Δημήτρης Δανίκας

Μερικά πράματα για τον Μικρούτσικο που άρχισε σαν Μεγαλούτσικος και ολοκληρωθήκε στο μπόι τιτάνα.

Ενα λοιπόν. Ορμητικός, σαρωτικός, αποφασιστικός. Μπήκε σφήνα ανάμεσα στα βασίλεια Μάνου Χατζιδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Διονύση Σαββόπουλου. Μπήκε σφήνα με δικό του ύφος, δική του αισθητική, δική του μουσική. Χωρίς κανένα δάνειο, κανένα δεκανίκι. Ούτε από Μάνο, ούτε από Μίκη, ούτε από Διονύση. Και από την πρώτη στιγμή δημιούργησε ρήγμα. Από την πρώτη στιγμή, με τα «πολιτικά τραγούδια» τους αμφισβήτησε. Και καλά έκανε. Πως αλλιώς θα άνοιγε τον δικό του δρόμο; Θυμηθείτε. Τότε, προς τα τέλη της δεκαετίας του εβδομήντα, αρχές ογδόντα, όλοι σχεδόν οι συνθέτες του λεγόμενου έντεχνου ακολουθούσαν κάποιον από τους τρεις βασιλείς. Κυρίως τον Μίκη. Ο Θάνος γύρισε την πλάτη του και όρμησε με φόρα στα δικά του

Δύο λοιπόν. Ποιο το ύφος του Θάνου; Ποια η αισθητική του; Το χαρμάνι, Το μείγμα. Ανακάτεψε, δημιουργικά τζάζ με έντεχνο τραγούδι. Κουρτ Βάιλ με Βασίλη Τσιτσάνη. Ο Θάνος ήταν ροκ. Ο Θάνος ήταν τζάζ. Ο Θάνος ήταν συμφωνική μουσική. Ο Θάνος ήταν καντάτα. Ο Θάνος ήταν ορατόριο. Ο Θάνος προχώρησε παραπέρα τη μουσική. Τα ανακάτεψε όλα. Με το δικό του μίξερ. Τα ανακάτεψε και έφτιαξε το δικό του χαρμάνι. Εφερε το «ξένο» και το μπόλιασε στην ελληνική μουσική

Τρία λοιπόν. Ποιο το χαρακτηριστικό ηχητικό «στίγμα» του Θάνου; Η κλιμάκωση. Σχεδόν πάντα άρχιζε από τα χαμηλά, Με την μελωδία και σιγά σιγά, μετά απότομα, ορμούσε στο επικό, το ρυθμικό και το επαναστατικό. Η μουσική του Θάνου είναι η επιτομή του έρωτα στην ελληνική μουσική. Οχι στα λόγια και τους στίχους αλλά στο ύφος, στο άκουσμα, στην ανατριχίλα


Τέσσερα λοιπόν. Τα πρώτα ακούσματα από τον Θάνο, ξένισαν, απώθησαν. Λειτούργησαν για μια ελίτ. Στην αρχή όλοι τον αμφισβήτησαν. Και όταν λέω «όλοι» εννοώ τους επαίοντες, τους συνθέτες, τους «βασιλείς». Εκτός από έναν. Τον Μάνο Χατζιδάκι. Μόνο ο Μάνος, κατάλαβε, από την αρχή, τον ποταμιαίο εύρος του Θάνου. Μόνο ο Μάνος. Ετσι συνέβη η εξής συνύπαρξη. Ο κομμουνιστής Θάνος Μικρούτσικος, αμφισητούμενος, στην αρχή, από στελέχη του ίδιου του κόμματός του, να συνυπάρχει, να «συμβιώνει» αρμονικά με τον Δεξιό Μάνο. Ετσι φαίνεται αλλά έτσι δεν είναι. Γιατί το εύρος του Θάνου προσπερνούσε τις κομματικές ντιρεκτίβες, Γιατί δεν τον ενδιέφεραν οι κομματικές ταμπέλες Και γιατί ο Μάνος, αν και Δεξιός, ήταν ο πιο «αναρχικός» καλλιτέχνης που γνώρισα σε όλη την διαδρομή μου. Από διαφορετικές αφετηρίες και ιδεολογίες, Μάνος και Θάνος ένα «ζευγάρι» λαμπερό και αρμονικό

Και κάτι ακόμα. Σχετικά με την αντιφατικότητά του. Εννοώ του Θάνου. Αλλά και του Μάνου. Και ποιος δεν είναι αντιφατικός; Ολοι ήμαστε. Οι καλλιτέχνες, οι αυθεντικοί καλλιτέχνες ακόμα περισσότερο απ όλους εμάς τους «κοινούς θνητούς». Μην ακούω ανοησίες. Φυσικά και συνεργάστηκε με τον Χρήστο Λαμπράκη. Φυσικά ο Λαμπράκης αναγνώρισε στον Θάνο, ένα πνεύμα ανήσυχο, δημιουργικό, ασταμάτητο, εξαιρετικό. Φυσικά ο Θάνος ακολουθήσε. Φυσικά με το Μέγαρο Μουσικής ο Θάνος κατάφερε να αναπτύξει και να υλοποιήσει τις απόψεις του. Φυσικά στο Μέγαρο μεγαλούργησε. Και φυσικά ως υπουργός Πολιτισμού, μετά την Μελίνα, ήταν ο μόνος σ αυτό το πόστο που επιχείρησε να κάνει κάτι, να αφυπνήσει, το «τέρας» από τη χειμερία νάρκη και να δράσει. Μελίνα και Θάνος οι μόνοι υπουργοί Πολιτισμού που κάτι έκαναν και τα αποτυπώματά τους σ αυτό το γραφειοκρατικό μηχανισμό . Το λέω εγώ που δεν είμαι, ούτε ποτέ μου ψήφισα ΠΑΣΟΚ

Και τέλος. Οχι δεν κλαίω ούτε οδύρομαι με τον χαμό του Θάνου. Ο Θάνος είχε αίσθηση της φθοράς, της προσωρινότητας, του εφήμερου. Ο Θάνος ήταν ένας απίστευτος, υποδειγματικός και μόνιμος «λαθρεπιβάτης». Επειδή «λαθραία» και «σφήνα» μπήκε στο σύστημα των μουσικών. Επειδή «λαθρεπιβάτης» στην αρχή, στην κομματική του αποστολή. Επειδή «λάθρεπιβάτης» και στο Μέγαρο και στο Υπουργείο Πολιτισμού. «Λαθρεπιβάτης» επειδή δεν ταίριαζε πουθενά. Εκτός από τη μουσική και τους ανθρώπους τους καθημερινούς. Αντε Θάνο θα τα πούμε εκεί ψηλά. Ολοι εκεί. Ολοι οι φίλοι, όλοι οι οπαδοί, όλοι οι αντίπαλοι, όλοι οι σύντροφοι, όλοι εμείς. Αντε να κάνεις συντροφιά στον Μάνο. Να μην αισθάνεστε μοναξιά!