Άννα Κορσάνου

Ποιος φταίει για την κατάσταση αυτή. Μειώνονται τα κόκκινα δάνεια; Οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων τα θεραπεύουν (ωραία λέξη, ανακουφιστική για τη σκέψη) κατά δήλωσή τους, τα τρέπουν δηλαδή σε μορφή ενήμερου δανεισμού, με την υπογραφή νέων ρυθμίσεων. Το ζήτημα είναι αν θα διατηρηθούν και στο μέλλον ενήμερα, ή αν σε κάποια χρόνια θα γίνουν πάλι ληξιπρόθεσμα.

Υπάρχουν δανειολήπτες που «σέρνουν» δάνεια για είκοσι χρόνια, ληξιπρόθεσμα χρέη για δώδεκα χρόνια, για δέκα χρόνια. Με την έλευση της οικονομικής κρίσης, πριν μια δεκαετία αρκετοί δανειολήπτες κυριολεκτικά στο μυαλό τους ξέχασαν, διέγραψαν τα δάνεια τους και δεν ξαναπλήρωσαν τίποτα εκ τοτε. Στην πραγματικότητα βέβαια τα δάνεια δεν εξαφανίστηκαν, υπήρχαν και υπάρχουν και εκτινάχθηκαν λόγω του εκτοκισμού τους. Σε άλλες περιπτώσεις πάγωσαν τα δάνεια για μια δεκαετία με μια προσωρινή διαταγή του νόμου Κατσέλη, αλλά εν ΄τελει απορρίφθηκε οριστικά ή και τελεσίδικα η αίτησή τους και έτσι βρίσκονται με ακόμα υψηλότερες οφειλές. Καλούνται λοιπόν οι δανειολήπτες αυτοί, ή τα παιδιά τους, ή οι κληρονόμοι τους να τα διαχειριστούν. Συχνή φράση που ακούμε στο γραφείο είναι «θέλω να ξεμπλέξω», «θέλω να ξεμπερδέψω». Αυτό βέβαια στην πράξη εύκολα λέγεται δύσκολα γίνεται.

Στην πραγματικότητα για να ξεμπλέξει κάποιος εντελώς πρέπει να βρει τη ρευστότητα να αποπληρώσει το δάνειο και έτσι να μην έχει καμία εμπλοκή και καμία εκκρεμότητα και να μην χρωστά τίποτα σε κανέναν. Αυτό όμως δεν είναι εφικτό για όλους. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις ο δανειολήπτης ρυθμίζει το δάνειο, έχοντας πετύχει ίσως μια μείωση μετά από κάποια διαπραγμάτευση, αλλά ιδίως αν πρόκειται για οφειλές μεγάλου ύψους γίνεται μια ρύθμιση με καταβολή μηνιαίας δόσης για πάρα πολλά χρόνια και με τους όρους της εταιρείας διαχείρισης απαιτήσεων.

Αυτό είναι ένα άλλο θέμα άξιο λόγου και προβληματισμού. Δηλαδή πώς γίνονται σήμερα οι προτάσεις ρυθμίσεων από τις Τράπεζες. Κατά πρώτο λόγο δεν γίνονται από τις Τράπεζες, αλλά γίνονται από τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων. Δηλαδή τα δάνεια έχουν μεταβιβαστεί σε ξένες εταιρείες (που αν ρωτήσεις σε ποιον ανήκουν ποιοι είναι οι μέτοχοι των ξένων fund που έχουν το δάνειο σου κανείς δεν σου απαντάει), και αυτά τα fund έχουν αναθέσει σε εταιρείες στην Ελλάδα την διαχείριση των δανείων τους. Εν τω μεταξύ τα δάνεια μπορεί να μεταβιβαστούν ξανά σε άλλη εταιρεία που έχει άλλη πολιτική ρύθμισης των δανείων και πάει λέγοντας. Τρέχουν οι εξελίξεις και ένας δανειολήπτης χωρίς γνώσεις, χωρίς ενημέρωση δεν μπορεί να τα κατανοήσει όλα αυτά, απλά καταλαβαίνει ότι δεν βγάζει άκρη και θυμώνει ακόμα περισσότερο με την κατάσταση.

