Αντώνης Αργυρός

Ο μακαρίτης ο  παπά Σταύρος Καρπαθιωτάκης το Νοέμβριο του 1957 ήταν στρατιωτικός ιερέας και υπηρετούσε στο Ηράκλειο. Πρόκειται για τον ιερέα που τέλεσε την κηδεία του Νίκου Καζαντζάκη το Νοέμβριο του 1957 και ο οποίος στη συνέχεια πέρασε από Στρατιωτικό Δικαστήριο. Ο ίδιος είπε: «Το ‘σκασα κρυφά από τον στρατό την μέρα της κηδείας. Πήρα αθόρυβα τα ράσα μου και έτρεξα στον Μαρτινέγκο και τον έθαψα. […]».

Αυτός είναι ο Έλληνας παπάς,  φτωχός και άσημος χωρίς χρυσαφικά και κούρσες, αυτός που η  Πολιτεία τον έβλεπε να  βολοδέρνει για τον επιούσιο,  γιατί οι παπάδες δεν είναι μονάχα στις πλούσιες συνοικίες του Κέντρου, αλλά και σ’ όλα τα χωριά της Ελλάδας.

Με τα άρθρα 2 παρ. 2 περ. Α΄ του Α.Ν. 536/1945 και 5 του Α.Ν. 469/1968 καθιερώθηκε η μισθοδοσία του κλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό και εξομοίωσε μισθολογικά τον κληρικό με τον δημόσιο υπάλληλο.

Αυτός είναι ο Έλληνας παπάς,  φτωχός και άσημος χωρίς χρυσαφικά και κούρσες ,αυτός που η  Πολιτεία τον έβλεπε να  βολοδέρνει για τον επιούσιο,  γιατί οι παπάδες δεν είναι μονάχα στις πλούσιες συνοικίες του Κέντρου, αλλά και σ’ όλα τα χωριά της Ελλάδας.

Με τα άρθρα 2 παρ. 2 περ. Α΄ του Α.Ν. 536/1945 και 5 του Α.Ν. 469/1968 καθιερώθηκε η μισθοδοσία του κλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό και εξομοίωσε μισθολογικά τον κληρικό με τον δημόσιο υπάλληλο.

Με την  από 18.9.1952 «σύμβαση περί εξαγοράς υπό του Δημοσίου κτημάτων της Εκκλησίας προς αποκατάστασιν ακτημόνων γεωργικών κτηνοτρόφων» υπάρχει η άποψη  ότι καθιερώθηκε και η «μισθοδοσία” των κληρικών από τον κρατικό προϋπολογισμό, ως υποχρέωση του Κράτους έναντι των μεγάλων παραχωρήσεων γης (με τους νόμους 1072/1917 και 2050/1920, 4684/1931) στις οποίες είχε προβεί η Εκκλησία της Ελλάδος κατά την δεκαετία 1922-32.

Δηλαδή, επειδή το Κράτος αδυνατούσε να καταβάλει οποιοδήποτε αντίτιμο για τα ακίνητα της Εκκλησίας και αντ’ αυτού συμφώνησε στην μισθοδοσία των κληρικών. Ο νόμος προέβλεπε όμως ότι για την κάλυψη της δαπάνης της μισθοδοσίας η Εκκλησία θα έπρεπε να καταβάλλει εισφορά 25%  επί των εισπράξεων των ναών – εισφορά που καταργήθηκε το 2004.

Με  το νόμο 3220/2004,  μετά την 28.1.2004 οι μισθοί των ιερέων καταβάλλονται με επιβάρυνση μόνο του κρατικού προϋπολογισμού χωρίς την συμμετοχή των Ναών, όπως μέχρι τότε ίσχυε.

Τελικά, ο νόμος 4111/2013 ενέταξε στον τακτικό προϋπολογισμό όλους τους μισθοδοτούμενους κληρικούς κατά την έναρξη ισχύος του νόμου (25.1.2013).

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat του 2013 υπήρχαν 10.811 εκκλησιαστικοί δημόσιοι υπάλληλοι και 350 διοικητικοί που υπηρετούσαν ως γραμματείς ή οδηγοί μητροπολιτώντο ετήσιο κόστος της μισθοδοσίας των κληρικών εκτιμάται στα 200 εκατ. ευρώ.

