Γιώργος Δ. Ανδρέου

Η «αδυναμία επιβολής της κυριαρχίας του και της έννοιας του κράτους δικαίου» έχει ως αποτέλεσμα «τη δημιουργία παράκεντρων εξουσίας» που δρουν παράλληλα και πολλές φορές αντίθετα.

Η επιβολή όμως της κυριαρχίας και του κράτους δικαίου μπορεί να γίνεται, μόνο από το ίδιο το κράτος, τα στελέχη του, την πολιτική – εκτελεστική - εξουσία που ηγείται της οργανωτικής δομής του και τη δημόσια διοίκηση, τους υπαλλήλους. Αυτοί πρέπει να θέλουν και να μπορούν. Η παθογένεια προέρχεται προεχόντως από τους ίδιους που εκπροσωπούν το κράτος στην καθημερινή του δράση, εξ ού και είναι δύσκολη έως αδύνατη η αυτοκάθαρση.

Το αστυνομικό δελτίο καταγράφει σχεδόν καθημερινά, συμπτώματα ανάπτυξης παράκεντρων εξουσίας, είτε από κάποια στελέχη του ευρύτερου κράτους, που μετατρέπουν σε κερδοφόρα μαγαζιά τις αρμοδιότητες και την εξουσία που τους έχει ανατεθεί, είτε από άλλους με τη συμμετοχή και την ενθάρρυνση και σε κάθε περίπτωση με την ανοχή τους. Έτσι το πρόβλημα δεν εστιάζεται μόνο στην αδυναμία του κράτους να επιβάλλει το νόμο και την εξουσία του. Εστιάζεται πρώτα και κύρια στη στρεβλή και πολύπλοκη δομή και την ανεπάρκεια της στελέχωσής του, που δημιουργούν και υποθάλπουν την αδυναμία, και, στη χειρότερη περίπτωση, στην έλλειψη της απαιτούμενης βούλησης επιβολής της νομιμότητας.

Ό,τι συνεπώς και να αλλάξεις, κ. πρωθυπουργέ, αν δεν αλλάξεις συθέμελα τη δομή της δημόσιας διοίκησης και τη στελέχωση του κράτους, θα είναι «εν ου παικτοίς» - μάταιος κόπος. Η παθογένεια εξελίσσεται σε προχωρημένη κακοήθεια που φρενάρει κάθε μεταρρύθμιση, πρόοδο, ανάπτυξη και κυρίως την ποιότητα ζωής της κοινωνίας.

Το κακό άρχισε όταν κατάργησε ο «αείμνηστος» Κουτσόγιωργας το 1983 – με αποκλειστικό σκοπό και στόχο να ελέγξει κομματικά τη δημόσια διοίκηση – τους μόνιμους Γενικούς Διευθυντές και δημιούργησε το έκτρωμα των Γενικών Διευθυντών «επί θητεία». Αποδυναμώθηκε έτσι πλήρως το αξίωμα και η ιεραρχία, αφού ο γενικός διευθυντής για τρία χρόνια, την επόμενη τριετία μπορεί να ήταν υφιστάμενος του μέχρι πρότινος υφισταμένου του. Παράλληλα κατάργησε τη σύνδεση της προαγωγής με το μισθό και ουσιαστικά ισοπέδωσε τους πάντες, αναδεικνύοντας την κυριαρχία των πολιτικών και των συνδικαλιστών.

Το χειρότερο όμως είναι πως πέρασαν 40 και πλέον χρόνια από τότε και κανένας - μα κανένας - δεν τόλμησε να ακουμπήσει καν το έκτρωμα αυτό. Κάποιοι «χάιδεψαν» την επιφάνεια, αφήνοντας απείραχτη τη βάση. Βόλευε την πολιτική εξουσία ο απόλυτος έλεγχος της δημόσιας διοίκησης, δια των πολιτικών προσώπων που τίθενται επικεφαλής της - Υπουργοί, Γενικοί και Ειδικοί Γραμματείς, Περιφερειάρχες, Δήμαρχοι, Ειδικοί Σύμβουλοι κλπ.

