Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ο Γάλλος πρόεδρος έθεσε επί τάπητος ούτε λίγο ούτε πολύ υπαρξιακό ζήτημα για την Ε.Ε., η οποία, όπως είπε, κινδυνεύει αν δεν αποκτήσει μια αίσθηση κυριαρχίας και αναβάθμισης της αμυντικής παρουσίας της, να μην μπορεί να ανταποκριθεί στη σταδιακή αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ρόλο του προστάτη και την τεχνολογική -και όχι μόνο- επέλαση της Κίνας. Το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό, δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος, που έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην ανάγκη ανάπτυξης ευρωπαϊκής άμυνας.

Ο Μακρόν το τελευταίο διάστημα επιδεικνύει όλο και πιο έντονα ένα ηγετικό προφίλ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κέρδισε σημαντικούς πόντους με την ανάδειξη δικών του επιλογών στη σύνθεση της Κομισιόν, ενώ ενισχύει συνεχώς την οραματική ρητορική του για το μέλλον της Ε.Ε..

Η αλήθεια είναι ότι ο Γάλλος πρόεδρος είχε καταθέσει ένα διαφορετικό όραμα για την Ευρώπη από τις αρχές της θητείας του, αλλά χωρίς μεγάλη επιτυχία. Σήμερα, όμως, οι συνθήκες είναι διαφορετικές.

Τότε το Βερολίνο έδειχνε με το δάχτυλο τη γαλλική οικονομία και έκανε μάθημα στους Γάλλους για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Και οι Γερμανοί απέρριπταν με συνοπτικές διαδικασίες τις προτάσεις Μακρόν για κοινό Προϋπολογισμό της Ευρωζώνης και προγράμματα πανευρωπαϊκών επενδύσεων σε υποδομές.

Σήμερα η Γερμανία βυθίζεται στα προβλήματα και παλεύει να αποφύγει την ύφεση, καθώς ο εμπορικός πόλεμος έχει πληγώσει βαθιά τις εξαγωγές, που είναι και η ατμομηχανή της οικονομίας. Επιπλέον, η σιδηρά κυρία Ανγκελα Μέρκελ, που μέχρι πρότινος ήταν αδιαμφισβήτητα η ηγέτης της Ευρώπης, σήμερα βρίσκεται σε αποδομή ενώ ο κυβερνητικός συνασπισμός στο Βερολίνο σέρνεται.

Οι συστάσεις προς τη Γερμανία να εγκαταλείψει την πολιτική της λεγόμενης λιτότητας με πλεονασματικούς προϋπολογισμούς έρχονται από όλους τους διεθνείς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ, αλλά και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η παραίνεση στη Γερμανία να προχωρήσει σε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και δαπανών ήταν η πρώτη κουβέντα της νέας προέδρου της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ και η τελευταία του πρώην προέδρου Μάριο Ντράγκι.

Δικαιώνεται έτσι εκ των πραγμάτων ο Εμανουέλ Μακρόν, που υποστήριζε τις θέσεις αυτές από την εποχή που ανέλαβε καθήκοντα, κι έτσι τώρα, στη συνέντευξη στον «Economist» μπορεί να δηλώνει εμφατικά -και ίσως λίγο απαξιωτικά- ότι το όριο του 3% για τα ελλείμματα στους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών, που αποτελεί θέσφατο για τους Γερμανούς, «είναι από τον προηγούμενο αιώνα».

Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν οι τεκτονικές μετακινήσεις που σημειώνονται στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα θα προκαλέσουν αλλαγές στους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς και σε ποια κατεύθυνση.

Η αναβάθμιση, όμως, της γαλλικής παρουσίας στα ευρωπαϊκά πράγματα είναι ένα αντικειμενικό γεγονός. Η οικονομική ισχύς της Γερμανίας της έδωσε καθολική πρωτοκαθεδρία στη διάρκεια της κρίσης. Το επιχείρημα των Γερμανών ότι «εμείς πληρώνουμε τον λογαριασμό» επισκίασε κάθε άλλη οπτική. Λόγω και της στάσης της κυβέρνησης Σαρκοζί στα πρώτα χρόνια της κρίσης, η γερμανική επιβολή ήταν καταλυτική και ο γαλλογερμανικός άξονας που αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ενοποίησης έγινε εξαιρετικά ετεροβαρής.

Σήμερα, όμως, οι προτεραιότητες αλλάζουν. Το οικονομικό σκηνικό παραμένει εύθραυστο και αβέβαιο, η Γερμανία από ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας κινδυνεύει να γίνει φρένο, ενώ πλέον στο προσκήνιο έρχονται με ένταση οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί, καθώς και θέματα άμυνας και ασφάλειας.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η Γαλλία, με ισχυρό στρατό, πυρηνική δυνατότητα και σημαντική πολεμική βιομηχανία φαίνεται ότι διεκδικεί και πάλι τον ρόλο της στα ευρωπαϊκά και διεθνή πράγματα.