Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος

Αφορά στη δράση του Πόθεν Έσχες, μια διαδικασία για την οποία οι περισσότεροι έχουμε κάποια εξοικείωση, μικρή ή μεγάλη.

Ίσως να μην είναι ευρέως γνωστό, αλλά κάθε χρόνο η υποβολή δήλωσης Πόθεν Έσχες, αφορά περίπου 30.000 υπόχρεους και συζύγους.

Και κατά τη φετινή υποβολή ετήσιων δηλώσεων, αρκετοί ανακάλυψαν ότι όχι μόνο δεν απαιτείται να συμπληρώσουν μόνοι τους όλα τα απαραίτητα στοιχεία περιουσιακής κατάστασης, αλλά και ότι είναι συνδικαιούχοι σε τραπεζικούς λογαριασμούς που μάλλον αγνοούσαν. Τι συνέβη?

Ας δούμε συνοπτικά σε τι συνίσταται η μεταρρύθμιση που επιτελείται.

Κάθε δήλωση πόθεν έσχες περιλαμβάνει όλα τα βασικά περιουσιακά στοιχεία, όπως εισοδήματα ακίνητα, τραπεζικούς λογαριασμούς, επενδύσεις, μετοχές, δάνεια έως και αν υφίστανται τραπεζικές θυρίδες.

Είναι σαφώς πολλαπλάσιου μεγέθους από αυτό της φορολογικής δήλωσης, και με αντίστοιχα μεγαλύτερο φόρτο η διαδικασία υποβολής της. Ανέκυπτε ακόμα μεγαλύτερη όμως ταλαιπωρία προετοιμασίας, για να είναι εφικτή η υποβολή της.

Για τη συμπλήρωση της δήλωσης, μέχρι τώρα, ο υπόχρεος έπρεπε να επισκεφτεί κάθε ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που συνεργάζεται και να λάβει βεβαιώσεις σχετικά με την κατάσταση των περιουσιακών του στοιχείων την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους. Τα τελευταία χρόνια, για τα περισσότερα τραπεζικά ιδρύματα, αυτό γινόταν και διαδικτυακά μέσω e-banking, αλλά σε κάθε περίπτωση αυτό που λαμβάναμε ήταν μία βεβαίωση σε μορφή ψηφιοποιημένου εγγράφου. Και στη συνέχεια ο υπόχρεος έπρεπε να συμπληρώσει τα στοιχεία αυτά στο σύστημα υποβολής πόθεν έσχες, μεταφέροντας το περιεχόμενο των βεβαιώσεων.

Αυτό προφανώς άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο κάποιος να παραλείψει ή να διαφοροποιήσει τα στοιχεία που δηλώνει.

Από το 1964, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις πρώτες χώρες παγκοσμίως που θεσμοθέτησαν νομοθεσία για το «Πόθεν Έσχες» ως απάντηση στις ανησυχίες για διαφθορά, ενώ έκτοτε το πλαίσιο έχει υποστεί αρκετές τροποποιήσεις για να ανταποκριθεί σε κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές.
Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο που εισήγαγε η κυβέρνηση και ισχύει από τον Ιούλιο του 2024, λαμβάνονται κρίσιμα και καθοριστικά μέτρα για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή του πόθεν έσχες, και ειδικότερα

• • Αντλούνται όλα τα στοιχεία της δήλωσης περιουσιακής κατάστασης που είναι διαθέσιμα σε όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας
• • Προσυμπληρώνονται τα πεδία της δήλωσης, επιτυγχάνοντας περισσότερο φιλική διαδικασία για τους υπόχρεους
• Καταργείται η υποχρέωση ηλεκτρονικής επισύναψής εγγράφων για αυτά.

Προφανώς αυτό που δεν μπορεί να συμπληρωθεί αυτόματα είναι ό,τι γνωρίζει μόνο ο υπόχρεος, όπως ποια περιουσιακά στοιχεία του αξιοποίησε προκειμένου να αποκτήσει ένα άλλο περιουσιακό στοιχείο, π.χ ένα ακίνητο

Η νέα πλατφόρμα αξιοποιεί πλέον πλήρως τη διαλειτουργικότητα, που είναι η καρδιά της επιτυχίας του  Gov.gr την τελευταία 5ετία, ώστε ο πολίτης να μην προσκομίζει τίποτα που υφίσταται στα διαθέσιμα μητρώα και φορείς, αποδεικνύοντας πώς η τεχνολογία μπορεί να γεφυρώσει κενά και να ενδυναμώσει τη σχέση πολίτη-κράτους, και αυτό να αφορά στο δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα.