Με την συμφωνία της 6.11.2018 της Ελληνικής Κυβέρνησης με την Εκκλησία για την έξοδο περίπου 10.000 κληρικών από την κρατική μισθοδοσία δημιουργείται μια νέα κατάσταση στην ζωή των ιερέων, οι οποίοι μέχρι σήμερα ήταν εκκλησιαστικοί  υπάλληλοι  μισθοδοτούμενοι από το Ελληνικό Δημόσιο και είχαν διαμορφώσει την ζωή τους σύμφωνα με τις συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί.

Το Ελληνικό Δημόσιο δεσμεύεται ότι θα καταβάλλει ετησίως στην Εκκλησία με μορφή επιδότησης ποσό αντίστοιχο με το σημερινό κόστος μισθοδοσίας των εν ενεργεία ιερέων, το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις μισθολογικές μεταβολές του Ελληνικού Δημοσίου.

Οι ιερείς και ως Έλληνες πολίτες πρέπει να  απολαμβάνουν των ατομικών δικαιωμάτων και η αιφνίδια μεταβολή αυτή μεταβάλει την σημερινή κατάσταση και μπορεί να  διαταράξει την κανονικότητα της ζωής τους.

Είναι αμφίβολο αν η επιχορήγηση αυτή του Κράτους στην Εκκλησία για την μισθοδοσία του κλήρου θα συνεχισθεί απρόσκοπτα εν όψει της δημοσιονομικής κρίσεως (μια ματιά στην κρατική επιχορήγηση στα νοσοκομεία και τα ΑΕΙ μπορεί να μας πείσει) και είναι αμφίβολο αν η Εκκλησία αντέχει να δηλώσει το βάρος αυτό κι έτσι αυτό συνεπάγεται ότι χιλιάδες οικογενειών, συνηθέστερα πολυτέκνων, θα βρίσκονταν κυριολεκτικά στο δρόμο.

Όμως ουσιαστικά ο παπάς παραδίδεται στην απολυτή εξουσία του οικείου επισκόπου όσον με την μεταβολή που επιχειρείται μπορεί και να μεταβληθεί και η ιδιότητα του ως εκκλησιαστικού υπαλλήλου που χαίρει της συνταγματικής προστασίας των αντίστοιχων με τους δημοσίους υπαλλήλους δικαιωμάτων και δικαστικής προστασίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μισθοδοσία των  ιερέων αντιμετωπίζεται και μέσα στα πλαίσια της δημοσιονομικής κρίσεως και είναι ζήτημα που θα έπρεπε να μελετηθεί  περισσότερο  σε βάθος γιατί υπάρχουν τεράστια νομικά και αλλά ζητήματα και πιο πολύ έχουν δημιουργηθεί συνθήκες ζωής για 10.000 συνανθρώπους μας, με την βεβαιότητα της σημερινής καταστάσεως οι οποίες αιφνιδιαστικά ανατρέπονται και φοβούμαι χωρίς σοβαρή μελέτη αντιμετωπίσεως της καταστάσεως.

Στην Γερμανία το κεντρικό ομοσπονδιακό κράτος δίνει στην ευαγγελική και στην ρωμαιοκαθολική εκκλησία περίπου μισό δισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο, ανεξάρτητα από άλλες παροχές σε χρήμα και σε είδος και ανεξάρτητα από επιμέρους παροχές του εκάστοτε κρατιδίου, αλλά κυρίως ανεξάρτητα από τον εκκλησιαστικό φόρο (Kirchensteuer), που όντως πληρώνουν οι πιστοί συγκεκριμένων θρησκευτικών κοινοτήτων μέσω του κράτους και καθαρά από τον κεντρικό φορολογικό κορβανά.

Πίσω απ’ όλα αυτά  κρύβεται η αναθεώρηση ή μη του άρθρου 3 του Συντάγματος και η τάση για την λεγόμενη «εκκλησιαστική ουδετεροποιήση». Σε κάθε περίπτωση το πρόβλημα είναι πως για μια ακόμα φορά το ζήτημα ξεστράτισε θα θυμίσω τα λόγια του παπά Πυρουνάκη: Το σύνθημα του επίκαιρο μέχρι και σήμερα ήταν:

«Ξύπνα Παπά – Ξύπνα Λαέ, γιατί πίστευε σε μια Εκκλησία με παρουσία και χωρίς περιουσία  σε όλες τις φάσεις της ζωής του ανθρώπου, καταπολεμώντας την αδικία».