Εύα Παυλάτου

Με βάση πρόσφατη μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ (ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ) στην αιχμή της θερινής σεζόν του περασμένου έτους καταγράφηκαν 60.225 ελλείψεις θέσεων στα ξενοδοχεία σε εθνικό επίπεδο ενώ βάσει οργανογράμματος στα ξενοδοχεία προβλέπονται συνολικά 262.981 θέσεις εργασίας. Το ποσοστό έλλειψης εργαζομένων στις ξενοδοχειακές μονάδες της χώρας ανήλθε στο 23% και ήταν σχεδόν παρόμοιο σε όλα τα τμήματα των ξενοδοχείων (Ρεσεψιόν, μπαρ, κουζίνα, καμαριέρες, διοικητικό προσωπικό, τεχνικό και βοηθητικό προσωπικό).

Οι μεγαλύτερες ελλείψεις σημειώθηκαν σε καμαριέρες (7.360 κενές θέσεις) και ακολουθούν σερβιτόροι (5.164 κενές θέσεις), βοηθοί σερβιτόρων, (3.883 κενές θέσεις), υπάλληλοι ρεσεψιόν (3.460 κενές θέσεις), Barista (2.729 κενές θέσεις), λαντζέρης (2.866 κενές θέσεις) και τεχνική υποστήριξη (2.054 κενές θέσεις). Ελλείψεις προσωπικού παρατηρήθηκαν και στις ειδικότητες στέλεχος guest relations, βοηθού ρεσεψιόν και βοηθού κηπουρού.

Το πρόβλημα είναι πως η νέα σεζόν του 2023 ξεκίνησε, ήδη, με χαμηλές αφίξεις από το εξωτερικό, προς το παρόν, αλλά μέχρι τα τέλη Απριλίου οι αφίξεις σταδιακά θα πληθαίνουν ενώ συνολικά οι προβλέψεις για το φετινό Καλοκαίρι είναι παραπάνω από ευοίωνες. Όσο δε κι αν μοιάζει απίστευτο στους μη έχοντες επαγγελματική σχέση με τον τουρισμό, στα γραφεία κρατήσεων των ξενοδοχείων καταφθάνουν, ήδη, οι πρώτες κρατήσεις για το Καλοκαίρι του 2024. Αυτές αφορούν στην πλειοψηφία τους Βρετανούς τουρίστες που, αφενός, αγαπούν πολύ την Ελλάδα και αφετέρου, για αυτούς οι διακοπές είναι σκοπός και όνειρο ζωής.

Όμως, το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού του περασμένου έτους, όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε αλλά είναι ο μεγάλος «πονοκέφαλος» των ξενοδόχων για τον οποίο δεν υπάρχει παυσίπονο... Πού οφείλεται όμως η μεγάλη έλλειψη προσωπικού στα ελληνικά ξενοδοχεία και πώς μπορεί αυτή να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά;

Από το Καλοκαίρι του 2022 όλοι οι εμπλεκόμενοι στον τουρισμό συμφώνησαν πως υπήρξε μεγάλη «διαρροή» προσωπικού από τα ξενοδοχεία αλλά και από άλλα συναφή με τον τουρισμό επαγγέλματα (ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, τουριστικά γραφεία, εποχιακά εστιατόρια και καφετέριες) λόγω της πανδημίας. Πολλές τουριστικές επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και ξενοδοχεία, δεν άνοιξαν για μία ή δύο σεζόν, εξαιτίας της πανδημίας και όπως ήταν αναμενόμενο, οι εργαζόμενοι, επειδή οι ανάγκες δεν περιμένουν, αναζήτησαν εργασία σε άλλους τομείς ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που έφυγαν στο εξωτερικό.

Ειδικότερα, αλλοδαποί που εργαζόντουσαν επί χρόνια στην Ελλάδα, όπως καμαριέρες, κηπουροί ή ως τεχνική υποστήριξη (συντηρητές κτηρίου, συντηρητές πισίνας κ.λπ), βρήκαν εύκολα δουλειά σε Βρετανία, Σουηδία και Γερμανία και έκτοτε, δεν έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα, ούτε προβλέπεται να επιστρέψουν.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο γεγονός πως στα ξενοδοχεία 5 αστέρων η έλλειψη εργαζομένων παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό (17% το 2021 και 15% το 2022) σε σύγκριση με τα ξενοδοχεία 4 αστέρων (ελλείψεις εργαζομένων σε ποσοστό 27% το 2022), ενώ τα ξενοδοχεία 2 και 3 αστέρων είχαν τις ποσοστιαία περισσότερες ελλείψεις (31% και 28% αντίστοιχα για το περασμένο έτος).

Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει πως τα πολυτελή καταλύματα έχουν την οικονομική δυνατότητα να προσελκύσουν νέους εργαζόμενους προσφέροντας μεγαλύτερους μισθούς και μπόνους ενώ τα ξενοδοχεία 2 και 3 αστέρων, συνήθως, οικογενειακά και συχνά «εγκλωβισμένα» σε μεγάλες δανειακές απαιτήσεις από τις τράπεζες, δυσκολεύονται να βρουν νέο προσωπικό και τα μέλη της οικογένειας αναγκάζονται να δουλεύουν εξοντωτικές διπλές βάρδιες.

