Brexit: Τελικά, πόσο επηρεάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Η αρθρογραφία περί Brexit στην πλειονότητα της διεθνώς αλλά και στην χωρα μας, επικεντρώνεται είτε στις εσωτερικές εξελίξεις είτε στις επιπτώσεις του στην Μ. Βρετανία. Παράλληλα όσοι την διαβαζουν, διαπιστωνουν ευκολα, πως μεταξύ των δυο «αντιμαχομένων» μερων, και μάλιστα μόνο 4 εβδομάδες πριν την «οριστική» ημερομηνία της 31ης Οκτωβρίου, υπάρχει μια τεράστια διαφορά: το ένα μέρος, η Μ. Βρετανία, δείχνει ανοργάνωτη, αλλοπρόσαλλη ως προς το τι θέλει, με ένα πολιτικό προσωπικό που με ελάχιστες εξαιρέσεις ρέπει προς έναν άκρατο λαϊκισμό.

Αντίθετα, η ΕΕ παραμένει σταθερή στις απόψεις της, σαν μία «ηρεμη δυναμη».

Όμως έτσι ίσως δινεται η εντύπωση πως από την υπόθεση του Brexit είναι μόνο η Μ. Βρετανία που έχει να «χάσει». Τό ότι μεσοπρόθεσμα οι επιπτώσεις σε αυτή θα είναι σοβαρές είναι κάτι αδιαμφισβήτητο. Είναι τα πράγματα τόσο ετεροβαρή; Αφορούν κυρίως την Μ. Βρετανία. Ή μήπως όχι; Πόσο και κυρίως τι έχει να χάσει η ΕΕ;


Εσωτερικά πολιτικά θέματα ΕΕ


Η Ευρωπαϊκή Ένωση εν μέσω ενός διαταραγμένου οικονομικά και γεωπολιτικά περιβάλλοντος, ήταν, είναι και θα είναι για τουλάχιστον για μια 10ετία ακόμα αναγκασμένη να δαπανά πολιτικό κεφάλαιο, πόρους και πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό σε ένα εσωστρεφες θέμα, απορροφώντας ενέργεια από άλλα σημαντικά θέματα πολιτικής και οικονομίας.

Παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μια έξαρση του αισθήματος του εθνικισμού στην ΕΕ. Το Brexit μπορεί να μην αποτελέσει παράδειγμα προς Ευρωσκεπτικιστικές χώρες να κάνουν κάτι ανάλογο, όμως αδιαμφισβήτητα δίνει ένα λάθος μήνυμα. Οι εθνικιστικές δυνάμεις τόσο σε σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες (πχ Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία) όσο και σε περιφερειακές (πχ Πολωνία, Ουγγαρία) εκμεταλλεύονται το γεγονός ώστε να αμφισβητούν ολοένα και περισσότερο τις πολιτικές της ΕΕ, προς αντίθετη κατεύθυνση από αυτή της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης.

Μία άλλη, σημαντική πλευρά του θέματος είναι ότι ενισχύει τις διακηρυγμένες προσπάθειες των εθνικιστικών κύκλων που υπάρχουν στην κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ, να συνεχίσουν τις προσπάθειες διαίρεσης αν όχι υπονόμευσης της ΕΕ.


Γεωπολιτικό επίπεδο


Η Μ. Βρετανία, είναι οικονομικά και πολιτικά μία από τις ισχυρότερες χώρες του Πλανήτη. Η αποχώρησή της, αποδυναμώνει τη δυνατότητα λήψεως αποφάσεων παγκοσμίου βεληνεκούς της ΕΕ. Το ερώτημα είναι αν μπορεί και κυρίως πώς, θα ανακτήσει το όποιο υπάρχον ειδικό της βάρος.

Η ΕΕ θα στερηθεί ένα μέλος της που στρατηγικά είναι εξαιρετικά ισχυρό: είναι πυρηνική δύναμη έχει λόγο σε θέματα διεθνούς ασφάλειας, διατηρεί ισχυρές ένοπλες δυνάμεις (μαζί με την Γαλλία τις δύο ισχυρότερες στην ΕΕ) και μεχρι τωρα ενίχυσε τις γεωστρατηγικές επιλογες της ΕΕ ανά τον κόσμο. Επίσης είναι ένα από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η αποχώρησή της, θα στερήσει την ΕΕ από το γεωπολιτικό αυτό κεφάλαιο.

