Πώς λειτουργούν τα όνειρά μας;

Τα όνειρα είναι μια πολύπλοκη διαδικασία η οποία συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου και εμπερικλείει νοητικές και συναισθηματικές λειτουργίες. Ο ανθρωπινός εγκέφαλος προσπαθεί να αναδιοργανώσει, να επεξεργαστεί σκέψεις, συναισθήματα, εμπειρίες και αναμνήσεις που ταλανίζουν το άτομο, εξηγεί η κλινική ψυχολόγος Αποστολία Ντέκοβα. 

«Τα όνειρα συνήθως είναι μυστηριώδης, αλλοιωμένα και παραμορφωμένα λόγω του πλούσιου ασυνείδητου υλικού που κυριαρχεί σ’ αυτά. Ο Sigmund Freud στο σύγγραμμα του «Η ερμηνεία των ονείρων» υποστηρίζει ότι τα όνειρα είναι κρυμμένες επιθυμίες και σκέψεις. Η μη εμφανή σημασία τους στηρίζεται σε αμυντικούς μηχανισμούς του Υπερεγώ. Ο πολύπλοκος συμβολισμός συχνά προστατεύει το άτομο από απαγορευμένες σκέψεις και επιθυμίες που μπορεί να διακατέχεται. Ο Freud τονίζει ότι σε κάθε όνειρο υπάρχει ένα προφανές και ένα λανθάνον περιεχόμενο. Το λανθάνον περιεχόμενο σχετίζεται με τις βαθιές ασυνείδητες επιθυμίες ή φαντασιώσεις, ενώ το προφανές περιεχόμενο είναι επιφανειακό και ανούσιο. Το προφανές περιεχόμενο συχνά καλύπτει ή επισκιάζει το λανθάνον περιεχόμενο. Τα όνειρα ουσιαστικά αποτελούν μια πρόσκληση του ασυνείδητου προκείμενου το άτομο να αποκωδικοποιήσει το περιεχόμενο τους και να απελευθερωθεί από τα δεσμά του. Ο Fritz Perls, ο οποίος ασχολήθηκε εκτενώς με τα όνειρα θεωρεί ότι αυτά είναι προβολές τμημάτων του εαυτού που έχουν αγνοηθεί, απορριφθεί, καταπιεστεί και κάθε πρόσωπο ακόμα και κάθε ένα αντικείμενο στο όνειρο αντιπροσωπεύει μια διαφορετική πλευρά του εαυτού».  

Εκτός από τα όνειρα που εμφανίζονται μια και μοναδική φόρα υπάρχουν και τα επαναλαμβανόμενα όνειρα, προσθέτει η κ. Ντέκοβα: «Τα επαναλαμβανόμενα όνειρα μπορεί να εμπερικλείουν συγκεκριμένες εικόνες ανθρώπων, τόπων,ζώων, αντικειμένων κ.α. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα επαναλαμβανόμενα όνειρα είναι τα εξής: ότι μας κυνηγούν, ότι πέφτουμε από ύψος, ότι αποτυγχάνουμε σε εξετάσεις, ότι πετάμε, ότι αδυνατούμε να κινηθούμε, ότι αδυνατούμε να τρέξουμε, κάποιος μας επιτίθεται κ.α. Αυτά τα όνειρα είναι οπτικοί συμβολισμοί των προσωπικών μας ιδεών και σκέψεων. Σύμφωνα με το Carl Jung τα όνειρα αυτά εμφανίζονται προκειμένου το άτομο να κατανοήσει τη βαθύτερη του συναισθηματική του κατάσταση. Ουσιαστικά τα επαναλαμβανόμενα όνειρα αντικατοπτρίζουν τους φόβους, τις στρατηγικές αντιμετώπισης των προβλημάτων καθώς και τον τρόπο ζωής που αναλαμβάνει το άτομο».

Τα όνειρα συχνά μπορεί να μετατραπούν σε εφιάλτες. Οι εφιάλτες δημιουργούν στο άτομο συναισθήματα φόβου, άγχους και λύπης. Η πηγή των δυσάρεστων αυτών ονείρων μπορεί να είναι διάφορα ψυχοπιεστικά ή τραυματικά γεγονότα που εμπεριέχει απειλή για την σωματική και ψυχική ακεραιότητα της ζωής του ατόμου όπως: αυτοκινητιστικό ή αεροπορικό δυστύχημα, βιασμός, κλοπή, απαγωγή, τρομοκρατικές,δολοφονικές ενέργειες κ.α.

Έρευνες αναφέρουν ότι άτομα που έχουν ιδιαίτερη αναπτυγμένη φαντασία και ευαισθησία απέναντι σε κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες καθώς και άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή ή κάνουν χρήση ουσιών έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν εφιάλτες. 

Συμπερασματικά, καταλήγει η κ. Ντέκοβα, «τα όνειρα μπορεί να λειτουργήσουν ως ένα είδος ψυχοθεραπείας, αφού το άτομο προσπαθεί να εκφράσει επιθυμίες του σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Η ανάκληση των ονείρων είναι απαραίτητη διαδικασία προκείμενου το άτομο να έρθει σε επαφή με το συναισθηματικό του κόσμο,να επιλύσει τις εσωτερικές του συγκρούσεις και να κατανοήσει τις απαρνημένες ποιότητες και πλευρές του εαυτού του.

Η ανάκληση των ονείρων συχνά για κάποιους μπορεί να αποτελέσει μια επίπονη και δύσκολη διαδικασία. Αν άτομο επιθυμεί πραγματικά να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα του υποσυνείδητου θα μπορούσε να κρατήσει ένα ημερολόγιο ονείρων στο οποίο θα καταγράφει το όνειρο ή έστω ένα τμήμα του ονείρου. Η συνεχόμενη λήθη των ονείρων θα χρειαστεί να προβληματίσει το άτομο και να συλλογιστεί τη βαθύτερη αιτία αυτής της λησμονής».