Όπως βολεύει ακόμα και σήμερα να είναι ευνουχισμένη η δημόσια διοίκηση. Γιαυτό δεν συνεδριάζουν – επί δεκαετίες - τα προβλεπόμενα στο νόμο – θεωρητικά - υπηρεσιακά συμβούλια για να εκλέξουν Γενικούς, Διευθυντές και προϊσταμένους. Το σύστημα στελεχώνεται και τρέχει «με προσωρινούς» που ορίζουν οι πολιτικοί προϊστάμενοι των Υπουργείων, Περιφερειών, Δήμων, ΝΠΔΔ κλπ.

Τα τελευταία χρόνια πολλές μεγάλες Ελληνικές επιχειρήσεις, ακολουθώντας διεθνή πρακτική, ανέθεσαν σε εξειδικευμένους συμβούλους παγκοσμίου κύρους την μελέτη και αξιολόγηση, από μηδενική βάση, της οργανωτικής δομής και των θέσεων εργασίας, μία προς μία. Εφάρμοσαν τις εισηγήσεις και τα πορίσματα των μελετών και προοδεύουν.

Ήρθε η ώρα κ, πρωθυπουργέ να θέσεις το δάκτυλο «επί των τύπων των ήλων». Να:

- πιάσεις και να βγάλεις τα καυτά κάστανα από τη φωτιά,

- αφαιρέσεις χειρουργικά την κακοήθεια.
- αναδιοργανώσεις εκ βάθρων τη δημόσια διοίκηση, αρχίζοντας από την κορυφή της, από την πολιτική εξουσία που την διοικεί.
- επιβάλλεις να επανεξεταστεί από μηδενική βάση η δομή και η κυρίως η στελέχωσή της.

Γράφτηκε πως το αρμόδιο υπουργείο ασχολείται με αλλαγές στο ΑΣΕΠ. Δεν φτάνει η αλλαγή στην είσοδο, χρειάζεται συνολική απ’ αρχής διαρρύθμιση ολόκληρος ο χώρος. Επαναξιολόγηση των θέσεων, των προσόντων και της βαθμονόμησής τους. Δεν είναι δυνατόν το 2024 η συμμετοχή του παππού στην εθνική αντίσταση, η μακροχρόνια ανεργία και οι τριετίες να παραμερίζουν μεταπτυχιακούς τίτλους και ειδικές σπουδές , είτε στην εισαγωγή είτε στην προαγωγή.

Η λογική της ισοπέδωσης και του παγώματος των αμοιβών και η μη μισθολογική επιβράβευση της προαγωγής και της εξέλιξης αποτελούν σοβαρό αποτρεπτικό παράγοντα προσέλκυσης ικανών στο δημόσιο τομέα. Το κράτος και η αυτοδιοίκηση δεν μπορεί, δεν πρέπει, να είναι μόνο - έτσι έχει καταντήσει - ο κύριος φορέας άσκησης κοινωνικής πολιτικής, δια των διορισμών. Να στελεχώνεται από ‘το κάτω ράφι».

Θα σου κάψει τα χέρια λίγο – εντελώς πρόσκαιρα – το πρώτο κάστανο που θα βγάλεις από τη φωτιά κ. πρόεδρε της Κυβέρνησης. Θα σε ανταμείψει όμως το αποτέλεσμα και η ιστορία. Ο κόσμος του μόχθου και της προκοπής, ο ιδιωτικός τομέας, αλλά και πολλοί σωστοί υπάλληλοι – η μεσαία τάξη - ιεραρχούν πολύ ψηλά, στην κλίμακα της προοδευτικότητας, την βαθιά παρέμβαση, όσο βαθύτερα γίνεται, στη δημόσια διοίκηση. Κάποιοι μάλιστα έφτασαν να μιλάνε – αγανακτισμένοι - ακόμα και για άρση της μονιμότητας.

Γιώργος Δ. Ανδρέου είναι δικηγόρος (www.andreoulaw.gr)