Τι πετυχαίνουμε με τον τρόπο αυτό;

1. Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση κομβικής σημασίας για τη διαφάνεια και την ενίσχυση του κράτους δικαίου στη χώρα μας. Γιατί καθίσταται πλέον σαφές σε όλους ότι τα αρμόδια όργανα του κράτους γνωρίζουν πλέον τα πραγματικά περιουσιακά στοιχεία μέσω διαλειτουργικότητας.
2. Πρόκειται για μια σημαντική μεταρρύθμιση για την εξυπηρέτηση του πολίτη, καθώς στην πλατφόρμα πλέον εμφανίζονται προσυμπληρωμένα τα στοιχεία από τραπεζικά ιδρύματα, δηλαδή λογαριασμοί, επενδύσεις, μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια, δάνεια, θυρίδες και οι υπόχρεοι απλώς πρέπει να επιβεβαιώσουν την ορθότητά τους, χωρίς να χρειάζεται να ταλαιπωρούνται και να πηγαίνουν στις τράπεζες κτλ για τις βεβαιώσειςσχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία στο τέλος του χρόνου.

Καταφέραμε και υλοποιήσαμε διαλειτουργικότητα με 120 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οργανισμούς, στα οποία βέβαια περιλαμβάνεται το σύνολο των εποπτευόμενων από την Τράπεζα της Ελλάδας και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς φορέων!

Και είναι ενδιαφέρον ότι μέσω της διαλειτουργικότητας, πολλοί υπόχρεοι ανακάλυψαν τραπεζικούς λογαριασμούς στους οποίους εμφανίζονται ως συνδικαιούχοι, συνήθως λόγω πρωτοβουλίας συγγενικών τους προσώπων στο παρελθόν. Αλλά, επίσης συνήθως με μηδενικό υπόλοιπο!

Υλοποιήσαμε δειγματοληπτικούς ελέγχους, όπου ήταν εφικτό, για το περιεχόμενο που έστειλαν τα ιδρύματα, χωρίς προφανώς να αποτελεί ευθύνη μας αλλά το διακύβευμα ήταν σημαντικό. Αν οι υπόχρεοι έβρισκαν λάθος στοιχεία, θα ήταν σε βάρος όλου του εγχειρήματος. Σε όσες περιπτώσεις χρειάστηκε, επαναϋποβλήθηκαν στοιχεία από τα ιδρύματα.

Μέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί περισσότερες από 250.000 δηλώσεις.

Η σημασία του εγχειρήματος για τη οποία απαιτήθηκε εκτενής συνεργασία, αποκαλύπτει τη βαθύτερη αξία της διαλειτουργικότητας, όχι μόνο σε επίπεδο συστημάτων, αλλά και ανθρώπων. Η συνεργασία φορέων, όπως το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, οι Τράπεζες και οι Πιστωτικοί Οργανισμοί, ήταν καταλυτική για την υλοποίηση αυτού του έργου. Αυτή η συλλογική προσπάθεια καταδεικνύει πως η ευθυγράμμιση στόχων και η δέσμευση όλων των πλευρών είναι απαραίτητη για την επιτυχία ενός τόσο σύνθετου έργου.

Η νέα πλατφόρμα δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό εργαλείο· είναι το παράδειγμα του πώς η τεχνολογία, η διαλειτουργικότητα και η συνεργασία μπορούν να επαναπροσδιορίσουν τη διαφάνεια, να ελαχιστοποιήσουν τη γραφειοκρατία και να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος. Η επιτυχία της αποτελεί ένα κρίσιμο στοίχημα και υπόσχεση για το μέλλον που έρχεται.

Γιατί ο επόμενος στόχος μας με την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ο πλήρης ψηφιακός εκσυγχρονισμός του ελεγκτικού έργου, όπου οι ελεγκτές εφαρμόζουν προηγμένες τεχνικές και εργαλεία που θα επιτρέπουν την ανίχνευση και πρόληψη φαινομένων διαφθοράς και κακοδιαχείρισης. Και ήδη έχουμε σχεδιάσει και προκηρύξει ένα νέο έργο για τον σκοπό αυτό, σε συνεργασία με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας.


 Ο Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος είναι Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης – Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης