Έλσα Μπάρδα

Η αρχική εμφάνιση του κορωνοϊού στην Κίνα -συγκεκριμένα στην Ουχάν- πιθανόν να συμβάλει στη δημιουργία στερεότυπων, προκαταλήψεων και ξενοφοβίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να μην συνδέεται η μεταδοτική ασθένεια με συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές.

Η ίδια η πανδημία ήρθε να διδάξει ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φυλετικής, εθνικής, κοινωνικής καταγωγής είναι το ίδιο ευάλωτοι απέναντι σε αυτό τον αόρατο εχθρό. Συνεπώς, ο κορωνοϊός δεν κάνει διακρίσεις σε πλούσιους και φτωχούς. Όλοι διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο να μολυνθούν, εάν δεν ακολουθήσουν τους κανόνες υγιεινής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας .

Το στίγμα δεν βοηθάει στην αντιμετώπιση μιας πανδημίας, καθώς μπορεί από φόβο να μην στιγματιστούν οι άνθρωποι που νοσούν, να αποκρύψουν τα συμπτώματα της ασθένειας και να μην αναζητήσουν υγειονομική περίθαλψη με κίνδυνο την δική τους, αλλά και την δημόσια υγεία.

Η παγκόσμια πανδημία, εξαιτίας της μεταδοτικότητάς της δημιουργεί πρόκληση ανάμεσα στα ανταγωνιστικά συμφέροντα της δημόσιας υγείας και της ιδιωτικής ζωής. Δυστυχώς, τα άτομα τα οποία ασθενούν πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουν και το αόρατο στίγμα. Συνεπώς η πανδημία (κορωνοϊός) φέρνει στην επιφάνεια μια πιο σκοτεινή πλευρά κάποιων ανθρώπων, όπως τον θυμό. Ο J. Sherman, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, υποστηρίζει ότι «η ασθένεια είναι ένας από τους θεμελιώδεις φόβους«, γι' αυτό «δεν αποτελεί έκπληξη το ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι εχθρικοί απέναντι σε αυτόν που πιστεύουν ότι είναι υπεύθυνος για την πρόκληση ασθένειας στην κοινότητά τους».

Είναι πιθανό το «blame game» να δημιουργεί αίσθημα προστασίας για τον άνθρωπο μπροστά στον αόρατο κίνδυνο. Μελέτες έδειξαν ότι, όταν οι άνθρωποι σχετίζουν την ασθένεια με την συμπεριφορά, είναι πιο πιθανό να επιρρίψουν ευθύνες στους ασθενείς. Γι' αυτόν τον λόγο, όταν οι επώνυμοι -π.χ. όπως, στην περίπτωση του κορωνοϊού, οι ηθοποιοί Tom Hanks και Rita Wilson- ανακοινώνουν δημόσια ότι ασθενούν από τον ιό, επικοινωνούν το μήνυμα ότι μπορεί να συμβεί στον καθένα, συνεπώς το στίγμα και η προκατάληψη αποδυναμώνονται.

Για τον λόγο αυτό ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά οι κυβερνήσεις, οι πολίτες και κυρίως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία επηρεάζουν, να λάβουν μέτρα εναντίον της μεροληψίας και του στιγματισμού. Με απλά λόγια, κάθε άνθρωπος που βρίσκεται σε θέση επιρροής δεν επιτρέπεται να συνδέει εμμέσως πλην σαφώς οποιαδήποτε πανδημία ή επιδημία με ένα συγκεκριμένο άτομο ή με μια γεωγραφική περιοχή. Ο διαχωρισμός του γεγονότος από την φήμη είναι εξαιρετικά σημαντικός στην εποχή των «fake news», σε μια εποχή που οι άνθρωποι δυσπιστούν με τις πηγές πληροφόρησης.

Ακόμα μεγαλύτερη, δε, είναι η ευθύνη των ΜΜΕ όταν δεν ακολουθούν τους δεοντολογικούς κανόνες και υπερτονίζουν γεωγραφικές περιοχές, καθώς και ανθρώπους οι οποίοι νοσούν, καλλιεργώντας έτσι τον στιγματισμό. Οι αναφορές θα πρέπει να είναι προσεγμένες, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας και των κρατικών φορέων, επικεντρωμένες σε δυνατά μηνύματα αλληλεγγύης, προωθώντας παράλληλα το μήνυμα της κοινής δέσμευσης για την προώθηση της υγείας και της κοινωνικής ευημερίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως η καμπύλη μετάδοσης δεν είναι απλά Μαθηματικά, αλλά ανθρωπινές ζωές. Οι στατιστικές με τον αριθμό κρουσμάτων ανά κράτος για κάποιους είναι μαθηματικά που δεν τους αγγίζουν, όπως οι προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που το περάσαν και βγήκαν νικητές και οι οποίοι ενδεχομένως να μπορούν να μοιραστούν τα βιώματά τους, ώστε και ο υπόλοιπος κόσμος να ενημερωθεί. Οι προσωπικές ιστορίες δημιουργούν μεγαλύτερη ταύτιση συγκριτικά με τα αριθμητικά νούμερα, βοηθώντας σε επίπεδο πρόληψης. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο, πρέπει πρώτα να παλέψουμε με τον αόρατο εχθρό του στίγματος.

Τέλος, δεν μπορώ ούτε καν να διανοηθώ την επομένη μέρα (μετά την ανάρρωση) ενός παιδιού, κουβαλώντας το στίγμα του ασθενούς από μια πανδημία, το «bullying» και τον ψυχολογικό εκφοβισμό που ενδεχομένως να υποστεί από το κοινωνικό περιβάλλον. Το μετατραυματικό στρες και το ψυχολογικό τραύμα μιας τέτοιας προκατάληψης είναι πολύ βαρύ…Οι γονείς μπορούν να διδάξουν στα παιδιά την έννοια της αξιοπρέπειας όλων των ανθρώπων και να μην σχετίζουν πρόσωπα με γεγονότα που λαμβάνουν μέρος σε διαφορετικά μέρη της χώρας ή και παγκοσμίως. Σε καμιά κοινότητα η άνθρωπο δεν αξίζει η στοχοποίηση και ο στιγματισμός. Οι ενήλικε πρέπει να γίνουν πρότυπο συμπεριφοράς αποδοχής, συμπόνιας και ευσπλαχνίας στα λόγια και την συμπεριφορά τους.

Γι' αυτό όλοι μας πρέπει να χτίσουμε ένα καινούργιο μέλλον (restart) απομακρυσμένο από κάθε είδους προκατάληψη για εμάς και για το μέλλον, που είναι τα παιδιά μας.

Μαζί μπορούμε να νικήσουμε την μάχη, με γνώμονα την αλληλεγγύη, χωρίς να δείχνουμε ανθρώπους με το δάχτυλο!

Μαζί μπορούμε να βγούμε νικητές.