Ολοκαύτωμα Εβραίων: Το εβραϊκό ζήτημα και η ματωμένη πορεία ενός λαού μέσα από τους αιώνες

Μετά την πρώτη διασπορά τον 8ο π.Χ. αιώνα οι Εβραίοι γνώρισαν νέα διασπορά το 586 από τον Ναβουχοδονόσορα, που τους οδήγησε στη Βαβυλωνία. 

Οταν οι Εβραίοι επέστρεψαν από την αιχμαλωσία ξαναέχτισαν την κατεστραμμένη Ιερουσαλήμ την οποία αργότερα κατέλαβαν οι Αιγύπτιοι, οι Πέρσες, οι Ελληνες και οι Ρωμαίοι, που επίσης την κατέστρεψαν εν μέρει ή εν όλω.

Οι Εβραίοι εξεγέρθηκαν συχνά κατά των κατακτητών τους. Το 135 μ.Χ. έκαναν την τελευταία εξέγερση κατά των Ρωμαίων, οι οποίοι αντεπιτέθηκαν και κατάσφαξαν 580.000 ανθρώπους και ακόμη περισσότερους πούλησαν ως δούλους. Οσοι επιβίωσαν μετά την καταστολή της εξέγερσης και την καταστροφή της Ιερουσαλήμ σκόρπισαν στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή. Στη συνέχεια η Παλαιστίνη πέρασε στα χέρια του Βυζαντίου και όταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειτος πήρε πίσω το Σταυρό από τους Πέρσες, εξαπέλυσε μια άγρια αντισημιτική εκστρατεία. Οι Χριστιανοί και η Εκκλησία τους υπήρξαν απηνείς και κτηνώδεις διώκτες των Εβραίων, με το πρόσχημα ότι είναι ο λαός που σταύρωσε τον Χριστό, ξεχνώντας ότι ο Χριστός ήταν Εβραίος και ότι η χριστιανική θρησκεία ήταν άμεσος απόγονος του Ιουδαϊσμού.

Οι Εβραίοι αν και αποδεκατισμένοι με διώξεις, βασανισμούς, φυλακίσεις, εξορίες ρατσισμό, φτώχεια και γενοκτονία κατάφεραν να επιβιώσουν σε μικρές και μεγάλες κοινότητες. Η πρώτη εβραϊκή κοινότητα αναφέρεται το 321 μ.Χ. στην Κολωνία και στη συνέχεια στις πόλεις Σπάιερ, Βορμς και Μάιντς. Το 560 οι Χριστιανοί της Ορλεάνης πυρπόλησαν τη Συναγωγή των Εβραίων. Στον Μεσαίωνα οι Χριστιανοί κυκλοφορούσαν μύθους ότι οι Εβραίοι άρπαζαν τα παιδιά, τα έβαζαν σε βαρέλια με καρφιά για να αιμορραγήσουν και να πιουν το αίμα τους. Οταν ο Πάπας, Ουρβανός Β΄ το 1095 κήρυξε την Α΄ Σταυροφορία, στην Ευρώπη ξέσπασε ένα κύμα σφαγής χιλιάδων Εβραίων, σε διάφορες πόλεις και χώρες. Οι Εβραίοι έγιναν ο αποδιοπομπαίος λαός για όλους τους λιμούς και λοιμούς, τις αρρώστιες, τις καταστροφές, τους πολέμους και το θανατικό.

Χάρη στο εμπόριο και στις τραπεζικές (τοκογλυφικές) εργασίες τους συχνά εξαγόραζαν την ανοχή των αρχόντων. Αλλά οι άρχοντες εξίσου συχνά αφού έπαιρναν τα χρήματα, στη συνέχεια εξαπέλυαν πογκρόμ και δήμευαν τις περιουσίες τους.

Πογκρόμ κατά των εβραϊκών κοινοτήτων

Το 1144 στο Λονδίνο, με αφορμή ένα φόνο, οι ορδές των Χριστιανών έκαψαν την εβραϊκή συνοικία σκοτώνοντας όσους Εβραίους μπόρεσαν.

