Κρίση στον Κόλπο: Εκτοξεύονται οι τιμές του πετρελαίου - Εφιαλτικά σενάρια

Παγκόσμια ανησυχία προκαλούν οι εξελίξεις στον Περσικό Κόλπο, έπειτα από τις επιθέσεις που σημειώθηκαν το περασμένο Σάββατο κατά των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της εταιρείας Aramco στη Σαουδική Αραβία, καθώς και την κίνηση του Ιράν να δεσμεύσει πλοίο με καύσιμα για φερόμενο λαθρεμπόριο καυσίμου ντίζελ στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πιο συγκεκριμένα, οι Φρουροί της Επανάστασης κατέσχεσαν πλοίο, που φέρεται ότι διακινούσε 250.000 λίτρα πετρελαίου ντίζελ στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σύμφωνα με το ισραηλινό πρακτορείο ISNA.

Την ίδια ώρα, ο Αμερικανός πρόεδρος, με ανάρτησή του στο Twitter, άφησε να εννοηθεί ότι η Ουάσινγκτον γνωρίζει ποιος βρίσκεται πίσω από την επίθεση. Συγκεκριμένα, ο Ντόναλντ Τραμπ έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό: «Εχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ποιος είναι ο δράστης και είμαστε έτοιμοι και οπλισμένοι ανάλογα με την τελική επιβεβαίωση, αλλά περιμένουμε να μας ενημερώσει το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας για το ποιος πιστεύουν αυτοί ότι ήταν ο δράστης της επίθεσης και με ποιους όρους πρέπει να προχωρήσουμε».

Ήδη, πάντως, όπως μετέδωσε το Bloomberg, η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε κατακόρυφα τη Δευτέρα, σημειώνοντας άνοδο πάνω από 10%. Και αυτό, μολονότι το Ριάντ διαβεβαίωνε την Κυριακή ότι οι εξαγωγές πετρελαίου θα συνεχιστούν κανονικά αυτήν την εβδομάδα, καθώς το βασίλειο θα αντλήσει από τα τεράστια αποθέματά που διαθέτει, για να καλύψει τη ζήτηση. Την ίδια ώρα, δύο πηγές με γνώση των επιχειρήσεων της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Aramco, δήλωσαν στο διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters ότι μπορεί να χρειαστούν μήνες, ώστε να επανέλθει η κανονική παραγωγή πετρελαίου στη Σαουδική Αραβία, αναθεωρώντας προηγούμενες εκτιμήσεις, οι οποίες έκαναν λόγο για εβδομάδες.

Σε αυτό το κλίμα, και μολονότι από τη Μόσχα μέχρι την Ουάσινγκτον, οι κυβερνήσεις προσπάθησαν να καθησυχάσουν τις αγορές, διαβεβαιώνοντας ότι οι επιθέσεις στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας δεν θα οδηγήσουν σε ελλείψεις σε όλο τον κόσμο, ήρθε ως φυσικό επακόλουθο η εκτόξευση της τιμής του «μαύρου χρυσού».

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το πετρέλαιο μπρεντ, που αποτελούν τον διεθνή δείκτη αναφοράς, αυξήθηκαν κατά 14,6%, κλείνοντας στα 69,02 δολάρια το βαρέλι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση μέσα σε μία ημέρα τουλάχιστον από το 1988. Ενδοσυνεδριακά, κατά την έναρξη, η τιμή είχε αυξηθεί ακόμη και κατά 20%.

Τα αντίστοιχα συμβόλαια για το αμερικανικό αργό (WTI) κατέγραψαν αύξηση κατά 14,7%, κλείνοντας στα 62,90 δολάρια το βαρέλι, η μεγαλύτερη προσοστιαία αύξηση από τον Δεκέμβριο του 2008.