Τα μικρά ξενοδοχεία δεν αντέχουν οικονομικά να ικανοποιήσουν τις συχνά παράλογες απαιτήσεις εργαζομένων στον τουρισμό, που, καθώς έχουν αντιληφθεί την μεγάλη έλλειψη, απαιτούν για να εργαστούν μισθό που δεν αντιστοιχεί ούτε στις ώρες εργασίας τους, αλλά ούτε και στα προσόντα τους. Διευθυντής ξενοδοχείου 3 αστέρων σε νησί μου έλεγε πως καμαριέρα που εργαζόταν στη μονάδα επί χρόνια λαμβάνοντας τα νόμιμα για να συνεχίσει την εργασία της το φετινό καλοκαίρι ζήτησε μισθό 1.400 ευρώ, ένα ρεπό και οπωσδήποτε 3.30 μ.μ «να βρίσκεται στο σπίτι της».

Θέλω να σημειώσω πως η πλειοψηφία των ξενοδοχείων (εξαιρέσεις υπάρχουν πάντα για όλους) πληρώνει τα νόμιμα στους εργαζόμενους, οι οποίοι λαμβάνουν μαζί με τον μισθό τους κάθε μήνα και το απαραίτητο εξοφλητικό σημείωμα, ώστε να γνωρίζουν τι παίρνουν και την τυχόν πληρωμή για υπερεργασία ή υπερωρίες.

Απελπισμένοι οι ξενοδόχοι έχουν αποφασίσει να εισάγουν προσωπικό από το εξωτερικό

Απελπισμένοι αρκετοί ξενοδόχοι σκέφτονται να εισάγουν προσωπικό από χώρες του εξωτερικού, Ανατολική Ευρώπη, Πακιστάν και Μπαγκλαντές, στους οποίους είναι αποφασισμένοι να προσφέρουν «γη και ύδωρ», δηλαδή και στέγη και φαγητό. Εδώ θέλω να τονίσω πως επειδή πέρυσι δημιουργήθηκε σάλος όταν έγινε γνωστό ότι σε δημοφιλές νησί των Κυκλάδων στοιβάζουν τους εργαζόμενους στον τουρισμό σε κοντέινερ, αυτό δεν σημαίνει πως το ίδιο συμβαίνει σε όλα τα ελληνικά νησιά...

Υπάρχει άλλη λύση για την έλλειψη προσωπικού, εκτός από την εισαγωγή εργαζομένων από χώρες του εξωτερικού; Νομίζω πως ναι, αν και το πρόβλημα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εύκολο. Θεωρώ ότι η πολιτεία και οι ξενοδόχοι μέσω των κατά τόπους ενώσεών τους και των κεντρικών συνδικαλιστικών οργάνων τους (Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, ΣΕΤΕ) θα μπορούσαν να συνεργαστούν γρήγορα για την επίλυση του θέματος. Είναι γεγονός ότι η σεζόν δεν έχει σε όλη την Ελλάδα την ίδια διάρκεια.

Συνήθως οι εργαζόμενοι δουλεύουν γύρω στους πέντε μήνες και μετά μπαίνουν στο ταμείο ανεργίας μόνο για τρεις μήνες με περίπου 400 ευρώ τον μήνα. Ειδικότερα, όταν έχουν πίσω τους και οικογένεια αυτά τα χρήματα δεν φτάνουν. Το οικονομικό πρόβλημα προϋπήρχε και η πανδημία το «ανέδειξε» δίνοντας σε αυτούς τους ανθρώπους το έναυσμα να αναζητήσουν αλλού εργασία. Η επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν θα ήταν μια λύση. Αν η πολιτεία δώσει κίνητρα στους επιχειρηματίες να κρατήσουν ανοιχτά τα καταλύματα πέρα του Οκτωβρίου, τότε και οι εργαζόμενοι θα έχουν ένα λόγο για να επιστρέψουν.

Είναι πολλοί οι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων που βιάζονται να κλείσουν στα μέσα Οκτωβρίου καθώς προβληματίζονται για τα μεγάλα κόστη σε ρεύμα και πετρέλαιο (θέρμανση, ζεστό νερό) αν παρατείνουν τη σεζόν, έστω κι αν ο καιρός είναι καλός. Για τους ίδιους λόγους οι επιχειρηματίες προσπαθούν να καθυστερήσουν την έναρξη της σεζόν, που θα μπορούσε άνετα να «ανοίγει» τις πρώτες μέρες του Μάρτη.

Κίνητρα λοιπόν στους ξενοδόχους για να δώσουν δουλειά περισσότερους μήνες στο προσωπικό τους, ώστε σταδιακά η σεζόν να «απλώνεται» από Μάρτιο μέχρι Νοέμβριο. Οι εργαζόμενοι θέλουν δουλειά καλά αμειβόμενη και οι ξενοδόχοι έχουν ανάγκη από προσωπικό. Η πολιτεία ας αναλάβει δράση σε αυνεργασία με τα αρμόδια όργανα των επιχειρηματιών στον Τουρισμό το συντομότερο δυνατό.

Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο στην ζήτηση του προϊόντος «Sun and Sea», ας δώσει λοιπόν στους ανθρώπους που συμβάλλουν στην προώθηση αυτού του προϊόντος, όχι επιδόματα από το Ταμείο Ανεργίας, αλλά θέσεις εργασίας για να ζουν με αξιοπρέπεια όλο το χρόνο.