Το 1190 ευγενείς του Λονδίνου που χρωστούσαν μεγάλα ποσά σε Εβραίους προκάλεσαν τη σφαγή 350 Εβραίων μεταξύ των οποίων και των δανειστών τους. Τη δεκαετία 1257-1267 εξοντώθηκαν οι εβραϊκές κοινότητες του Λονδίνου, του Καντέρμπουρι, του Νορθάμπτον, του Ουΐντσεστερ και του Κέμπριτζ. Επέζησαν μόνο λίγες χιλιάδες Εβραίοι στην Αγγλία, που το 1290 ο Εδουάρδος Α΄ τους διέταξε ν’ αφήσουν τις περιουσίες τους και να φύγουν από τη χώρα του.

Στη Γαλλία είχαν έθιμο τη Μεγάλη Εβδομάδα οι Χριστιανοί να κάνουν πογκρόμ στις εβραϊκές συνοικίες. Το 1171 έκαψαν ζωντανούς τους Εβραίους της πόλης Μπλουά. Το 1180 ο βασιλιάς Φίλιππος Αύγουστος κατέσχεσε όλες τις περιουσίες των Εβραίων. Το 1236 ο σταυροφόροι λεηλάτησαν τις εβραϊκές συνοικίες και σκότωσαν τους Εβραίους του Μπορντώ και της Ανγκουλέμ. Ο «Αγιος» Λουδοβίκος Θ΄ προέτρεπε τους Χριστιανούς να σφάζουν τους Εβραίους. Το 1285 στο Μπάντεν της Γερμανίας σφαγιάσθηκαν όλοι οι Εβραίοι. Το 1243 στο Μπέελιτζ έκαψαν ζωντανούς όλους τους Εβραίους. Το 1283 γίνεται η μεγάλη σφαγή στο Μάιντς. Το 1285 καίγονται στο Μόναχο 180 Εβραίοι. Το 1298 στο Ρότινγκερ καίγονται όλοι οι Εβραίοι, ενώ στο Βύρτσμπουργκ και στη Νυρεμβέργη εξοντώνονται όλοι οι Εβραίοι. Οι υπόλοιποι Εβραίοι της Γερμανίας έφυγαν έντρομοι από τα εδάφη της.

Στα μέσα του 13ου αιώνα το Βατικανό χαρακτήρισε βλάσφημο κείμενο το Ταλμούδ. Ετσι η Ιερά Εξέταση λογόκρινε και έκαιγε τα εβραϊκά κείμενα. Στην Ισπανία η Ιερά Εξέταση στράφηκε κατά των Μαράνων, των Εβραίων και των Μουσουλμάνων που είχαν εκχριστιανιστεί και τους κατηγορούσε για ανειλικρίνεια. Ο ιεροεξεταστής Τορκουεμέδα έστειλε στην πυρά κάμποσους Εβραίους. Τελικά ο Φερδινάνδος και η Ισαβέλα διέταξαν με το Διάταγμα της Αλάμπρα τους Εβραίους ή να εκχριστιανιστούν ή να φύγουν από την Ισπανία μέσα σε τέσσερις (4) μήνες. Γύρω στους 300.000 Εβραίοι εγκατέλειψαν τις περιουσίες τους κι έφυγαν από την Ισπανία, τη Σικελία και την Απουλία που ανήκαν στο ισπανικό Βασίλειο και πήγαν στην Πολωνία, στη Λιθουανία και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ιδίως στη Θεσσαλονίκη οι λεγόμενοι Σεφαρδίμ που μιλούσαν τη λαντίνο. Οι Εβραίοι της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης ήταν οι Ασκενάζι και μιλούσαν γίντις.

Μέσα σε δυο αιώνες από την Α΄ έως την Στ΄ Σταυροφορία ο εβραϊκός πληθυσμός στην Ευρώπη αποδεκατίστηκε. Από 10% του συνολικού πληθυσμού που ήταν λίγο πριν τις Σταυροφορίες έπεσε στο 1% του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Στην περίοδο της Αναγέννησης είχαν κλείσει τους Εβραίους σε γκέτο σε κάθε πόλη, όπου τους επέτρεπαν να ασκούν μόνο κατώτερα επαγγέλματα. Επίσης τους ανάγκαζαν να φορούν διακριτικά σήματα για να ξεχωρίζουν και τους επέτρεπαν να παντρεύεται μόνον ο πρωτότοκος για να έχουν τον έλεγχο των γεννήσεων και του πληθυσμού τους.

Από το 1600 έγινε συνήθεια σε διάφορους άρχοντες να επιβάλλουν βίαιο παιδομάζωμα Εβραίων.

Ο Λούθηρος ήταν αντισημίτης
Ακόμη και ο μεταρρυθμιστής Λούθηρος ήταν αντισημίτης και έγραψε βιβλίο «Οι Εβραίοι και τα ψέματά τους», όπου προέτρεπε τους Χριστιανούς να καταδιώκουν τους Εβραίους. Οι Εβραίοι απέκτησαν για πρώτη φορά πλήρη δικαιώματα πολίτη με τη Γαλλική Επανάσταση του 1791. Στη συνέχεια απέκτησαν δικαιώματα και σε άλλες χώρες, όπου εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία. Στον 19ο αιώνα οι Ζοζέφ Αρτύρ κόμης του Γκομπινό, Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν, Αλφρεντ Ρόζενμπεργκ και άλλοι διέδωσαν την αντισημιτική ιδεολογία και τον φανατισμό.

Η λέξη πογκρόμ είναι ρωσική και σημαίνει συντριβή, εξάλειψη, καταστροφή. Χρησιμοποιήθηκε για να σηματοδοτήσει οργανωμένες και μαζικές επιθέσεις κατά των Εβραίων στη Ρωσία, Ουκρανία και Πολωνία. Μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Β΄ Τσάρου της Ρωσίας, βασιλιά της Πολωνίας και Μεγάλου Δούκα της Φινλανδίας το 1811 εξαπολύθηκε άγριος διωγμός κατά των Ρωσο-Εβραίων και των Πολωνο-Εβραίων σε 200 πόλεις, με αποτέλεσμα τον θάνατο και τον εξανδραποδισμό χιλιάδων Εβραίων. Στα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίστηκαν «Τα πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» που χάλκευσε η μυστική υπηρεσία του Τσάρου, η «Οχράνα», κι έδωσαν νέα ώθηση στους διωγμούς των Εβραίων.

Το 1903 έγινε πογκρόμ στο Κισινάου της Μολδαβίας όπου σκοτώθηκαν 45 Εβραίοι και καταστράφηκαν 1.500 εβραϊκά σπίτια. Το 1905 έγινε πογκρόμ στο Αικατερινοσλάβ με θύματα κυρίως τα παιδιά των Εβραίων. Οι διώξεις των Εβραίων στη Ρωσία, στην Ουκρανία και στην Πολωνία έστειλαν 2 εκατομμύρια Εβραίους στην Αμερική και κυρίως στις ΗΠΑ. Αλλοι, πάλι, ιδίως πολλοί προοδευτικοί Εβραίοι εντάχθηκαν στο σοσιαλδημοκρατικό και στο μπολσεβικικό κόμμα στη Ρωσία, όπως ο Λέων Τρότσκι, ο Γκριγκόρι Ζηνόβιεφ και ο Λεβ Κάμενεφ που γλίτωσαν από τον Τσάρο αλλά τους έφαγε ο Στάλιν.

Το Ολοκαύτωμα

Στη Γερμανία μετά την ήττα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναβίωσε ο αντισημιτισμός στον Τύπο, όπως στην περίοδο Μπίσμαρκ. Από το 1921 αρχίζουν αντισημιτικοί διωγμοί. Ο Αντολφ Χίτλερ στο «Ο Αγών μου» θεωρούσε τους Εβραίους υπανθρώπους και υπεύθυνους για την οικονομική κρίση. Με την αναγόρευση του Χίτλερ σε καγκελάριο το 1933 ο ρατσισμός και ο αντισημιτισμός καθιερώνεται ως δόγμα του Γ΄ Ράιχ. Από τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου τα αντιεβραϊκά μέτρα κλιμακώνονται με διώξεις, δήμευση περιουσιών, κοινωνικό αποκλεισμό, στέρηση δικαιωμάτων και ωμή βία.

Το Σεπτέμβριο του 1935 θεσπίστηκαν οι «Νόμοι της Νυρεμβέργης», για χάρη της καθαρότητας της Αρίας Φυλής, οπότε οι Εβραίοι έχασαν κάθε ανθρώπινο δικαίωμα. Το 1938 ο Γκαίμπελς προκάλεσε τη «Νύχτα των Κρυστάλλων». Στις 9 Νοεμβρίου μέλη της ναζιστικής νεολαίας και των Ες-Ες επιτέθηκαν κατά εβραϊκών συνοικιών, συναγωγών, καταστημάτων, επιχειρήσεων και οικογενειών. Σκοτώθηκαν 91 Εβραίοι, καταστράφηκαν 267 συναγωγές και λεηλατήθηκαν 7.500 επιχειρήσεις.

Το 1939 ιδρύθηκε το «Ινστιτούτο» για τη Διερεύνηση του Εβραϊκού Προβλήματος του ρατσιστή Αλ. Ρόζενμπεργκ. Το 1940 το «Κομάντο Ρόζενμπεργκ» έκανε καταγραφή των εβραϊκών κοινοτήτων, ιδρυμάτων, συναγωγών, επιχειρήσεων, περιουσιών και προσωπικοτήτων της Ευρώπης. Στη σύσκεψη του Βάνζεε, έξω από το Βερολίνο, τον Ιανουάριο του 1942, όπου συναντήθηκαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης του Γ΄ Ράιχ και των Eς-Eς για να συζητήσουν και ν’ αποφασίσουν για την «Τελική Λύση» του εβραϊκού προβλήματος, μέτρησαν ότι στη Γερμανία και στα κατεχόμενα απ’ αυτήν εδάφη διαβιούσαν 11 εκατομμύρια Εβραίοι.

Με Ειδικό Διάταγμα όλοι οι Εβραίοι άνω των 6 ετών υποχρεώθηκαν να φορούν στο πέτο τους το κίτρινο αστέρι του Δαβίδ. Με το ίδιο διάταγμα απαγορεύτηκε η μετακίνησή τους από τον τόπο κατοικίας τους. Στη συνέχεια άρχισαν να συγκεντρώνουν τους Εβραίους στα γκέτο. Για παράδειγμα, στην Πολωνία το 1940 το γκέτο Λοτζ σφραγίστηκε με 230.000 Εβραίους, το γκέτο Βαρσοβίας με 400.000 Εβραίους, το γκέτο Κρακοβίας με 70.000. Το 1941-1942 σφραγίστηκαν τα γκέτο της Λιθουανίας, Ουκρανίας, Λευκορωσίας και Τσεχοσλοβακίας και το 1943 το γκέτο Θεσσαλονίκης κ.λπ.

Τα Ες-Ες εκτέλεσαν πάνω από 1.000.000 Εβραίους

Τα «Τάγματα Εφόδου» των Eς-Eς που ίδρυσε το γερμανικό Αρχηγείο Στρατού σε συνεργασία με τοπικές κυβερνήσεις και φασιστικές οργανώσεις εκτέλεσαν πάνω από ένα εκατομμύριο Εβραίους στην Ευρώπη, μόνο μέσα στο 1941 και λίγο αργότερα. Συχνά μάλιστα ανάγκαζαν τους μελλοθανάτους να σκάψουν οι ίδιοι τους λάκκους που θα τους έριχναν. Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα:
■ Στο Γιασί Ρουμανίας 10.000
■ Στο Κόβνο Λιθουανίας 12.800 και άλλους 3.800 οι αντισοβιετικοί αντάρτες
■ Στο Λβιβ Ουκρανίας 6.000, στο Κάμενετς Ποντόλσκι 23.000, στο Μπάμπι Γιαρ 33.771 και στην Οδησσό 39.000
■ Στη Ρίγα Λετονίας 20.000
■ Στην Κριμαία Ρωσίας 60.000 σε δύο δόσεις.
■ Στο Τζεντβάμπνε Πολωνίας 380 - 1.600 και άλλοι 40 στο Κίχσε το 1946
■ Στην Μπιάλιστα Λευκορωσίας 170.000
■ Το 1942 στη σύσκεψη του Βάνζεε τα «Τάγματα Εφόδου» κρίθηκαν αναποτελεσματικά στην εξόντωση των Εβραίων και γι’ αυτό πήραν πρόσθετα μέτρα. Αλλά τα τάγματα εφόδου συνέχισαν το μακάβριο έργο τους.