Η αύξηση αυτή είναι η άμεση συνέπεια από τις δύο επιθέσεις που σημειώθηκαν το Σάββατο στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της εταιρείας Aramco στο Αμπκάικ, το μεγαλύτερο διυλιστήριο του κόσμου, και στο πετρελαϊκό κοίτασμα του Χουραΐς. Ως αποτέλεσμα, μειώθηκε στο μισό η παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας, σταμάτησε δηλαδή η άντληση ποσότητας πετρελαίου ίσης σχεδόν με το 6% της παγκόσμιας παραγωγής αργού.

Εκτός από την κατακόρυφη μείωση της προσφοράς, οι επιθέσεις αυτές αναζωπύρωσαν τις ανησυχίες για μια στρατιωτική κλιμάκωση μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης.

Εν μέσω αυτής της τεταμένης κατάστασης, οι σαουδαραβικές αρχές εξετάζουν τώρα το ενδεχόμενο να καθυστερήσει η εισαγωγή της Aramco στο Χρηματιστήριο του Ριάντ, κάτι που επρόκειτο να γίνει τον Νοέμβριο. Η χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια.

Φόβοι για «ντόμινο» αυξήσεων και στη χώρα μας

Η έκρυθμη κατάσταση στον Περσικό εκτιμάται ότι θα πυροδοτήσει «ντόμινο» αυξήσεων στις τιμές πετρελαίου, βενζίνης και φυσικού αερίου διεθνώς. Από το «κάδρο» δεν μπορεί φυσικά να λείπει και η Ελλάδα, με τους βενζινοπώλες να εκφράζουν φόβους ότι, αν η τιμή του πετρελαίου φτάσει ή και ξεπεράσει τα 70 δολάρια, η τιμή της βενζίνης μπορεί να φτάσει, από 1,60 ευρώ/λίτρο που είναι σήμερα κατά μέσο όρο, στο 1,65-1,66 ευρώ/λίτρο και στα νησιά να αγγίξει ακόμη και τα 2 ευρώ/λίτρο.

Αντίστοιχες θα είναι και οι αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου θέρμανσης. Από ένα ευρώ στην ηπειρωτική Ελλάδα και 1,20 στις νησιωτικές να φτάσει το 1,20-1,30 ευρώ, ενώ για τα νησιά να «εκτοξευτεί» ακόμη και στο 1,40 ευρώ.

Τα σενάρια της Goldman Sachs για τις τιμές του πετρελαίου

Σύμφωνα με τους αναλυτές της Goldman Sachs, οι επιθέσεις εναντίον της Aramco, που είναι η «καρδιά» της οικονομίας της Σαουδικής Αραβίας, έριξαν σχεδόν κατά το ήμισυ την παραγωγή πετρελαίου, δηλαδή στα 5,7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η Σαουδική Αραβία παράγει 9,7 εκατομμύρια βαρέλια, δηλαδή το 5% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.

Ακόμη, δεν έχει υπάρξει επίσημη ενημέρωση των αγορών για το πότε η Σαουδική Αραβία θα είναι σε θέση να επαναφέρει στο κανονικό την παραγωγή πετρελαίου της. Το χρονικό διάστημα που μειώνεται η παραγωγή θα κρίνει και τις τιμές στις παγκόσμιες αγορές.

Σύμφωνα με τα σενάρια της Goldman Sachs:

- Αν η μειωμένη παραγωγή διατηρηθεί για περισσότερες από έξι εβδομάδες, τότε οι τιμές του πετρελαίου μπρεντ θα μπορούσαν γρήγορα να ανέβουν πάνω από τα 75 δολάρια το βαρέλι. Μία τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε τις ΗΠΑ να διοχετεύσουν βαρέλια πετρελαίου στην αγορά από Στρατηγικά Αποθέματα Πετρελαίου, που χρησιμοποιούνται σε έκτακτες περιπτώσεις,

- Εφόσον η ζημιά αποκατασταθεί εντός μίας εβδομάδας, τότε οι τιμές του πετρελαίου ενδέχεται να ανέβουν κατά τρία με πέντε δολάρια το βαρέλι, προκειμένου να δείξουν τους αυξανόμενους κινδύνους για την αγορά.

- Αν η μισή παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας μείνει εκτός αγοράς από δύο έως έξι εβδομάδες, αυτό θα ανεβάσει τις τιμές πετρελαίου μπρεντ κατά πέντε με 14 δολάρια το βαρέλι.

- Μία σημαντική απώλεια στην αγορά για περισσότερους από τρεις μήνες με τιμή στο βαρέλι πετρελαίου πάνω από 75 δολάρια θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλη ζήτηση και προσφορά πετρελαίου.

Ανησυχία στην ΕΕ

Με ιδιαίτερη ανησυχία παρακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση τις εξελίξεις μετά τις επιθέσεις με drone στη μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας και την κίνηση του Ιράν να δεσμεύσει πλοίο με καύσιμα για φερόμενο λαθρεμπόριο καυσίμου ντίζελ στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Σχεδόν κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει το πόσο ευάλωτη είναι η βιομηχανία πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας σε έναν ασύμμετρο πόλεμο, καθώς μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατάφεραν να θέσουν εκτός λειτουργίας το μεγαλύτερο διυλιστήριο πετρελαίου στη Σαουδική Αραβία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να κατανοήσει και να ερμηνεύσει τις εξελίξεις ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ιράν, την ώρα που οι τιμές του πετρελαίου ενδέχεται να πάρουν την ανιούσα και να επηρεάσουν την οικονομική κατάσταση στην ΕΕ. Η Σαουδική Αραβία, μία στενή σύμμαχος των ΗΠΑ, παράγει περίπου δέκα εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως, με κάθε βαρέλι να ισοδυναμεί με 159 λίτρα. Οι επιθέσεις με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ενδέχεται να περιορίσουν την παράγωγή πετρελαίου κατά 5,7 εκατομμύρια βαρέλια, ήτοι το 5% της παγκόσμιας παραγωγής.

Η αντίδραση των αγορών ήταν, παρά ταύτα, λιγότερο ακραία από όσο ανέμεναν οι αναλυτές. Η απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να χρησιμοποιήσει σε κάθε ενδεχόμενο τα στρατηγικά αποθέματα των ΗΠΑ μείωσε μεν τους φόβους για εκθετική αύξηση των τιμών του πετρελαίου, αλλά εντείνει τις ανησυχίες για μια πιθανή στρατιωτική αναμέτρηση με το Ιράν.
Ωστόσο, το πρόβλημα εφοδιασμού δεν πρόκειται να είναι παντού το ίδιο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να δουν τις τιμές του πετρελαίου να αυξάνονται, ωστόσο είναι λιγότερο εξαρτημένες από το πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας, απ' όσο είναι η Κίνα, η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα και η Ινδία. Συγκεκριμένα, η Γερμανία μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της σε πετρέλαιο, από τα στρατηγικά της αποθέματα, για διάστημα τριών μηνών, ενώ τα αποθέματα της Ινδίας αρκούν μόλις για 12 ημέρες.

Ωστόσο, το πρόβλημα με τις ευρωπαϊκές αγορές δεν σταματάει στο πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας, αλλά σε μια μεγάλη σειρά βιομηχανιών, όπως του πλαστικού, που εξαρτώνται άμεσα από τις εξελίξεις στην αραβική χώρα. Επιπλέον, ισχυροί εφοπλιστές σε κράτη-μέλη της ΕΕ με μεγάλη εμπορική ναυτιλία, όπως η Ελλάδα, θα πρέπει να επανεξετάσουν τις θαλάσσιες διαδρομές δεξαμενόπλοιων, σε περίπτωση κλιμάκωσης της έντασης.

Σε κάθε περίπτωση, οι επιθέσεις με drone στη μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, έχουν προκαλέσει εύλογα ερωτήματα στις αγορές σχετικά με την ικανότητα της χώρας να προστατεύσει τη βασική της βιομηχανία, καθώς έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη στις δομές ασφαλείας της χώρας.