Η εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων λοιπόν επικοινωνεί τηλεφωνικά συνήθως με το δανειολήπτη και του προτείνει να ρυθμίσει το δάνειό του. Τις περισσότερες, αν όχι όλες τις φορές, δεν υπάρχει κατ ιδίαν επικοινωνία με το δανειολήπτη, αλλά γίνεται η επικοινωνία τηλεφωνικά με ένα άγνωστο πρόσωπο, υπάλληλο μιας εταιρείας που αν κλείσει το τηλέφωνο μπορεί να μην μπορέσεις να τον ξαναβρείς, αλλά να πρέπει να μιλήσεις με άλλον υπάλληλο. Και ας πούμε ότι βρίσκεται μια κοινή γραμμή τότε η υπογραφή της πρόσθετης πράξης δανείου γίνεται σε κάποιο κατάστημα Τράπεζας.

Το σοβαρό σημείο εδώ είναι ότι οι όροι της ρύθμισης, εννοώ οι νομικοί όροι είναι προδιατυπωμένοι και δεν τους διαπραγματεύεται κανείς. Ακόμα και αν εκφράσει αντίρρηση ο δανειολήπτης ή ο δικηγόρος του δανειολήπτη, ακόμα και αν έχουν κριθεί καταχρηστικοί με δικαστικές αποφάσεις, κανένας όρος δεν αλλάζει, όροι που διασφαλίζουν ασφαλώς τα συμφέροντα κατά κύριο λόγο του πιστωτή. Οι υπάλληλοι των εταιρειών δεν αφιερώνουν χρόνο να εξηγήσουν ή να επικοινωνήσουν ουσιαστικά με το δανειολήπτη. Πραγματικά αγωνίζονται να εξασφαλίσουν την υπογραφή του δανειολήπτη και να εξαφανιστούν. Αργότερα μπορεί να αλλάξουν θέση, να αλλάξουν τηλέφωνο ή mail και έτσι ο δανειολήπτης να μην μπορεί να ξαναβρεί το στέλεχος με το οποίο είχε μια υποτυπώδη τουλάχιστον επικοινωνία και γνώση της υπόθεσής του.

Η τύχη και η συγκυρία παίζουν μεγάλο ρόλο, καθώς ανάλογα σε ποιο fund κατέληξε το δάνειο σου είναι και διαφορετική η πολιτική και η διαχείριση και οι προτάσεις των δανείων. Υπάρχουν εταιρείες διαχείρισης που διεξάγουν κάποια μορφή διαπραγμάτευσης, ή που κάνουν διαγραφές μέρους του χρέους, ιδίως σε περίπτωση έλλειψης περιουσιακών στοιχείων, άλλες εταιρείες ακολουθούν λιγότερο ευέλικτη στάση με προδιατυπωμένη πρόταση ρύθμισης που δεν αλλάζει με τίποτα. Και εδώ έρχεται ο θυμός, ο μεγάλος θυμός που έχουν πολλοί δανειολήπτες. Θέλουν να απεμπλακούν από μια κατάσταση, αλλά δεν γίνεται, ή μάλλον γίνεται, αλλά με τους όρους του άλλου μέρους. Τα οικονομικά προβλήματα είναι μια πληγή ανοιχτή για μια οικογένεια και γίνεται αιτία για προστριβές και τσακωμούς. Πολλοί δανειολήπτες αποφεύγουν να δώσουν την αληθινή διάσταση του προβλήματος στα παιδιά τους, καθώς νιώθουν άσχημα για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Με απλά λόγια κρύβουν τα χρέη τους θεωρώντας ότι έτσι προστατεύουν την οικογένειά τους, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι σε θέση μόνοι τους να διαχειριστούν την κατάσταση όπως λανθασμένα θεωρούν.

