Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η απόσυρση του Τζο Μπάιντεν από τη διεκδίκηση της προεδρίας και η είσοδος της Κάμαλα Χάρις στην κούρσα ανακάτεψε κάπως την τράπουλα, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να προηγείται στις δημοσκοπήσεις.

Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι μπορεί η ηλικία του Μπάιντεν να ήταν μειονέκτημα, αλλά οι λόγοι που ευνοούν τον Τραμπ είναι βαθύτεροι και συνδέονται με την παρακμή και τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν η βιομηχανική βάση των ΗΠΑ και η μεσαία τάξη στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας.

Οι «ξεχασμένοι» της παγκοσμιοποίησης διαμαρτύρονται με την ψήφο τους παντού και από την τάση αυτή επωφελούνται ο Τραμπ στις ΗΠΑ και η Ακροδεξιά στην Ευρώπη.

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κατηγορηθεί, ανάμεσα σε άλλα, ότι στην πρώτη του θητεία πήρε προστατευτικά μέτρα, ξεκίνησε εμπορικό πόλεμο με δασμούς στα κινεζικά προϊόντα και πυροδότησε την αντιπαγκοσμιοποίηση.

Ο ίδιος τώρα δηλώνει ότι θέλει να βάλει δασμούς 60% στις κινεζικές εισαγωγές και 10% σε όλες τις άλλες, ανάμεσα σε αυτές και τις ευρωπαϊκές, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι τα έσοδα από τους δασμούς μπορούν να υποκαταστήσουν φόρους έτσι ώστε να ελαφρύνει φορολογικά τα νοικοκυριά και κυρίως τις επιχειρήσεις και τις μεγάλες εταιρείες.

Η οικονομική συνταγή Τραμπ, τα Τραμπονόμικς, βασίζεται σε περισσότερες γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, μεγαλύτερους δασμούς στις εισαγωγές και φορολογικές περικοπές (είχε μειώσει τον φορολογικό συντελεστή από 35% στο 21% και τώρα θέλει να τον κατεβάσει στο 15%).

Η αλήθεια όμως είναι ότι και ο Μπάιντεν, όταν διαδέχθηκε τον Τραμπ μετά το 2020, διατήρησε τους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές, ενώ τα στοιχεία για το διεθνές εμπόριο δείχνουν ότι η απο-παγκοσμιοποίηση είχε ξεκινήσει ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2010. Επί Μπάιντεν, επίσης, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να επιδοτούν με εκατοντάδες δισεκατομμύρια επενδύσεις στο έδαφός τους, κάτι που είναι ο ορισμός του προστατευτισμού.

Επομένως, είναι ένα ερώτημα αν ο Τραμπ είναι υπέρμαχος της επιστροφής των ΗΠΑ στον απομονωτισμό, της αντιπαγκοσμιοποίησης και της σύγκρουσης με την Κίνα ή εκμεταλλεύεται και σηματοδοτεί με ακραίο τρόπο φαινόμενα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη και έχουν αποκτήσει δική τους δυναμική.

Πολλοί αναλυτές προβλέπουν ότι η σύγκρουση των ΗΠΑ με την ανερχόμενη Κίνα είναι αναπόφευκτη, ενώ τα «γεράκια» πιστεύουν ότι τα αμερικανικά συμφέροντα πρέπει να προστατευτούν και να αποτρέψουν την παγκόσμια κινεζική κυριαρχία όσο η χώρα τους διαθέτει ακόμα υπεροπλία, η οποία δεν θα είναι πάντα δεδομένη. 

Είναι η λεγόμενη «παγίδα του Θουκυδίδη», ο οποίος τον 5ο αιώνα π.Χ. απέδωσε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο στην προληπτική επιθετικότητα της κραταιάς τότε Σπάρτης, η οποία αισθάνθηκε να απειλείται από την ανερχόμενη Αθήνα. 

Ο Τραμπ είναι μεν επιθετικός οικονομικά, αλλά στο πεδίο της άμυνας υποστηρίζει την παύση του πολέμου στην Ουκρανία και σε κάθε περίπτωση τη μείωση της αμερικανικής στήριξης, ενώ δεν είναι και τόσο ζεστός στην υποστήριξη της Ταϊβάν, η οποία πιθανόν να αποτελέσει νέο μέτωπο αντιπαράθεσης.

Ο σκεπτικισμός δε του Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να διαρρήξει τη στρατηγική ευθυγράμμιση των ΗΠΑ με την Ε.Ε. και να επιβαρύνει οικονομικά τις ευρωπαϊκές χώρες με πρόσθετες αμυντικές δαπάνες, με αποτέλεσμα να τρωθούν και οι εμπορικές σχέσεις, οι οποίες είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένες με την ασφάλεια.

Ουδείς γνωρίζει τι θα γίνει στις εκλογές τον Νοέμβριο. Το σίγουρο όμως είναι ότι σε κάθε περίπτωση η οικονομική σχέση των ΗΠΑ με την Ευρώπη θα είναι ετεροβαρής σε βάρος της δεύτερης. Σε περίπτωση που κερδίσει ο Τραμπ πιθανόν να υπάρξει ένα σοκ, αλλά ακόμα κι αν οι Δημοκρατικοί κερδίσουν μια δεύτερη θητεία, οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να ανοίξουν την αγορά τους, είναι δε βέβαιο ότι δεν πρόκειται να σταματήσουν τις κρατικές επιδοτήσεις στη βιομηχανία τους. 

Επομένως, είναι δεδομένο ότι η εγχώρια παραγωγή θα είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα στην οικονομία, με ό,τι αυτό σημαίνει για την Ελλάδα και την Ευρώπη, η οποία ακόμα ζει με βάση τα οικονομικά και γεωπολιτικά υποδείγματα προηγούμενων δεκαετιών.