Ανδρέας Μπελεγρής

Το πρόβλημα που απασχολεί ολόκληρη την Ευρώπη έχει ενταθεί μετά τα χτυπήματα στη Γαλλία και οι ευρωπαϊκές ηγεσίες έχουν στρέψει το βλέμμα τους στην Άγκυρα.  Το ταξίδι του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα επιβεβαίωσε τη σημασία της συμπεριφοράς της Τουρκίας, καθώς όχι μόνο η κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Αχμέτ Νταβούτογλου περιστράφηκε κυρίως στο προσφυγικό, αλλά, επίσης, μία ημέρα πριν, με δική της πρωτοβουλία, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μερκελ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον κ. Τσίπρα για το συγκεκριμένο θέμα.

Αυτή τη στιγμή η Τουρκία είναι μια χώρα – κλειδί για την επίλυση ενός προβλήματος που φλέγει τη Ευρώπη. Ως εκ τούτου – πέραν των άλλων - έπρεπε να πραγματοποιηθούν οι χθεσινές συναντήσεις του κ. Τσίπρα με τους κκ Ερντογάν και Νταβούτογλου, προκειμένου να ανοίξει ένα κανάλι επικοινωνίας στο πλέον υψηλό επίπεδο,  μετά τις εθνικές εκλογές και στα δύο κράτη.

Επιπλέον θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν πως η προσέγγιση της ευρωπαϊκής και της τουρκικής πλευράς κατά το τελευταίο διάστημα δεν έχει φέρει απτά αποτελέσματα. Οι υποσχέσεις και τα αιτήματα βρίσκονται ακόμα στο τραπέζι των συζητήσεων και πιθανότατα θα βρεθεί μια λύση στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες στο τέλος του τρέχοντος μήνα.  

Η τουρκική πολιτική ηγεσία προκειμένου να βάλει πλάτη στο προσφυγικό, δείχνει να επιθυμεί να ανοίξουν όλα τα ζητήματα που ενώνουν (ή χωρίζουν;) τις δύο πλευρές. Κατ’ αρχάς έχουν ήδη εγκριθεί 3 δις από τις ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου η Τουρκία να βοηθηθεί σε υποδομές φιλοξενίας και hot spots. Τα 2,5 από τα 3 δις θα δοθούν από κράτη – μέλη της ΕΕ και τα 500 εκ θα τραβηχτούν από τον κοινοτικό προϋπολογισμό των ετών 2015 – 2016. Το δεύτερο θέμα που έχει μπει στην ατζέντα είναι το άνοιγμα των κεφαλαίων για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις που έχουν παγώσει εδώ και πάρα πολύ καιρό· ένας δρόμος που περνά από τη Λευκωσία . Επιπλέον, το πάγιο αίτημα της Άγκυρας για απελευθέρωση της βίζας σε Τούρκους πολίτες βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα, αν και Γερμανοί και Γάλλοι βρίσκονται μάλλον σε αμηχανία όταν καλούνται να το συζητήσουν. Τέλος, το πολιτικό σκέλος που δύναται να διαμορφώσει τις σχέσεις των δύο πλευρών επικεντρώνεται στον αναβαθμισμένο ρόλο της Τουρκίας ως συνομιλήτριας χώρας με την Σύνοδο των Ευρωπαϊκών χωρών. Η ειδική σχέση με την Ευρώπη βρίσκεται στον κλειστό πυρήνα των επιδιώξεων του «σουλτάνου» Ερντογάν, καθώς στην πραγματικότητα εδώ κα χρόνια έχει αποστραγγιστεί ο ενθουσιασμός της πλήρους ένταξης, και από τα δύο μέρη. Από την πλευρά της ΕΕ αναφορές γίνονται μόνο στο ζήτημα της επίλυσης του προσφυγικού, δίχως να υπάρχει μια ξεκάθαρη εικόνα για το ποια διάθεση υπάρχει σε ευρύτερα ζητήματα.     

Η Σύνοδος που έχει προγραμματιστεί για τις επόμενες εβδομάδες θα είναι, λοιπόν, ενδιαφέρουσα, όχι μόνο επειδή θα αναζητηθεί η εξεύρεση μιας κατεύθυνσης που θα εκτονώσει το προσφυγικό πρόβλημα, αλλά και επειδή με κάποιον τρόπο αναμένεται να αναδευθούν και οι νέες σχέσεις των δύο μερών. Οι αλλαγές που ζούμε τα τελευταία χρόνια είναι τεκτονικές και μπορεί να επεκταθούν και σε άλλα ζητήματα. Η ελληνική πλευρά θα έχει μια ευκαιρία να δώσει το δικό της στίγμα σε μια συζήτηση που η ίδια θα βρίσκεται στο επίκεντρο. Είναι η πρόκληση που ζητούσε τα τελευταία χρόνια – ανεξαρτήτως κυβερνήσεων – για να τονώσει το γόητρό της στην περιοχή. Το ανατολίτικο παζάρι άνοιξε ξανά και η άλλη πλευρά ξεκίνησε το πάρε - δώσε ζητώντας τα πάντα.