Τι μας «κλέβει» και τι μας χαρίζει την ευτυχία – Και για πόσο

Όλη μας η ζωή, όσο και να μην το παραδεχόμαστε στον εαυτό μας, είναι ένα κυνήγι της ευτυχίας. Όλοι θέλουμε να είμαστε πιο χαρούμενοι χωρίς όμως να αντιλαμβανόμαστε τι θα μας κάνει χαρούμενους. Είναι τα περισσότερα χρήματα, ο επαρκής ύπνος, η συστηματική άσκηση, ο διαλογισμός; Ή η προσφορά στο σύνολο και ο χρόνος με την οικογένεια μας και τους φίλους μας; Όλα τα παραπάνω συνδεόνται με την ευτυχία, όμως προκειται για κάτι ακόμα πιο περίπλοκο και οι προϋποθέσεις της είνα διαφορετικές για τον καθένα από εμάς.

Όπως σημειώνει ο Robb Rutledge, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας στο University College του Λονδίνου αλλά και Επίκουρος Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ με άρθρο του στο the Conversation, τα επίπεδα της ευτυχίας μπορούν να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη και διαφέρουν σε σημείο που ακόμα και οι επιστήμονες είναι δύσκολο να τα κατανοήσουν. Γι’ αυτό το λόγο, η παρούσα έρευνά του εστιάζει στην υποκειμενικότητά της με στόχο να δημιουργηθεί μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του τι είναι πραγματικά η ευτυχία.

Aν και υπάρχει η πεποίθηση ότι η χρήση των κινητών επιδεινώνει τα αρνητικά συναισθήματα, αρκετοί από εμάς απολαμβάνουμε να παίζουμε παιχνίδια και ο τρόπος που νιώθουμε μπορεί να αλλάξει ραγδαία όσο παίζουμε. Έχοντας αυτά τα δεδομένα ως βάση, ο Robb Rutledge με την ομάδα του δημιούργησαν μια δωρεάν εφαρμογή για κινητά με την ονομασία The Happiness Project. Σε λιγότερο από πέντε λεπτά, ο χρήστης μπορεί να παίξει ένα από τα τέσσερα διαθέσιμα παιχνίδια για μάθει περισσότερα σχετικά με το πώς θα συμβάλλει στην μελέτη της ευτυχίας. Μέχρι στιγμής χιλιάδες χρήστες έχουν παίξει απαντώντας στην απλή ερώτηση «Πόσο ευτυχισμένοι είστε τώρα;» περισσότερες από ένα εκατομμύριο φορές.

Κάθε ένα από τα τέσσερα παιχνίδια επικεντρώνεται σε κάτι που οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι είναι σημαντικό για τους δείκτες της ευτυχίας: στην αβεβαιότητα, στη σκέψη για το μέλλον, στη μάθηση και στην προσπάθεια. Στο ένα παιχνίδι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε πληροφορίες σχετικά με το μέλλον για να αποφασίσετε ανάλογα με τις καλές ή κακές συνθήκες. Σε έναν άλλο, είστε ψαράς και αποφασίζετε πόση προσπάθεια θα αφιερώσετε για να αυξήσετε την ψαριά σας. Παίζοντας αυτά τα παιχνίδια, οι επιστήμονες μπορούν να καταλάβουν τους παράγοντες που έχουν σημασία για όλους.

Ο ρόλος των προσδοκιών

Μέχρι στιγμής ο Robb Rutledge και η ομάδα του έχουν συμπεράνει ότι μεγάλη σημασία έχουν οι προσδοκίες των ατόμων. Από τους σχεδόν 18,5 χιλιάδες ανθρώπους που έπαιξαν απλώς ένα παιχνίδι ριψοκίνδυνων αποφάσεων, απέδειξαν ότι η ευτυχία δεν εξαρτάται από το πόσο καλά τα πήγαν, αλλά από το αν τα κατάφεραν καλύτερα από όσο περίμεναν. Eπομένως, οι προσδοκίες θα μπορούσαν να είναι προβληματικές. Για παράδειγμα, δεν είναι και τόσο καλή ιδέα να πείτε σε έναν φίλο ότι θα λατρέψει το δώρο που πρόκειται να του δώσετε, καθώς η μείωση των προσδοκιών την τελευταία στιγμή αυξάνει την πιθανότητα μιας θετικής έκπληξης.

