Ανδρέας Ζούλας

Το μόνο για το οποίο είμαι απολύτως βέβαιος είναι, ότι αν υπάρχουν και όποιοι και αν είναι, το εγχείρημά τους όχι μόνο εν γνώσει, αλλά και ενεργώ συμπράξει του κ. Τσίπρα έγινε. Ανεξάρτητα όμως από αυτά, το αναμφισβήτητο γεγονός είναι ότι ο κ. Κασσελάκης και με την εκλογή του και με τις - μετέπειτα - δηλώσεις, αποφάσεις και ενέργειές του, ιδίως δε με τις «πρωθύστερες «διαγραφές» των κ.κ. ΤΓζουμάκα, Βίτσα, Σκουρλέτη και Φίλη, έχει ήδη φέρει τον ΣΥΡΙΖΑ ενώπιον του υπαρξιακού του προβλήματος. Τον έφθασε στα όριά του, με την έννοια ότι είτε θα διασπαστεί, τώρα ή μετά το Συνέδριο, είτε όλοι οι διαφωνούντες θα παραμείνουν στο κόμμα, σε διαρκή στάση επιφυλακής και αναμονής, να πράξουν κατά τα δρώμενα Κασσελάκη.

Υπάρχει ένα «θεσμικό», αλλά ταυτόχρονα απόλυτα πραγματικό, πολιτικό ζήτημα με την κατάσταση που ζει ο Σύριζα, μετά την εκλογή Κασσελάκη. Εξηγούμαι:

Το Σύνταγμα του 1975 περιείχε μία διάταξη που ανέθετε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την αρμοδιότητα – ή το του έδιδε το δικαίωμα – να διαλύσει την Βουλή αν διαπίστωνε ότι αυτή βρισκόταν «εν προφανεί δυσαρμονία προς το λαϊκόν αίσθημα». Η διάταξη βέβαια αυτή καταργήθηκε με την αναθεώρηση του 1985/86, όμως η έκφραση «προφανής δυσαρμονία» στην κοινή συνείδηση μένει ως ακριβέστατη περιγραφή πραγματικής πολιτικής κατάστασης.

Και ισχύει πλήρως και απολύτως για την κατάσταση που προέκυψε μεταξύ Σύριζα και εκλογικής βάσης του: Το «Κόμμα» δεν αντέχει θεσμικά τον κ. Κασσελάκη, τον οποίο όμως εξέλεξε αρχηγό ένα ετερόκλιτο εκλογικό σώμα, το οποίο προδήλως δεν είναι ταυτόσημης «υφής» με το «Κόμμα» (πρόσωπα, καταστατικά όργανα, τοποθέτηση στο πολιτικό φάσμα του τόπου).

Κάνοντας τις σκέψεις αυτές, μοιραία, ανατρέχω σε μια άλλη διάταξη του Συντάγματος του 1975, αυτήν (του άρθρου 29 μετέπειτα) το οποίο για πρώτη φορά εισήγαγε την έννοια του «Κόμματος» στην ελληνική συνταγματική τάξη. Η προϊστορία της σχετικής τελικής διάταξης έχει ιδιαίτερη σημασία. Το αρχικό άρθρο (12) του «Κυβερνητικού Σχεδίου Συντάγματος», προέβλεπε την έκδοση νόμου που θα όριζε τα της οργανώσεως και λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων, εντός των δημοκρατικών πλαισίων. Προέβλεπε επίσης ότι θα μπορούσαν να τεθούν εκτός νόμου (με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου του άρθρου 100 του Συντάγματος) κόμματα, η δράση των οποίων «τείνει εις ανατροπήν του δημοκρατικού πολιτεύματος ή εκθέτει εις κίνδυνον την εδαφικήν ακεραιότητα της χώρας».

Κατόπιν μακροτάτων συζητήσεων οι διατάξεις αυτές με ομόφωνη γνώμη όλων των κομμάτων της τότε Βουλής απεσύρθησαν και δεν ετέθησαν στο Σύνταγμα. Και η μεν δράση των κομμάτων αφέθηκε στην κρίση της Δικαιοσύνης, η δε σύσταση και λειτουργία τους – και τούτο έχει ιδιαίτερη σημασία και για την τωρινή περίπτωση του Σύριζα – αφέθηκε παντελώς ελεύθερη, γιατί:

Ανεγνωρίσθη από την Αναθεωρητική Βουλή του 1975, με σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων, του συνόλου δηλαδή του πολιτικού κόσμου της χώρας, ότι το κόμμα έχει πρωτογενές δικαίωμα να συσταθεί και να οργανωθεί, όπως αυτό κρίνει. Επομένως το πρωτογενές αυτό δικαίωμα δεν μπορεί να περιοριστεί από τον Νόμο.