Η γενοκτονία των Εβραίων στη Γερμανία άρχισε το 1941 και το 1942 επεκτάθηκε στην Πολωνία, στη Γαλλία, στη Σλοβενία, στην Κροατία, στη Νορβηγία και το 1943 έφτασε και στην Ελλάδα, στην Ουγγαρία, στο Βέλγιο, στην Ιταλία και στην Αυστρία. Οι ναζί χρησιμοποιούσαν τα γκέτο των πόλεων ως διαμετακομιστικά κέντρα. Εκεί επιβίβαζαν τους Εβραίους σε φορτηγά, τρένα, στοιβαγμένους σαν σαρδέλες και τους μετέφεραν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι ναζί σκούπιζαν συστηματικά τα γκέτο εξαφανίζοντας μεθοδικά τον εβραϊκό πληθυσμό από τις χώρες της Ευρώπης.

Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης

Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης λειτουργούσαν στη Γερμανία από το 1933. Τα στρατόπεδα Νταχάου, Μπούχενβαλντ, Ζαξενχάουζεν λειτουργούσαν με πολιτικούς κρατούμενους: κομμουνιστές, σοσιαλιστές, δημοκράτες, συνδικαλιστές, ακτιβιστές κ.λπ. Αργότερα προστέθηκαν εκατοντάδες στρατόπεδα για τους Εβραίους στη Γερμανία και στις κατεχόμενες χώρες. Μέχρι και στην Αφρική δημιούργησαν 14 στρατόπεδα για Αλγερινούς και Μαροκινούς. Στη συνέχεια, σε ορισμένα στρατόπεδα προστέθηκαν οι θάλαμοι αερίων και τα κρεματόρια και τα μετέτρεψαν από στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας σε στρατόπεδα θανάτου. Οπως στο Αουσβιτς, στο Μπίρκεναου, στο Μπέλζεκ, στο Μάιντανεκ, στο Τρεμπλίνκα, στο Σόριμπορ. Η λειτουργία των στρατοπέδων μαζικής εξόντωσης ξεκίνησε το 1941 και κορυφώθηκε το 1943-1944.

Μόλις έφθαναν στα στρατόπεδα οι Εβραίοι σφραγίζονταν ανεξίτηλα στον βραχίονα με έναν αριθμό. Στη συνέχεια άρχιζε η διαλογή. Οι ηλικιωμένοι, οι άρρωστοι, τα παιδιά τα έστελναν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων και στα κρεματόρια. Μέσα σε τρεις ώρες από τη στιγμή που έφθαναν στο στρατόπεδο τους είχαν τελειώσει. Οι νεότεροι και υγιείς, με κουρεμένα κεφάλια, με γκρι-μπλε ριγωτή στολή κρατούμενου και το αστέρι στο πέτο πήγαιναν για καταναγκαστική εργασία μέχρι το θάνατό τους είτε από τις κακουχίες, είτε στο θάλαμο αερίων. Ωσπου να τελευτήσουν στοιβάζονταν σε πέτρινες παράγκες με ξυλοκρέβατα δύο και τριών ορόφων. Συνήθως δούλευαν από τις 5 το πρωί έως τη δύση του ηλίου σε λατομεία, εργοτάξια, σε γραμμές τρένων, σε δημόσια έργα με μοναδική τροφή μια σούπα από πατάτες.

Οι ναζί αφαιρούσαν από τους κρατούμενους και τους νεκρούς όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα και τα ταξινομούσαν κατά είδος: γυαλιά, σκελετούς γυαλιών, παπούτσια, ρούχα, ρολόγια, στυλογράφους, χρυσά δόντια, κοσμήματα, τα μαλλιά τους μετά το κούρεμα, ενώ χρησιμοποιούσαν το λίπος των νεκρών για την κατασκευή σαπουνιών και τη στάχτη τους για λίπασμα. Τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και θανάτου οι ναζί τα θεωρούσαν τμήματα της «εθνικής οικονομίας του Γ΄ Ράιχ». Επίσης, πολλούς κρατούμενους τους έκαναν πειραματόζωα στην Ιατρική και στη φαρμακοβιομηχανία. Ιδού μερικοί αριθμοί θανάτων σε στρατόπεδα:
■ Μαϊντάνεκ 350.000
■ Κέλμνο 300.000
■ Σόριμπορ 200.000
■ Μπέλζεκ 550.000
■ Τρεμπλίνκα 750.000
■ Αουσβιτς - Μπιρκενάου 1.500.000

Οι θάλαμοι αερίων και τα κρεματόρια

Αρχικά στους θαλάμους αερίων οι ναζί χρησιμοποιούσαν το μονοξείδιο του άνθρακα και στη συνέχεια το αντικατέστησαν με το αέριο Zyklon-B. Τα πτώματα που έβγαζαν από τους θαλάμους αερίων τα έθαβαν ή τα έκαιγαν οι ναζί σε εξωτερικούς χώρους. Αυτή η διαδικασία, όμως, εγκυμονούσε κινδύνους μετάδοσης λοιμώξεων, μόλυνσης του υπεδάφους και του νερού, πέρα από τη δυσοσμία που προκαλούσε κυρίως η καύση. Ετσι δημιούργησαν οι ναζί τα κρεματόρια για την άμεση αποτέφρωση των νεκρών, πράγμα που εγγυάτο επίσης και τη μυστικότητα του εγκλήματος που επιδίωκαν. Στο Αουσβιτς το καλοκαίρι του 1944 λειτουργούσαν έξι πλήρεις θάλαμοι αερίων και άλλοι τόσοι θάλαμοι κρεματόριων, που εξολόθρευαν 9.000 ανθρώπους την ημέρα...

Οι θάλαμοι αερίων και τα κρεματόρια λειτουργούσαν εντατικά έως το Νοέμβριο του 1944. Μετά οι ναζί τα κατέστρεψαν για να εξαφανίσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους, καθώς πλησίαζαν σ’ αυτά οι Σύμμαχοι. Τους κρατούμενους τους έβαζαν στη σειρά και τους μετακινούσαν υπό την απειλή όπλων με τα πόδια μέσα στην παγωνιά και το χιόνι της πολωνικής υπαίθρου, όπου χιλιάδες άφησαν την τελευταία τους ανάσα.
Το Ολοκαύτωμα δεν ήταν μόνο η σφαγή ορισμένων ανθρώπων. Ηταν μια μεθοδική και οργανωμένη γενοκτονία ενός από τους αρχαιότερους λαούς του Κόσμου που είχε επιβιώσει επί 3.000 χρόνια από κάθε είδους διώξεις.

Οι Εβραίοι είχαν μια τεράστια προσφορά στον ευρωπαϊκό πολιτισμό - στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία, στην πολιτική, στην οικονομία, στις τέχνες και στις επιστήμες, παντού. Ο μονοθεϊστικός Χριστιανισμός είναι γνήσιο τέκνο του Ιουδαϊσμού. Ο ηθικός κώδικας των Ιουδαίων, οι Δέκα Εντολές του Μωυσή, διδάσκεται ακόμη στα χριστιανικά σχολεία και είναι ο ηθικός κώδικας που ισχύει και σήμερα. Κορυφαίοι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Εβραϊσμού στον 20ό αιώνα είναι ο Φρόιντ και ο Αϊνστάιν.

Σε όλο τον κόσμο σήμερα ζουν γύρω στα 15,5 εκατομμύρια Εβραίοι. Στο Ισραήλ ζουν 8,8 εκατομμύρια. Γύρω στα 6,5 εκατομμύρια ζουν στις ΗΠΑ, κυρίως μετανάστες από την Ευρώπη και τη Ρωσία. Στην υπόλοιπη Αμερική ζουν ακόμη 720.000 Εβραίοι και στην Ασία και την Αφρική περί τις 400.000 συνολικά. Στην Ευρώπη πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ζούσαν πάνω από 14 εκατομμύρια Εβραίοι. Σήμερα ζουν μόνο 1,25 εκατομμύρια.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σημείωση:
«Το Εβραϊκό Ζήτημα και το Ολοκαύτωμα» αποτελεί προδημοσίευση από το βιβλίο του Θάνου Παπαδόπουλου για την Ευρώπη.


Photo Credits: IDEAL IMAGE / GETTY IMAGES, AFP