Ρομπότ επικοινωνούν με μέλισσες και ελέγχουν τη συμπεριφορά τους

Μπορούν οι μέλισσες να μάθουν να επικοινωνούν με τα ρομπότ; Και μπορούν τα ρομπότ να μάθουν να αλληλεπιδρούν με τις μέλισσες; Μπορεί να φαντάζει απίστευτο, αλλά απαντώντας σ' αυτές τις ερωτήσεις οι Ευρωπαίοι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορούν να αναπτύξουν νέες τεχνολογίες που αποσκοπούν, ανάμεσα σε άλλα να προστατεύουν καλύτερα το περιβάλλον.

Eρευνητές στο Γκρατς της Αυστρίας κατασκευάζουν καθημερινά κυψέλες. Κέρινα πάνελ τοποθετούνται πάνω από έναν στρατό μικρών ρομπότ που είναι εφοδιασμένα με αισθητήρες. Σύνθετοι αλγόριθμοι τα βοηθούν να στέλνουν διαφορετικά φυσικά ερεθίσματα στα έντομα. Οι ερευνητές μελετούν στη συνέχεια τις αντιδράσεις των μελισσών.

«Από τη στιγμή που έχουμε τη σύνδεση μεταξύ των εντόμων και του υπολογιστή, μπορούμε να παρατηρούμε τη ροή των πληροφοριών από πολύ πιο κοντά και να κατανοήσουμε πώς οι μέλισσες δέχονται τις πληροφορίες, πώς τις επικοινωνούν μεταξύ τους και πώς τις φιλτράρουν. Αυτό μας οδηγεί στην καλύτερη κατανόηση της κοινωνίας τους» εξηγεί ο βιολόγος Τόμας Σμικλ, από το Πανεπιστήμιο του Γκρατς, συντονιστής του ευρωπαϊκού πρότζεκτ Assisi.

Οι επιστήμονες που εργάζονται σ' αυτό το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα έχουν προγραμματίσει τα μικρά ρομπότ να κάνουν τις μέλισσες να αντιδρούν σε ερεθίσματα, όπως δονήσεις, αλλαγή της ροής του αέρα και ειδικά αλλαγή της θερμοκρασίας.

«Έχουμε ηλεκτρονικά μέρη μέσα στα ρομπότ. Μπορούμε να τα θερμάνουμε, σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες. Είναι ένας τρόπος που χρησιμοποιούμε για να ανεβάσουμε τη θερμοκρασία στα ρομπότ. Τα θερμαίνουμε για να ελκύονται οι μέλισσες στα θερμά τους σημεία» εξηγεί ο Ζιάντ Σαλέμ, μηχανικός συστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς.

Το επόμενο βήμα είναι να προγραμματίσουν τα ρομπότ να μιμούνται αυτόνομα τις συμπεριφορές που είχαν στις προηγούμενες επαφές τους με τις μέλισσες. Οι επιστήμονες θέλουν τα ρομπότ να αναπτύξουν μια αυτόνομη συλλογική νοημοσύνη.

«Σε θερμοκρασίες πεδίου, όπως αυτές που κυριαρχούν μέσα στις κυψέλες, μια μέλισσα πολύ συχνά δεν βρίσκει τη διάθεση μόνη της να κάνει τη δουλειά της. Αλλά εάν έχουμε περισσότερες μέλισσες να κάνουν την ίδια εργασία, τότε έχουμε επιτυχία. Γιατί δουλεύουν συλλογικά. Προσπαθούμε να μεταφέρουμε στα ρομπότ αυτό το παράδειγμα συλλογικής ευφυίας» τονίζει ο βιολόγος Μάρτιν Στέφανετς από το Πανεπιστήμιο του Γκρατς.

Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι αυτά τα μικρά ρομπότ θα μπορούν κάποια στιγμή στο μέλλον να προστατεύουν τις μέλισσες, οι οποίες αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο επιβίωσης, λόγω των περιβαλλοντικών συνθηκών.

Προσδοκούν ότι στο μέλλον μικροσκοπικά ρομπότ με αισθητήρες θα μένουν μέσα στις κυψέλες και θα λαμβάνουν περιβαλλοντικά δεδομένα από τις μέλισσες, όπως για παράδειγμα την ύπαρξη φυτοφαρμάκων ή ρυπογόνων ουσιών στο χώρο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η προστασία και η παραγωγικότητα των μελισσιών μπορεί να βελτιωθεί θεαματικά:

«Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια μακρά περίοδο βροχής ή κρύου μέσα στο καλοκαίρι. Αυτό σημαίνει ότι οι μέλισσες δεν θα έχουν αρκετή τροφή. Εάν το γνωρίζουμε εκ των προτέρων, μπορούμε να ρυθμίσουμε ώστε η βασίλισσα να κάνει λιγότερα αυγά και να έχουμε λιγότερους απογόνους. Έτσι μπορούμε να φροντίσουμε καλύτερα τις υπάρχουσες μέλισσες, πριν υπάρξουν για παράδειγμα φαινόμενα κανιβαλισμού» υπογραμμίζει η Μαρτίνα Ζόπεκ, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς.

Παρόμοιες έρευνες γίνονται αυτή την περίοδο και στα ψάρια. Πέρα από την προστασία του περιβάλλοντος, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα βοηθήσουν στην καλύτερη διαχείριση του πληθυσμού των ζώων και των ψαριών και θα ενισχύσουν την γεωργική παραγωγή.