Αυτό ακριβώς το πρωτογενές δικαίωμα τμήματος (κόμματος) του Λαού (ως υπάτου πολιτειακού οργάνου λογιζομένου) να οργανωθεί στον συγκεκριμένο πολιτικό οργανισμό του Σύριζα (με την δεδομένη κομματική δομή συνόλου και οργάνων) δεν προσβάλλει απλώς, αλλά κυριολεκτικώς γελοιοποιεί η επέλευση του κ. Κασσελάκη. Βεβαίως εξελέγη πρόεδρος, αρχηγός, του Σύριζα από ένα τμήμα των ψηφοφόρων του κόμματος αυτού. Αλλά το εκλογικό αυτό σώμα κάθε άλλο παρά «καταστατικό όργανο» του Σύριζα είναι. Είναι ένα - κομματικά απροσδιόριστο και ποσοτικά ακόμη - όργανο που υπεδείχθη μεν από καταστατικά όργανα του κόμματος, αλλά, προδήλως και λογικώς, δεν έχει την νομιμοποίηση να αλλοιώσει την φυσιογνωμία του κόμματος.

Όμως, ακόμη και αν η εκλογή του κ. Κασσελάκη γινόταν από την εκλογική βάση που τον εξέλεξε, με καταστατική διάταξη – και όχι με απόφαση κομματικού οργάνου – (η διαφορά σχηματοποιείται στην σχέση Συντάγματος-Νόμου, όπου η ηυξημένη τυπική ισχύς του Συντάγματος είναι δεδομένη, ακριβώς για την εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος) και πάλι θα θιγόταν η «πρωτογενής» πρωτοβουλία σύστασης και οργάνωσης του συγκεκριμένου κόμματος, που φυσικά δεν ήταν στις επιδιώξεις του ο σημερινός διασυρμός κατά την κοινή λογική των τρίτων, ημών, ή η βίαιη μεταλλαγή του κομματικού φορέα, κατά τους πιστούς στην «κομματική ορθοδοξία». Και αυτό καθίσταται φανερό από το γεγονός ότι ο λόγος – και ο στόχος – της κινήσεως της διαδικασίας εκλογής του νέου Αρχηγού, περιοριζόταν ακριβώς σ’ αυτό και όχι στην αλλαγή της πολιτικής φυσιογνωμίας του κόμματος, διά της εκλογής του νέου Αρχηγού. Αν δηλαδή ο Σύριζα έκρινε ότι θα έπρεπε να αλλάξει πολιτική φυσιογνωμία, αυτό θα το έκανε με άλλες διαδικασίες και όχι με την εκλογή νέου Αρχηγού, ο οποίος εκ των υστέρων θα ερμήνευε την εκλογή του σε εν λευκώ εντολή προς αλλαγή της φυσιογνωμίας του κόμματος.

Το «σχήμα» είναι πολύ απλό: Πρωτογενές δικαίωμα σύστασης και οργάνωσης του Σύριζα από την μια και, από την άλλη, μετάλλαξη του κομματικού αυτού σχηματισμού με καταλύτη τον κ. Κασσελάκη. Ο οποίος όμως δεν μετείχε ποτέ στην αρχική σύλληψη και εκδήλωση αυτού του πρωτογενούς δικαιώματος, αλλά εμφανίζεται σήμερα ως νοσφιστής της ηγεσίας του κόμματος, το οποίο δεν τον ανέχεται, σε αντίθεση προς την «εκλογική βάση» που τον εξέλεξε. Υπάρχει άραγε καθαρότερη εικόνα της συνταγματικής έκφρασης της «προφανούς δυσαρμονίας», στην οποία αρχικά αναφέρθηκα;

Αυτή η νόθος κατάσταση που έχει προκύψει στον Σύριζα, προβαλλόμενη στο συνολικό πολιτικό φάσμα της χώρας, συνιστά ένα εξόχως επικίνδυνο, νοσηρό φαινόμενο, καθώς δημιουργεί χάσμα μεταξύ υπάρξεως και εκφράσεως ενός κόμματος που – καλώς ή κακώς – με την ψήφο πάντως του ελληνικού λαού, κυβέρνησε την χώρα. Και υπ’ αυτή την έννοια δημιουργεί μια ανεπίτρεπτη σύγχυση - θολούρα - για το κόμμα αυτό, αλλά και γενικότερα, ως προς τις αρχές, επιδιώξεις, πολιτικές και τα μέσα εφαρμογής τους.

Είναι προφανές ότι ο κ. Κασσελάκης έχει, φυσικά, και εκείνος το δικαίωμα να δημιουργήσει πολιτικό φορέα που, με πρωτογενές δικαίωμα, θα συσταθεί και θα οργανωθεί. Αυτό που σαφέστατα δεν έχει δικαίωμα είναι να μεταλλάξει ένα κόμμα παρά την βούληση και εναντίον της βούλησης εκείνων που το συνέστησαν και το οργάνωσαν. Αυτή δε η εσωτερική αντιπαράθεση για τον πρόσθετο λόγο ότι δεν αφορά μόνο τον συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, αλλά το σύνολο των πολιτών, πρέπει το ταχύτερο να αντιμετωπιστεί και για την περαιτέρω πορεία του Σύριζα και για την γενικότερη αποσαφήνιση της καταστάσεως.

Αυτή η νοσηρή και ανορθόδοξη - κυριολεκτικώς τραγελαφική - κατάσταση που βιώνει ο Σύριζα μπορεί ευχερέστατα να αρθεί. Πολιτικά μεν θα μπορούσε να αρθεί με μια απλή δήλωση του κ. Τσίπρα, ο οποίος φυσικά με την σιωπή του όχι μόνο δεν μένει στο απυρόβλητο, αλλά αντίθετα καθιστά ολοένα και περισσότερο ευάλωτη την θέση του, καθώς το «Κόμμα» μπορεί να «κουραστεί» με την στάση του και η «πίστη» να δώσει την θέση της στην «ανοχή» και εκείνη στην τελική «καταφορά».

Μπορεί επίσης να αρθεί η κατάσταση αυτή με την - κωμικοτραγικά πρωθύστερη – κίνηση της διαδικασίας διαγραφών στελεχών που αντιτέθενται στην όλη πολιτική του «νέου αρχηγού», καθώς, όπως προσφυέστατα επισημάνθηκε από στέλεχος του πολιτικού περιβάλλοντος του κ. Φίλη, (για την πρώτη διαγραφή, αυτή του κ. Τζουμάκα) με την διαδικασία αυτή θα ενεργοποιηθούν κομματικές καταστατικές και κανονιστικές διατάξεις, τις οποίες προφανώς αγνοεί ο κ. Κασσελάκης, ο οποίος και θα κληθεί για να στηρίξει την προειλημμένη απόφασή του να απαντήσει λεπτομερειακώς σε ό,τι του καταλογίζει ο κ. Τζουμάκας, αρχικά, αλλά και οι άλλοι τρείς – προς το παρόν – «διαγραφέντες». Και να απαντήσει με «κομματική συνέπεια» και όχι με τον ανάλαφρο τρόπο που απαντά σε τυχαίες ή προκαθορισμένες συνεντεύξεις.

Η διαδικασία που κινήθηκε για την διαγραφή του κ. Τζουμάκα – και των λοιπών τριών στελεχών - ουδείς δύναται να συλλάβει το πόσο μπορεί – και πρέπει – «να φανερώσει τα πάντα», όχι μόνο «στο κόμμα», αλλά και κυρίως στον μέσο πολίτη. Θα είναι δε ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί, αν αναλογιζόμενοι το «τι θα γίνει» με την διαδικασία αυτή, επιχειρηθεί αποσιώπηση του θέματος (πράγμα που δεν θα αφήσουν φυσικά οι διαγραφέντες να γίνει).

Μένει βεβαίως ο τελευταίος και καλύτερος τρόπος να εκκαθαριστεί πλήρως η κατάσταση. Και αυτός είναι η άμεση διεξαγωγή του Συνεδρίου, το οποίο με μια αυτοκαταστροφική επιλογή του ο κ. Κασσελάκης πρότεινε να γίνει τον Φεβρουάριο. Σε χρονική, δηλαδή, απόσταση που είναι εξαιρετικά μεγάλη ως «πολιτικός χρόνος», μέσα στον οποίο πάρα πολλά μπορεί να συμβούν, αλλά και σε χρονική στιγμή που αναπότρεπτα θα δώσει πολλές ευκαιρίες για φιλοπαίγμονες παρατηρήσεις, καθώς: Η πραγματοποίηση του κομματικού Συνεδρίου του Σύριζα, κατά την πρόταση Κασσελάκη, συμπίπτει με την έναρξη των καρναβαλικών εκδηλώσεων της Αποκριάς.

Και για να κλείσουμε «θεσμικά» όπως αρχίσαμε: Ο κ. Κασσελάκης, για την προφανή καταδολίευση του πρωτογενούς δικαιώματος αυτο-οργανώσεως του Σύριζα, είναι δυνατόν και φυσικά πολιτικά ανεκτό, είτε κατά την διαδικασία διαγραφής του κ. Τζουμάκα, είτε στο Συνέδριο, να καταργηθεί ακόμη και δια βοής. Και ας απευθυνθεί στον ελληνικό λαό με άλλον πολιτικό φορέα, έστω και πλαισιούμενος από τα ετερόκλιτα στελέχη που τώρα τον στηρίζουν με κύριο «κομματικό» συσπειρωτικό άξονα τον πολιτικό λόγο του κ. Πολάκη και την σιωπή του κ. Τσίπρα…