβουλίου της ΕΕ, ο Καγκελάριος της Αυστρίας Ζεμπάστιαν Κουρτς, η χώρα του οποίου ασκεί την εξάμηνη προεδρία, τόνισε με τη σειρά του ότι δεν θα υπάρξει καμία επαναδιαπραγμάτευση με το Λονδίνο ενώ και ο Γκι Φέρχοφσταντ, υπεύθυνος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Brexit, υπογράμμισε ότι μετά από δύο χρόνια διαπραγματεύσεων η κυβέρνηση των συντηρητικών στην Μεγάλη Βρετανία προσπαθεί να καθυστερήσει την έγκριση της συμφωνίας, τονίζοντας ότι η μεν ΕΕ θα υπερασπιστεί σε κάθε περίπτωση τα συμφέροντα των Ιρλανδών (ως πολιτών της ΕΕ) η δε περαιτέρω καθυστέρηση προκαλεί περαιτέρω αβεβαιότητα για πολίτες και επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές της Μάγχης.

Το χρονοδιάγραμμα και οι εναλλακτικές λύσεις

Η αναβολή της ψηφοφορίας στη Βουλή των Κοινοτήτων αφορά στους όρους του διαζυγίου ανάμεσα στις δύο πλευρές και στο πλαίσιο της σχέσης τους μετά την αποχώρηση της Βρετανίας. Πρόκειται για ένα δεσμευτικό κείμενο 585 σελίδων που καθορίζει τους όρους αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα μη δεσμευτικό κείμενο 26 σελίδων για την εποχή όπου η Μεγάλη Βρετανία θα θεωρείται «τρίτη χώρα». Στο πρώτο κείμενο προβλέπεται και μια μεταβατική περίοδος που ξεκινά την 29η Μαρτίου 2019 και ολοκληρώνεται την 31η Δεκεμβρίου 2020, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν θα υπάρχουν συνοριακοί έλεγχοι στην Ιρλανδία, ενώ το Λονδίνο θα είναι υποχρεωμένο να σέβεται πλήρως το Δίκαιο της ΕΕ χωρίς να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ. Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας η Μεγάλη Βρετανία μπορεί να λάβει μια επιπλέον παράταση δύο ετών, εφόσον συμφωνήσουν ομόφωνα τα 27 κράτη – μέλη της ΕΕ.

H κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας έχει μερικές μόλις εβδομάδες για να περάσει τη Συμφωνία αποχώρησης από το εθνικό της κοινοβούλιο. Όταν και εφόσον εγκριθεί, η συμφωνία θα έρθει προς έκκριση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία των Ευρωβουλευτών (50% συν μια ψήφος). Στη συνέχεια θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία, δηλαδή από 20 κράτη – μέλη τα οποία αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ. Την 29η Μαρτίου 2019 το Ηνωμένο Βασίλειο φεύγει από την ΕΕ. Οι επιλογές της Τερέζα Μέι είναι πολύ πιο περιορισμένες και συγκεκριμένα:

1. Η Τερέζα Μέι συμμετέχει στη Σύνοδο Κορυφής της ερχόμενης Πέμπτης στις Βρυξέλλες και επιστρέφει στο Λονδίνο ευελπιστώντας ότι η παρατεταμένη αβεβαιότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές θα έχει πείσει αρκετούς βουλευτές να υπερψηφίσουν τη Συμφωνία. Άλλωστε το βράδυ της 10ης Δεκεμβρίου η στερλίνα κατέγραφε πτώση – ρεκόρ έναντι του ευρώ και του αμερικανικού δολαρίου.

3. Δεύτερο δημοψήφισμα. Μια πιθανότητα που συγκεντρώνει από ελάχιστες πιθανότητες έως απολύτως καμία.

4. Η Τερέζα Μέι παραιτείται και αναλαμβάνει άλλος, συντηρητικός, πρωθυπουργός με την υπόσχεση μια νέας συμφωνίας.

5. Εκλογές στη Μεγάλη Βρετανία. Το Ηνωμένο Βασίλειο προετοιμάζεται για μια καταστροφική, χωρίς συμφωνία, αποχώρηση από την ΕΕ.