Δρ Θεοδώρα Παπαδοπούλου Χαμουζά

Οι ειδικοί όμως υπογραμμίζουν τους σοβαρούς κινδύνους που απορρέουν από την υπερβολική ενασχόληση ατόμων με ηλεκτρονικά παιχνίδια και τα ενοχοποιούν για πυροδότηση βίαιης και παραβατικής συμπεριφοράς (έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ‘Proceedings of the National Academy of Sciences 1/10/2019) . Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποφάσισε πρόσφατα να προσθέσει την «διαταραχή τυχερών παιχνιδιών» στον επίσημο κατάλογο των συνθηκών ψυχικής υγείας, δηλώνοντας ότι η συμπεριφορά των τυχερών παιχνιδιών θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προβληματική εάν παρεμβαίνει σημαντικά σε άλλους τομείς της ζωής των ανθρώπων.

Πριν από δέκα χρόνια, ο συγγραφέας Nicholas Carr δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο "Μας κάνει η Google ανόητους;’’ Για να ισχυροποιήσει την επιχειρηματολογία του αναφέρθηκε στην πλαστικότητα του εγκεφάλου και το ενδεχόμενο μείωσης της προσοχής και εστίασης λόγω ‘απορρύθμισης της οργάνωσης’ του εγκεφάλου από την πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Η επιχειρηματολογία του Carr αντικρούστηκε το 2010 από τους ψυχολόγους Christopher Chabris του Union College, και Daniel J. Simons του Πανεπιστημίου του Ιλλινόις.

Παρόλο που οι υπερασπιστές των ηλεκτρονικών παιχνιδιών ισχυρίζονται ότι η ενασχόληση τους, τους καθιστά ικανούς να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα, η πραγματικότητα έρχεται να αποδείξει ακριβώς το αντίθετο. Τα άτομα που έχουν ‘εθιστεί’ στην εικονική πραγματικότητα επιδεικνύουν μια έντονη και παρατεταμένη ανηδονία για οποιαδήποτε ενασχόληση με τον πραγματικό κόσμο.

Σε ότι αφορά την επιθετική συμπεριφορά, σε μια ανασκόπηση των δημοσιευμένων μελετών του 2015, η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αναπαραγωγή βίαιων βιντεοπαιχνιδιών επιτείνει επιθετικές σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές μειώνοντας την ενσυναίσθηση για τα θύματα. Το συμπέρασμα προέρχεται τόσο από την εργαστηριακή έρευνα όσο και από την παρακολούθηση της συμπεριφοράς των διαδικτυακών παιχτών. Στην περίπτωση των παικτών, όσο περισσότερο έπαιζαν βίαια παιχνίδια, τόσο πιο επιθετική γινόταν η συμπεριφορά τους

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια από μόνα τους δεν μετατρέπουν τους εφήβους σε επιθετικά όντα. Το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον συμβάλει στην εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς τόσο σε παιδιά όσο και σε εφήβους.

Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το πρόβλημα, θα πρέπει να διερευνήσουμε τους λόγους που τα παιδιά αναζητούν απόλαυση στην εικονική πραγματικότητα, βυθίζονται στην απομόνωση και αντιδρούν βίαια σε ότι δεν εναρμονίζεται με τις δικές τους επιθυμίες. Τα παιδιά και οι έφηβοι που είναι εθισμένοι στο κόσμο της ηλεκτρονικής απόλαυσης παλινδρομούν ψυχικά και μετατρέπονται σε έρμαια των ενορμήσεων τους. ‘Ζώντας’ σε ένα κόσμο που όλα ικανοποιούνται αυτόματα μέσα από μια θέση παντοδυναμίας και απόλυτου ελέγχου, αδυνατούν να διαφοροποιήσουν τον ψεύτικο από τον αληθινό κόσμο.

Δυσφορούν και αντιδρούν βίαια σε όποιον προσπαθεί να τους στερήσει την απόλαυση της παντοδυναμίας που προσφέρει μεγαλόψυχα το ηλεκτρονικό παιχνίδι και βιώνουν τον ίδιο ευνουχισμό ενός μικρού παιδιού που πρέπει να μάθει να αντέξει τα όρια και τις ματαιώσεις. Η διαφορά είναι ότι η αντίδραση μπορεί να είναι ανεξέλεγκτα επιθετική.

Πριν λοιπόν αναζητήσουμε τρόπους απεξάρτησης από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια θα πρέπει να βρούμε τρόπους ενίσχυσης της επικοινωνίας με τα παιδιά μας, παροχή πραγματικής απόλαυσης μέσα και έξω από την οικογένεια και διένεξη καναλιών επικοινωνίας μαζί τους.

Τα παιδιά αναζητούν χρόνο, αποκλειστικότητα, απολαυστικές στιγμές, κατανόηση, ανοχή και εμπιστοσύνη. Όταν καλύπτονται αυτές οι συναισθηματικές ανάγκες μέσα στην οικογένεια, τα παιδιά δεν έχουν κίνητρο να στραφούν στην εικονική πραγματικότητα. Φυσικά και θα παίξουν ηλεκτρονικά παιχνίδια αλλά δεν θα λειτουργούν αυτά ως σωσίβιο επιβίωσης τους από τον πραγματικό κόσμο στον οποίο ζουν.
Είναι επιτακτική ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε ως γονείς τις προτεραιότητες μας, να αφουγκραστούμε τις ανάγκες των παιδιών μας και να ερμηνεύσουμε τα σημάδια που μας στέλνουν για να μας δείξουν πόσο πολύ μόνα νοιώθουν.