Και έρχεται η σκέψη στον κάθε δανειολήπτη. Πώς έγινε όλο αυτό, γιατί έγινε όλο αυτό; Πώς δημιουργήθηκε όλη αυτή η φούσκα των δανείων; ποιος το δημιούργησε; ποιος το επέτρεψε; Γιατί κάποιοι τα κατάφεραν και κάποιοι άλλοι όχι; Φταίνε οι Τράπεζες που έδιναν αφειδώς, χωρίς έλεγχο τα δάνεια, χωρίς εξασφαλίσεις, σε ανθρώπους χωρίς εισόδημα, αδαείς, χωρίς να ενημερώνουν το δανειολήπτη για τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει; Δίνονταν δάνεια ακόμα και σε ανθρώπους που από την όψη τους μπορούσε ο τραπεζικός υπάλληλος να αντιληφθεί ότι δεν ήταν σε θέση να καταλάβουν τι υπογράφουν και τι υποχρεώσεις αναλάμβαναν και ούτε θα τα κατάφερναν να αποπληρώσουν τα χρέη τους και τώρα περνανε τα χρέη στα παιδιά τους, που βλέποντας τους γονείς του να ταλαιπωρούνται προσπαθούν οι ίδιοι να χειριστούν καταστάσεις που δεν γνωρίζουν και δεν δημιούργησαν οι ίδιοι και πολλές φορές με δυσκολία στη συνεννόηση μαζί τους.

Μήπως φταίνε οι δανειολήπτες; που έβρισκαν χρήματα άμεσα, γρήγορα, χωρίς κόπο για να καλύψουν ανάγκες; Μα δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο. Ούτε όλες οι καταστάσεις ίδιες. Είναι διαφορετικό να δανείζομαι επειδή ανέκυψε ένα σοβαρό θέμα υγείας, ή επειδή θέλω να στεγάσω την οικογένεια μου και άλλο να χρησιμοποιώ για παράδειγμα πιστωτικές κάρτες με υψηλότατο επιτόκιο για καταναλωτικές και ίσως επίπλαστες ανάγκες μια άλλης προηγούμενης οικονομικής εποχής που οι νεότεροι δεν έχουν ζήσει, όπου το σύστημα δημιουργούσε καταναλωτικές ανάγκες για να κινηθεί η οικονομία και κάποιος που δεν είχε αντιστάσεις έμπαινε σε αυτόν τον κύκλο που βραχυπρόθεσμα του έδινε χαρά, αξία και ικανοποίηση και μακροπρόθεσμα τον καθήλωνε οικονομικά σε κατάσταση υπερχρέωσης.

Μήπως φταίει το Κράτος; Μπορούσε να παίξει κάποιο ρόλο σε όλο αυτό το παιχνίδι του ξέφρενου δανεισμού; Σε μια ευνομούμενη πολιτεία τα μέρη, οι πολίτες , οι εταιρείες, πολλώ δε μάλλον οι τράπεζες που έχουν διαμορφωτικό ρόλο στην οικονομία, υπόκεινται σε κανόνες δικαίου, ελέγχονται, εποπτεύονται από εποπτικές αρχές. Στη σχέση Τράπεζα-δανειολήπτη προφανώς είναι σε πλεονεκτική θέση η Τράπεζα, προφανώς επίσης η Τράπεζα λειτουργεί για να κερδίζει, σε όλα αυτά όμως πρέπει να υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας, δικλείδες ελέγχου για να μην περνάμε σε ξέφρενες καταστάσεις που με το πέρασμα των χρόνων οδηγούν σε οικονομική καταστροφή μέρους της κοινωνικού ιστού.

Η Τράπεζα δεν έλεγχε ενδελεχώς τότε σε ποιον έδινε δάνεια, δεν ενημέρωνε το δανειολήπτη τι υπογράφει. Ας θυμηθούμε τι έγινε με το ελβετικό φράγκο. Θα μπορούσε να έχει υπάρξει τότε επιβολή από το Κράτος προς τις Τράπεζες υποχρεώσεων για επαρκέστερη επικοινωνία και ενημέρωση των δανειοληπτών για τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν με τις δανειακές συμβάσεις, ή να έχουν δημιουργηθεί δομές υποστήριξης όπως για παράδειγμα πλέον υπάρχουν τα κέντρα ενημέρωσης και εξυπηρέτησης δανειοληπτών, όπου στοιχειωδώς τουλάχιστον παρέχεται καθοδήγηση για τους όρους των συμβάσεων. Αυτά δεν υπήρχαν. Στα δικηγορικά γραφεία σήμερα προσέρχονται δανειολήπτες γεμάτοι θυμό για όλους και για όλα ψάχνοντας να καταλογίσουν ευθύνες, διαπιστώνοντας ότι είναι εγκλωβισμένοι σε καταστάσεις από τις οποίες δεν μπορούν να απεμπλακούν.