Οι δεσμοί της Μ. Βρετανίας με ΗΠΑ ήταν πάντα στενοί. Μπορεί κάποιοι να την κατηγόρησαν πως δεν έπαιρνε πάντα υπόψιν της αποκλειστικά τα συμφέροντα της ΕΕ στα διατλαντικά θέματα και σίγουρα έχουν δίκιο. Όμως ταυτόχρονα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πως η ειδική αυτή σχέση της Μ. Βρετανιας με τις ΗΠΑ, διευκόλυνε πολλές σχετικές διαπραγματεύσεις. Με το Brexit οι σχέσεις ΕΕ και ΗΠΑ θα γίνουν δυσκολότερα διαχειρίσιμες, ειδικά με κυβερνήσεις τύπου Τραμπ.


Οικονομικά

Η Μ. Βρετανία έχει οικονομικό μέγεθος όσο 18 από τις υπόλοιπες 27 Ευρωπαϊκές χώρες. Η αποχώρησή της εκ των πραγματων θα εξασθενήσει οικονομικά την Ένωση. Απόρροια του ανωτέρω είναι πως οι συνεισφορές της στα Ευρωπαϊκά Ταμεία ήταν σημαντικότατη. Με την αποχώρησή της η ΕΕ έχει δύο εναλλακτικές: ή να αντικαταστήσει τους απολεσθέντες πόρους την Μ. Βρετανίας από τις υπόλοιπες χώρες (πράγμα εξαιρετικά δύσκολο) ή να περιορίσει τα προγράμματα της (εξαιρετικά επικίνδυνο και με τεράστιο πολιτικό κόστος στην εικόνα της).

Η Μ. Βρετανία φημίζεται για την προσήλωσή της σε ένα σύστημα ακραιφνούς ελεύθερης αγοράς. Η αποχώρησή της θα ενισχύσει εκείνες τις δυνάμεις οικονομικής σκέψης που δίνουν μεγαλύτερο βαρος στον προστατευτισμό.


Κοινωνικά

Οι Βρετανοί φημίζονται για τον ψύχραιμο τρόπο σκέψης και αντίδρασης στα γεγονότα. Όσο ίσως και αν ακούγεται παράταιρο σε χώρες μεσογειακές όπου το ταμπεραμέντο μας είναι πιο έντονο (πχ , Κίτρινα Γιλέκα στην Γαλλία), ισως μια μίξη των δύο στάσεων να ήταν επωφελής. Αυτή η όσμωση, ή τουλάχιστον όση υπήρχε, ενδεχομένως θα χαθεί.

Σε επίπεδο πολιτισμού, εκπαίδευσης, τρόπου σκέψης η Μ. Βρετανία, αποτελεί έναν πόλο έλξης εκατομμυριων Ευρωπαιων σπουδαστών, επιστημόνων και ανθρώπων του πνεύματος και επαγγελματιών. Το Μπρέξιτ θα καταστήσει δυσκολότερη την εκμετάλλευση υψηλού επιπέδου δυνατοτητων, ευκαιριων και γνώσεων για τους ενδιαφερόμενους απο τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

Οι επιπτώσεις είναι σημαντικές και για τα δύο μέρη. Σίγουρα τα προαναφερθέντα, δεν επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητα των Ευρωπαίων πολιτών ή των επιχειρήσεων. Είναι θέματα γενικότερα των οποίων η σημασία διαχέεται μέσω πολιτικών προς τις κοινωνίες. Δεν παύουν όμως να επηρεάζουν άμεσα την Ευρωπαική Ένωση, Η οποία τουλάχιστον εμπορικά αποτελεί μια μεγάλη δύναμη της οποίας το διεθνές βάρος δρα επ' ωφελεία των κρατών μελών και σε τελευταία ανάλυση του κάθε Ευρωπαίου πολίτη.