Γιώργος Χ. Παπαγεωργίου

Ωστόσο, οι συστημικές πολιτικές δυνάμεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δηλώνουν έκπληκτες, καθώς, από ό,τι φαίνεται, δεν έχουν εμπεδώσει το πολιτικό συμπέρασμα παρόμοιων εκλογικών αναμετρήσεων όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε πολλές χώρες.

Οι απλοί εργαζόμενοι άνθρωποι δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να αποκτήσουν τα απαραίτητα προς το ζην, ενώ βλέπουν ότι δεν υπάρχει καλύτερη προοπτική για το μέλλον, καθώς μένουν συστηματικά πίσω και έξω από τις όποιες ευκαιρίες δημιουργεί η τεχνολογία, η καινοτομία ή όποια άλλη εξέλιξη.

Η μεσαία τάξη, επομένως, αναπτύσσει μια γενική επιφύλαξη απέναντι στις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες τα εναλλασσόμενα κόμματα «αριστεράς και δεξιάς» παρότι ανταγωνίζονται για τη διακυβέρνηση, εφάρμοσαν πάνω-κάτω τις ίδιες συνταγές στην οικονομία, η οποία είναι και το βασικό ζητούμενο για τη ζωή των ανθρώπων.

Σοσιαλδημοκράτες και Χριστιανοδημοκράτες στην Ευρώπη, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί στις ΗΠΑ, Κεντροαριστερά και Κεντροδεξιά προσαρμόζονται στις επιταγές της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, η οποία αφήνει ελάχιστα περιθώρια για παρεκκλίσεις και βέβαια λειτουργεί προς όφελος των ισχυρών διεθνοποιημένων και πολυεθνικών συμφερόντων. Οι επιμέρους διαφορές και αποχρώσεις που βάζει η κάθε κυβέρνηση ασφαλώς έχουν σημασία, αλλά δεν αλλάζουν δραστικά τη ζωή των ανθρώπων. Η αίσθηση αδιεξόδου δεν φεύγει.

Με τα δεδομένα αυτά, ο κόσμος παύει να «ακούει» τα παραδοσιακά κόμματα και στρέφεται σε εκείνους που υιοθετούν καταγγελτικό λόγο, υπόσχονται «θαύματα» -ακόμα κι αν επί της ουσίας δεν έχουν κάτι συγκεκριμένο να πουν- ενώ προσφέρουν και στα πλήθη έναν ορατό «εχθρό» που χρησιμεύει ως αποδιοπομπαίος τράγος, είτε αυτός είναι οι μετανάστες, είτε οι υπέρμαχοι της λεγόμενης «woke ατζέντας» ή κάτι άλλο. Οσο δε πιο ακραίος, προκλητικός, αιρετικός και συγκρουσιακός είναι ο πρωταγωνιστής τόσο το καλύτερο, γιατί παίζει με το συναίσθημα των ανθρώπων και όχι με τη λογική τους, ερεθίζοντας τους φόβους τους και δίνοντάς τους την ευκαιρία να ξεσπάσουν με μια φορτισμένη ψήφο.

Γι’ αυτό και η νίκη Τραμπ δεν είναι τόσο νίκη του Ρεπουμπλικανικού κόμματος όσο προσωπική επικράτηση της δικής του περσόνας, η οποία εισέπραξε την ψήφο διαμαρτυρίας των Αμερικανών.

Είναι δε βέβαιο ότι σε επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις, στην Ευρώπη αλλά και αλλού, θα ενισχύονται οι ακραίοι και οι «τοξικά χαρισματικοί» πολιτικοί, σε ένα θολό μείγμα αυταρχισμού και σιδηράς ηγετικής πυγμής - την οποία οι άνθρωποι επιζητούν όταν αποσταθεροποιούνται οι βασικές παράμετροι της ζωής τους, είτε είναι τα οικονομικά τους, είτε η αίσθηση ταυτότητας με την οποία αυτοπροσδιορίζονται.

Η διάδοση του τραμπισμού και η ενίσχυση ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη είναι βέβαιη, πόσο μάλλον που οι δυνάμεις αυτές θα έχουν και «ευνοϊκό αέρα» από την Ουάσινγκτον.

Η μεγάλη ανατροπή, όμως, που θα φέρει η προεδρία Τραμπ είναι στο πεδίο της οικονομίας, καθώς έχει εξαγγείλει την επιβολή δασμών στις αμερικανικές εισαγωγές, οι οποίοι θα πλήξουν τις ευρωπαϊκές εξαγωγές και την οικονομία της Ε.Ε. Καθώς η Ε.Ε. έχει πλεόνασμα εξαγωγών, οι δασμοί θα πιέσουν την οικονομία προκαλώντας ύφεση.

Για τα κινεζικά προϊόντα, ο Τραμπ έχει πει ότι οι δασμοί θα φτάσουν το 60% και ότι θα πιέσει και την Ευρώπη να βάλει ανάλογους φραγμούς. Κάτι τέτοιο θα είναι χαράς ευαγγέλια για τα Tesla του Ελον Μασκ, ο οποίος θα κερδίσει τέσσερα χρόνια χωρίς ανταγωνισμό από τα φθηνότερα (και εν πολλοίς ανταγωνιστικά) κινεζικά οχήματα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, αλλά θα είναι η ταφόπλακα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας αυτοκινήτων.

Η δε επιβολή δασμών ιστορικά οδηγεί σε αντίποινα και διαμόρφωση συγκρουσιακού περιβάλλοντος στις διεθνείς σχέσεις, που πολλές φορές στο παρελθόν οδήγησαν σε πολεμικές συγκρούσεις.

Μέσα σε ένα τέτοιο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, και καθώς ο Τραμπ θα περιορίσει τη συμβολή των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή άμυνα, οι ευρωπαϊκές χώρες θα κληθούν να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, πιεζόμενες προφανώς από την Ουάσινγκτον για παραγγελίες προς την αμερικανική πολεμική βιομηχανία.

Αύξηση των αμυντικών δαπανών σημαίνει ελλείμματα, αύξηση φόρων και περικοπή άλλων κρατικών δαπανών, με απλά λόγια λιτότητα, κοινωνική δυσαρέσκεια και ανατροφοδότηση του τοξικού πολιτικού παιχνιδιού.

Το χειρότερο είναι ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σε πολιτικά κωματώδη κατάσταση και διχασμού, με τον γαλλο-γερμανικό άξονα σε ανυπαρξία, τη Γερμανία σε πολιτική και οικονομική κρίση, τα νέα μέλη του πρώην ανατολικού μπλοκ να κρατάνε όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις από την «παλιά Ευρώπη» και χωρίς να διαφαίνεται προοπτική για τις μεγάλες πολιτικές αποφάσεις που χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η επερχόμενη κρίση.