Και ποιες είναι οι διέξοδοι που το Κράτος σήμερα τους δίνει. Το ιδιωτικό χρέος αντιμετωπίζεται και ρυθμίζεται από τον πτωχευτικό νόμο. Ο πτωχευτικός νόμος έχει δύο βασικά σκέλη. Τον εξωδικαστικό μηχανισμό με δικαίωμα ρύθμισης οφειλών προς Τράπεζες, εφορία και ταμεία και την καθαρή πτώχευση όπου γίνεται ολική διαγραφή όλων των χρεών με απώλεια όλης της πτωχευτικής περιουσίας. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός γίνεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσω ειδικής πλατφόρμας που αναβαθμίζεται συνεχώς. Δεν είναι μια πανεύκολη διαδικασία χρειάζεται προσοχή και υπευθυνότητα στη συμπλήρωση της ηλεκτρονικής αίτησης και μόνο μετά την υποβολή της αίτησης ξεκινά η προστασία από τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης.

Χιλιάδες είναι οι δανειολήπτες που έχουν εκκινήσει τη διαδικασία με την είσοδο τους στην πλατφόρμα με τους κωδικούς taxis. Βρίσκονται στο στάδιο άντλησης των οφειλών που ολοκληρώνεται σε 15 μέρες αλλά κατόπιν ακολουθούν άλλα βήματα πιο σύνθετα, όπως η αντιστοίχιση των περιουσιακών τους στοιχείων, η διόρθωση των οφειλών, αν έχει έρθει κάποια οφειλή λάθος, η είσοδος του συνοφειλέτη, του συζύγου, αν δεν γίνουν σωστά τα βήματα η αίτηση δεν μπορεί να υποβληθεί. Ακολουθεί η επιλεξιμότητα και μετά από την άλλη πλευρά, είσοδο στην πλατφόρμα πρέπει να κάνουν οι πιστωτές που στέλνουν τις οφειλές και μετά την υποβολή το υπολογιστικό εργαλείο θα βγάλει μια δόση για όλες τις οφειλές. Οι πιστωτές μπορούν να κάνουν δική τους πρόταση, ή και καθόλου πρόταση. Παρολαυτά η ρύθμιση με Δημόσιο και φορείς ασφάλισης προχωρά κανονικά κάτι πολύ θετικό.

Η πτώχευση από την άλλη είναι ο κατ εξοχήν τρόπος να απαλλαγεί κανείς οριστικά μέσα σε χρονικό διάστημα από ένα έως τρία έτη από όλες τις οφειλές του. Το τίμημα είναι η ρευστοποίηση όλης της πτωχευτικής περιουσίας. Επίσης προς το παρόν δεν γνωρίζουμε τι στάση θα τηρήσουν οι Τράπεζες απέναντι στην πτώχευση, καθώς μπορεί οι ίδιες να εκκινούν την πτώχευση, ή αντιθέτως να ασκούν προσφυγές κατά της απαλλαγής δηλαδή να κρατούν αμυντική στάση. Σίγουρα το ζήτημα του ιδιωτικού χρέους δεν μπορεί να λυθεί μέσα σε ένα ή δύο χρόνια. Απαιτεί πολύ χρόνο, σωστούς χειρισμούς οικονομικούς και πολιτικούς και κυρίως οι προηγούμενες εμπειρίες να χρησιμοποιηθούν σαν μάθημα για την αποφυγή δημιουργίας μελλοντικών παρόμοιων καταστάσεων.


ΑΝΝΑ ΚΟΡΣΑΝΟΥ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΡΙΑ