Δανίτες - Η φυλή του Σαμψών: Απόγονοι του Ιακώβ ή Έλληνες μισθοφόροι;

Μια άγνωστη μέχρι σήμερα φυλή ήρθε στο φως αποκαλούμενη ως η «φυλή του Δαν» φέρνοντας μαζί της σπάνιο αρχαιολογικό «θησαυρό» .

Σύμφωνα με τη «Γένεση» ο Δαν ήταν ένας από τους 12 γιους του Ιακώβ, με μητέρα τη Βαλά. Ο ίδιος και η φυλή του δεν είναι από τους μεγάλους «πρωταγωνιστές» της Παλαιάς Διαθήκης, ωστόσο, σύμφωνα με γραφόμενα, φαίνεται ότι η εν λόγω φυλή του Ισραήλ ήταν μια υπολογίσιμη δύναμη, ίσως και η δεύτερη μεγαλύτερη κάποια στιγμή.

Σύμφωνα με τη Βίβλο, ο Δαν ήταν το ένα από τα δύο παιδιά της Βαλά, η οποία με τη σειρά της ήταν θεραπαινίδα της συζύγου του Ιακώβ, Ραχήλ. Κάποιοι εκτιμούν πως αυτό υποδεικνύει πως ο Δαν και ο αδελφός του, Ναφταλί, ενδεχομένως να μην ήταν ακριβώς ισραηλιτικών ριζών- και η διαφορετικότητα της φυλής αυτής για την οποία ο Μωυσής κάποια στιγμή είχε προφητεύσει πως θα εξορμήσει από τη Βασάν, σαν ένα μικρό λιοντάρι, έχει αποτελέσει θέμα αναλύσεων και συζητήσεων από ακαδημαϊκούς, μελετητές της Βίβλου κ.ο.κ.



Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει δημοσίευμα της εφημερίδας Haaretz, οι Ισραηλίτες κατέκτησαν τη Χαναάν, η γη της χωρίστηκε ανάμεσα στις φυλές, εξαιρουμένης της φυλής του Δαν. Δυσαρεστημένοι, οι Δανίτες κατευθύνθηκαν προς τον βορρά, όπου κατέκτησαν και κατέστρεψαν την πόλη του Λαΐς ή Λεσέμ, την οποία ξανάχτισαν και της έδωσαν το όνομα του προπάτορά τους, Δαν.

Οι ανασκαφές στο Τελ Νταν ξεκίνησαν το 1966 υπό τη διεύθυνση του Avraham Biran και συνεχίστηκαν μέχρι το 1999. Μετά από μια παύση αρκετών ετών, ο Δρ Ντέιβιντ Ιλάν του Κολλεγίου Ένωσης Εβραίων, ανανέωσε την εκσκαφή και, με βάση την παλιά υλικά και τα νέα ευρήματα, άρχισε να υποψιάζεται ότι μια παλιά θεωρία για την προέλευση των Δανιτών, που προτάθηκε για πρώτη φορά από τον Michael Astour και τον Yigal Yadin στη δεκαετία του 1960, μπορεί να είναι σωστή, αν και η ιδέα τους ήταν σε αντίθεση με τη βιβλική αφήγηση. Δηλαδή, ότι οι Δανίτες δεν ξεκίνησε ως μια φυλή του Ισραήλ, αλλά προέρχεται από τον λαό του Αιγαίου.

Οι ανασκαφείς στο Νταν βρήκαν επίσης πλοία διακοσμημένα με πουλιά σε στυλ της τότε εποχής του Αιγαίου, δισκοπότηρα, κύπελλα, ένα σιλό, και περίεργες πέτρες σε σχήμα εγκεφάλου που μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί σε τελετουργικά.
«Ο πιο διάσημος Δανίτης στην Αγία Γραφή είναι ο Σαμψών, ένα πολύ σημαντικό αρχέτυπο του Έλληνα ήρωα: Είναι πολύ ισχυρός, η δύναμή του βρίσκεται στα μακριά μαλλιά του, λέει γρίφους και κάνει παρέα με Φιλισταίες γυναίκες», επισημαίνει ο Ιλάν.

Άλλες θεωρίες συνδέουν τους Δανίτες με το μυστηριώδες βασίλειο Ντανούνα (αναφέρεται σε αρχαίες επιγραφές που βρέθηκαν στην Τουρκία) ή το Ντενιέν, μία φυλή επιδρομέων που ανήκε στους «Λαούς της Θάλασσας». Επίσης, υπάρχει και μια άλλη θεωρία: Πως Δαναοί, Δανίτες, Ντενιέν και Ντανούνα ήταν ένα και το αυτό.



Η πόλη του Δαν

Η πόλη χτίστηκε σε ένα στρατηγικής σημασίας σημείο κοντά στους νότιους πρόποδες του υψηλότερου βουνού του υψωμάτων Γκολάν. Για τα δεδομένα της Μέσης Ανατολής, πρόκειται για μια ιδιαίτερα εύφορη περιοχή, η οποία μάλιστα βρισκόταν σε σημαντική θέση πάνω στον δρόμο – εμπορική οδό που συνέδεε την Τύρο με τη Δαμασκό. Οι πρώτοι οικισμοί εκεί δημιουργήθηκαν πριν 7.000 χρόνια, στη Νεολιθική Περίοδο, Κατά τα μέσα της Εποχής του Χαλκού, το 2000 πΧ, ήταν μια ακμάζουσα πόλη, ενώ κατά τα τέλη της συνδεόταν εμπορικά με κράτη και πόλεις στην ανατολική Μεσόγειο, μεταξύ των οποίων η Σιδώνα, η Τύρος, η Αίγυπτος, η Κύπρος - και φυσικά οι Μυκηναίοι στην Ελλάδα.





Η άφιξη των μισθοφόρων

Σε κάθε περίπτωση, αν μισθοφόροι από το Αιγαίο έφτασαν κάποια στιγμή στη Δαν, θα προσελήφθησαν εύκολα, και οι εργοδότες τους θα ήταν οι Αιγύπτιοι επικυρίαρχοι της Χαναάν, που θα επεδίωκαν να τους χρησιμοποιήσουν για τη διατήρηση της τάξης στην περιοχή.

Αρχαιολογικά ευρήματα που να υποδεικνύουν πως η Χαναάν ήταν υπό τον έλεγχο – ή έστω, την ισχυρή επιρροή- των Αιγυπτίων έχουν βρεθεί πολλά στο Ισραήλ. Οι Αιγύπτιοι άρχισαν τις επιδρομές στα εδάφη της Χαναάν για λεηλασίες και σκλάβους τον 15ο πΧ αιώνα, αν και υπήρξε μία ανάπαυλα τον 14ο αιώνα, περίοδο αστάθειας στην Αίγυπτο, κατά την οποία οι Χετταίοι αναδείχθηκαν σε μεγάλη δύναμη στην περιοχή. Για αυτόν τον λόγο, τον 13ο πΧ αιώνα, οι Αιγύπτιοι φαίνεται να άλλαξαν την πολιτική τους: Αντί για ηγέτες- υποχείρια, δημιούργησαν ένα δίκτυο οχυρών και διοικητικών κέντρων στη Χαναάν, απέναντι στην απειλή των Χετταίων. Στην Τελ Νταν βρέθηκαν αιγυπτιακά σκεύη, όπλα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Ο Ιλάν θεωρεί πως η Λαΐς (Δαν) ήταν υπό αιγυπτιακό έλεγχο για ένα μεγάλο μέρος της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.