Το πρόβλημα με το να προσπαθήσουμε να… χακάρουμε την ευτυχία μας είναι το ότι οι προσδοκίες για μελλοντικά γεγονότα μπορούν επίσης να την επηρεάσουν. Αν προγραμματίζετε να συναντήσετε έναν φίλο σας θα στενοχωρηθείτε εάν ξαφνικά το ακυρώσει. Εάν περιμένετε ότι θα το ακυρώσει, δε θα σας κάνει χαρούμενους όμως μπορεί να να είστε λίγο πιο χαρούμενοι όλη τη μέρα εάν ανυπομονείτε να τον δείτε ακόμα κι αν όλα δεν πάνε όπως τα περιμένατε.

Άλλος ένας λόγος που είναι δύσκολο να ελέγξουμε την ευτυχία μας είναι ότι οι προσδοκίες είναι σημαντικές στη λήψη αποφάσεων. Εάν πάντα περιμένετε τα χειρότερα, είναι δύσκολο να αποφασίσετε ορθά. Όταν τα πράγματα έχουν θετική έκβαση, αυτή η πληροφορία χρησιμοποιείται από τον εγκέφαλο για να αναθεωρήσει θετικά τις προσδοκίες έτσι ώστε να πάρουμε καλύτερες αποφάσεις στο μέλλον. Οι ρεαλιστικές προσδοκίες είναι εν τέλει οι καλύτερες. Στην πραγματικότητα, ανακαλύψαμε ότι η ευτυχία συνδέεται στενά με τη γνώση για το περιβάλλον μας.

Το άλλο συμπέρασμα που κατέληξε η ερευνητική ομάδα από τα δεδόμενα του παιχνιδιού είναι ότι τα περισσότερα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας δεν επηρεάζουν την ευτυχία μας για αρκετό καιρό, κάτι που αναφέρεται στην ψυχολογία ως «ηδονικός διάδρομος». Ίσως να σκεφτούμε ότι κάτι πάει λάθος εάν δεν νιώθουμε διαρκή ευτυχία μετά από μια προαγωγή για παράδειγμα, αλλά ακόμα και η πρόσκαιρη χαρά είναι μια προσαρμογή που βοηθά τον εγκέφαλό σας να προσαρμοστεί στις περιστάσεις έτσι ώστε να είστε προετοιμασμένοι για το επόμενο βήμα.

Η ευτυχία ως εργαλείο

Εκεί που καταλήγει ο Robb Rutledge είναι ότι η εφήμερη φύση της ευτυχίας σημαίνει ότι θα πρέπει να αναθεωρήσουμε και να την δούμε ως εργαλείο παρά σαν αυτοσκοπό. Με αυτόν τον τρόπο, θα καταλάβουμε καλύτερα τα πράγματα για τα οποία νοιαζόμαστε περισσότερο και τι εκτιμούμε. Αν τα πράγματα πάνε εκπληκτικά καλά, αυτό θα μπορούσε να μας παρακινήσει να εστιάσουμε στις σημαντικές στιγμές. Όταν τα επίπεδα της ευτυχίας μας φθίνουν, μπορεί να είναι ένα σημάδι ότι πρέπει να δοκιμάσουμε κάτι καινούριο.

Με την επίδραση της πανδημίας να είναι καταλητική στην ψυχική υγεία, δεν ήταν ποτέ πιο σημαντικό να κατανοήσουμε την ευτυχία και την ευεξία. Σίγουρα δε γνωρίζουμε γιατί περισσότεροι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι για περισσότερο καιρό σε σύγκριση με άλλους, ούτε γιατί η αβεβαιότητα είναι πιο αγχωτική για ορισμένους παρά για άλλους. Όμως ο Robb Rutledge πιστεύει πως η εφαρμογή του είναι ένα βήμα πιο κοντά στο να βοηθήσει τους επιστήμονες να βρουν την εξίσωση της ευτυχίας. Δεν υπάρχει βέβαια μια μαγική συνταγή για την ευτυχία όμως η επιστήμη μπορεί να εξηγήσει τους διαφορετικούς παράγοντες που έχουν σημασία για τον καθέναν από εμάς.

Διαβάστε περισσότερα στο ygeiamou.gr