Αλέξανδρος Κασιμάτης

Μια ακόμη προσπάθεια εξυγίανσης της τράπεζας Αττικής είναι σε εξέλιξη κι αυτή τη φορά επιδιώκεται να βασιστεί σε ρεαλιστικά στοιχεία αν και συμβαίνει το οξύμωρο, το ύψος της αύξησης κεφαλαίου που θα ακολουθήσει να είναι προσδιορισμένο εκ των προτέρων στα 365 εκατ. ευρώ.

Η Attica Bank είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, μια πραγματικά μοναδική περίπτωση. Από το 2010 με την κρίση μπήκε λουκέτο 15 τράπεζες: Από την Αγροτική και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο μέχρι διάφορες ιδιωτικές. Η Attica Bank αν και τη γονάτισε η κρίση, είναι η μοναδική μη συστημική τράπεζα που επιβίωσε.

Τον Ιούνιο του 2010 η κρίση βρήκε την Attica Bank με ένα σύνολο χορηγήσεων 3,8 δις. Στα τέλη του 2021 το πράσινο δανειακό χαρτοφυλάκιο της τράπεζας υπολογιζόταν στα 960 εκατ. ενώ με τις εκκρεμείς τιτλοποιήσεις και αυτές που προηγήθηκαν, έφυγαν (και φεύγουν) από τα βιβλία της τράπεζας κόκκινα δάνεια που η αξία τους υπερβαίνει κατά κάτι τα 3 δις.

Παρά τη σχεδόν ολοσχερή καταστροφή του δανειακού χαρτοφυλακίου δεν ήταν το μικρό μέγεθος που διέσωσε την Attica Bank από το λουκέτο. Ως μη συστημική τράπεζα η Attica Bank στέγασε τις κατά καιρούς φιλοδοξίες του πολιτικού συστήματος για τις τράπεζες, με πιο διάσημη την πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ για δημιουργία ενός παράλληλου τραπεζικού συστήματος. Το δεύτερο στοιχείο που κάνει ξεχωριστή την τράπεζα Αττικής είναι η σταθερή μετοχική συμμετοχή του Ταμείου των Μηχανικών.

Ποιος τολμάει να πάει στη συμπαθή τάξη των μηχανικών (που έχει και ισχυρή κοινοβουλευτική εκπροσώπηση) και να πει ότι η συμμετοχή τους στην τράπεζα έχει κοστίσει στο Ταμείο αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια από τις συντάξεις τους; Ότι δέκα χρόνια τώρα ρίχνουν λεφτά σε ένα βαρέλι που ακόμη δεν έχουν βρει τον πάτο; Κάποιοι υπολογίζουν ότι η πραγματική ζημία του ΤΜΕΔΕ είναι στα 800 εκατ. με 1 δις. Εξαρτάται βέβαια πως το αποτυπώνουν λογιστικά.

Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν όλα αυτά έγιναν με σφραγίδες επικύρωσης και επίσημες εγκρίσεις. Στις 30 Ιουλίου 2018 ανακοινώθηκε και τον Φεβρουάριο 2019 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενέκρινε τη συμμετοχή του Ταμείου Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (Τ.Μ.Ε.Δ.Ε.) στο μετοχικό κεφάλαιο της Attica Bank σε ποσοστό 32,50%. Όμως οι συνεχείς κεφαλαιακές ενισχύσεις και τα αλλεπάλληλα σχέδια εξυγίανσης της Attica Bank δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Ο ορκωτός ελεγκτής της τράπεζας, η KPMG, ανέφερε ότι στο τέλος του 2020 οτι ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας είχε υποχωρήσει στο 8,2% δηλαδή κάτω του εποπτικού ορίου.

Η KPMG τότε δεν υπέγραφε τον ισολογισμό, αν προηγουμένως δεν εξασφάλιζε δέσμευση των εποπτικών αρχών ότι η τράπεζα μπορεί ως το 2022-2023 να καλύψει το έλλειμμα στα κεφαλαία της. Στο μεταξύ η μετοχή της Attica Bank τέθηκε τότε εκτός διαπραγμάτευσης στο ΧΑ μέχρι να γίνει η συμφωνία και (επιτελους) εκδοθούν οι οικονομικές καταστάσεις της τράπεζας. Δεν πρέπει να υπάρχει σε άλλη δυτική χώρα προηγούμενο τράπεζας που καθυστέρησε να εκδώσει ισολογισμό.

Είναι ενδιαφέρον ότι αυτές οι ακραίες καταστάσεις συνέβησαν δημόσια στη διάρκεια σειράς ετών, χωρίς να υπάρξει κάποια ενόχληση. Το αντίθετο μάλιστα. Το Bloomberg (και όχι κάποιο εγχώριο παπαγαλάκι) έγραφε τον Ιούνιο 2017 ότι η η Attica Bank δείχνει το δρόμο στις μεγαλύτερες τράπεζες της Ελλάδας που προσπαθούν να συρρικνώσουν τη μη εξυπηρετούμενη έκθεση τους καθώς είναι η πρώτη τράπεζα που στράφηκε στην τιτλοποίηση, ως πρακτική για να συρρικνώσει τα επισφαλή δάνεια. Απολύτως σωστό για τότε, αν δεν αφορούσε μια τιτλοποίηση που σήμερα ακόμη προσπαθούν να υπολογίσουν το κόστος της.

Όσο το Δημόσιο μέσω του ΤΧΣ έκοβε λευκές επιταγές, οι μαύρες τρύπες της Attica Bank έκλειναν εύκολα. Τώρα που η νομοθεσία άλλαξε και το ΤΧΣ είναι πλέον υποχρεωμένο να παρεμβαίνει με κριτήριο τη διάσωση ή και την επαύξηση των κεφαλαίων που διαθέτει σε μια τράπεζα, τα δεδομένα μεταβλήθηκαν δραστικά και πλέον απαιτείται μια ρεαλιστική λύση με συμμετοχή και ιδιωτικών κεφαλαίων. Μακάρι αυτό να σταθεί δυνατό και να ξεκινήσει για την τράπεζα Αττικής ένας νέος κύκλος που θα επιτρέψει στο Δημόσιο και στο Ταμείο των Μηχανικών , στο μέλλον, να πάρουν πίσω ένα μέρος τουλάχιστον των χρημάτων τους.

Στο μεταξύ, το συμπέρασμα είναι ότι κάποιες φορές για να επιβιώσεις δεν χρειάζεται να κάνεις το σωστό. Αρκεί να εκμεταλλεύεσαι αδυναμίες και παθογένειες του συστήματος και ταυτόχρονα να συσσωρεύεις το ένα λάθος πάνω στο άλλο, μέχρι το οικονομικό-πολιτικό βάρος να αυξηθεί τόσο, που το σύστημα δεν μπορεί να αντέξει πλέον την αποβολή. Γιατί αυτή είναι η πραγματική διάσταση στην διάσωση της Attica Bank.