Οι επιστήμονες βρήκαν τον τρόπο να «σβήνουν» τις ανεπιθύμητες αναμνήσεις μας

Μοιάζει με αντιγραφή του σεναρίου της ταινίας «Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού», όμως όπως συμβαίνει συχνά, η ίδια η ζωή ξεπερνά την φαντασία και την τέχνη. Γιατί όπως και σ' εκείνη την ιδιαίτερα επιτυχημένη ταινία του 2004, όπου ο Τζιμ Κάρεϊ προσπαθεί να σβήσει από το μυαλό του τις αναμνήσεις με την ερωμένη του, έτσι και στην πραγματικότητα, η επιστήμη είναι σε θέση πλέον να «σβήσει» τις ανεπιθύμητες αναμνήσεις σε όποιον άνθρωπο το επιθυμεί. 

Σύμφωνα με ένα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στην Αμερική, οι επιστήμονες είναι σε θέση πλέον να «επεξεργάζονται» τις αναμνήσεις μας, και μάλιστα να δημιουργήσουν καινούργιες από την αρχή. Οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ έφθασαν έως τις τελευταίες εξελίξεις της επιστήμης σε ότι αφορά τη μνήμη, και πως μπορεί ο ίδιος ο άνθρωπος να την ελέγξει για δικούς του σκοπούς.

«Για το μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας, η μνήμη έμοιαζε με ένα κασετόφωνο, το οποίο καταγράφει πιστά τα γεγονότα και τα επαναλαμβάνει ανέπαφα όταν του ζητηθεί» λένε οι παραγωγοί του φιλμ. «Όμως τώρα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η μνήμη είναι πολύ πιο εύπλαστη, πάντα γράφεται και ξαναγράφεται, όχι μόνο από εμάς αλλά και από άλλους. Και μόλις τώρα ξεκινάμε να ανακαλύπτουμε τις ακριβείς μηχανισμούς που μπορεί να εξηγούν ακόμα και ελέγχουν τις αναμνήσεις μας».

Ένα από τα πρόσωπα που παρουσιάστηκαν στο ντοκιμαντέρ είναι και ο 12χρονος Jake Hausler από το St. Louis ο οποίος μπορεί να θυμηθεί κάθε ένα περιστατικό που έχει ζήσει από την ηλικία των 8. Ο Jake είναι το νεαρότερο μέχρι στιγμής άτομο που έχει διαγνωσθεί με την ονομαζόμενη Υψηλή Αυτοβιογραφική Μνήμη (Highly Superior Autobiographical Memory) το οποίο κάνει εξαιρετικά δύσκολο γι' αυτόν να ξεχωρίσει σημαντικά και ασήμαντα γεγονότα από το παρελθόν του.

«Το να ξεχνάει είναι ίσως μία από τις πιο σημαντικές λειτουργίες που μπορεί να κάνει ο εγκέφαλος» λέει ο Andre Fento, ένας νευρολόγος ο οποίος αυτή την εποχή εργάζεται σε μία τεχνική για να σβήνει επώδυνες αναμνήσεις. «Αντιλαμβανόμαστε μόνο την κορυφή του παγόβουνου όταν μιλάμε για την ανθρώπινη μνήμη» υποστηρίζει ο ίδιος.

Άλλοι συντευξιαζόμενοι στο ντοκιμαντέρ, όπως η Julia Shaw, μία καθηγήτρια ψυχολογίας στο London South Bank University, η οποία έχει σχεδιάσει ένα σύστημα για να «εμφυτεύει» ψευδείς αναμνήσεις, και έχει καταφέρει να πείσει «ασθενείς» της ότι έχουν συμμετάσχει σε εγκλήματα τα οποία δεν είχαν κάνει ποτέ (μια έρευνα που προφανώς δημιουργεί πολλά προβλήματα στην απόδοση δικαιοσύνης).

Οι δημιουργοί του φιλμ επίσης μίλησαν και με τον κλινικό ψυχολόγο Μerel Kindt, που έχει ανακαλύψει ότι ειδική φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διώξει αρνητικές επιπλοκές από κάποιες αναμνήσεις. Μϊα διαδικασία την οποία χρησιμοποίησε σε πελάτες του για να τους «θεραπεύσει» από ψυχολογικές ασθένειες όπως η αραχνοφοβία.

Όπως και να έχει, οι επιστήμες του εγκεφάλου είναι αυτή την στιγμή στην κορυφή των ανακαλύψεων με επίδραση σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης ζωής. Η μνήμη και οι διαδικασίες πίσω από αυτήν, αν και έχει αποτελέσει αγαπημένο θέμα κάθε μορφής τέχνης (ιδίως της πεζογραφίας, να μην ξεχάσουμε και τον δικό μας «Κλεπτομνήμωνα» του Νίκου Παπαπανδρέου), φαίνεται ότι βγαίνει πλέον για τα καλά από τα άδυτα των εργαστηρίων και από επιστημονική φαντασία γίνεται επιστημονική πραγματικότητα. 

Τώρα κατά πόσο αυτού του είδους τα «παιχνίδια» με τον... σκληρό δίσκο της ανθρώπινης ύπαρξης είναι και «ηθικά» ορθά μένει να αποδειχθούν. Εκτός ίσως αν... ξεχάσουμε να θυμόμαστε τι σημαίνει ευτυχία, της οποίας το βασικότερο συστατικό σύμφωνα με έναν παλιό Γάλλο φιλόσοφο είναι η ασθενής μνήμη...