Γiώργος Χ. Παπαγεωργίου

Η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (FED) ήδη αναθεώρησε τις προβλέψεις της, δείχνοντας ότι περιμένει πλέον πληθωριστικές πιέσεις και ότι δεν πρόκειται να κατεβάσει τα επιτόκια του δολαρίου όσο αρχικά αναμενόταν. Αυτό είναι το βασικό σενάριο με το οποίο κινούνται και οι περισσότερες αναλύσεις, το οποίο βασίζεται στη λογική ότι οι δασμοί που θα επιβάλει ο Τραμπ θα προκαλέσουν άνοδο των τιμών στην εσωτερική αγορά, ενώ η μείωση φόρων που έχει υποσχεθεί θα ανεβάσει τη ζήτηση αγαθών.

Κάτι τέτοιο θα ενισχύσει και το δολάριο, ενώ η Ευρώπη υπό τέτοιες συνθήκες θα βρεθεί σε δύσκολη θέση, δεδομένου ότι η οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου ήδη σέρνεται και οι δασμοί θα βάλουν φρένο στις εξαγωγές της, κάτι που θα πιέσει την οικονομική δραστηριότητα, προκαλώντας στασιμότητα ή ύφεση.

Επομένως, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα έχει λόγους να κατεβάσει ταχύτερα τα επιτόκια, για να στηρίξει την οικονομία και υπάρχει το ενδεχόμενο Ευρώπη και ΗΠΑ να βρεθούν σε αντίστροφες τροχιές ως προς τα επιτόκια. Οι μεν ΗΠΑ να τα ανεβάζουν και η ΕΚΤ να τα κατεβάζει. Κι αυτό αποτελεί άλλον έναν λόγο για ισχυρό δολάριο.

Οι προβλέψεις αυτές είναι οι κυρίαρχες και αποτυπώνονται και στους χρηματιστηριακούς δείκτες.

Οι κεντρικές τράπεζες μέχρι στιγμής δεν έχουν αλλάξει τακτική. Η ΕΚΤ μείωσε προ ημερών το βασικό επιτόκιο-βαρόμετρο της αγοράς κατά 0,25 της μονάδας, στο 3%, ενώ η FED προχώρησε σε ισόποση μείωση, κατεβάζοντας τα επιτόκια του δολαρίου στο 4,25%-4,50%. Και οι δύο κινήσεις ήταν οι αναμενόμενες, χωρίς εκπλήξεις, προφανώς επειδή και οι δύο κεντρικές τράπεζες περιμένουν και δείγματα γραφής του Τραμπ όταν εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο.

Εάν οι προβλέψεις αυτές επιβεβαιωθούν, τα πράγματα είναι σκούρα για τις ευρωπαϊκές οικονομίες, ιδίως για τις παραδοσιακές βιομηχανικές χώρες οι οποίες ήδη βρίσκονται υπό πίεση και θα αντιμετωπίσουν ακόμα δυσκολότερες συνθήκες. Οι εξαγωγές θα συρρικνώνονται, ενώ οι κρατικοί προϋπολογισμοί θα πρέπει να αυξήσουν τα έσοδά τους με νέους φόρους για να καλύψουν τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες τις οποίες άπαντες προεξοφλούν.

Διατυπώνονται και άλλες εκτιμήσεις από οικονομολόγους και αναλυτές που αμφισβητούν το βασικό σενάριο και προβλέπουν ότι ο πληθωρισμός θα ανέβει και στην Ευρώπη και όχι μόνο στις ΗΠΑ, επειδή και οι ευρωπαϊκές χώρες θα αναγκαστούν να ανεβάσουν τους δικούς τους δασμούς ως αντίποινα στον προστατευτισμό Τραμπ.

Στην περίπτωση αυτή η Ε.Ε. κινδυνεύει να βρεθεί στο χειρότερο δυνατό σενάριο, με ύφεση ή στασιμότητα και παράλληλα πληθωρισμό, ήτοι στασιμοπληθωρισμό.

Διαφορετικό τοπίο προβλέπει ο επιδραστικός Αμερικανός οικονομολόγος Μπάρι Αϊχενγκριν (Barry Eichengreen), ο οποίος σε πρόσφατο άρθρο του στους «Financial Times» έγραψε ότι ενώ βραχυπρόθεσμα το δολάριο μπορεί να ενισχυθεί λόγω των δασμών Τραμπ, μεσοπρόθεσμα η τάση μπορεί να αντιστραφεί.

Και τούτο διότι η επιβολή δασμών στις ΗΠΑ αρχικά θα ενισχύσει τον πληθωρισμό και θα αναγκάσει τη FED να ανεβάσει τα επιτόκια, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί το δολάριο.

Αργότερα, όμως, οι δασμοί θα δημιουργήσουν ένα σοκ στην αμερικανική παραγωγή η οποία θα πιεστεί και από τα υψηλότερα επιτόκια αλλά και από την κατάργηση των «πράσινων» κρατικών επιδοτήσεων (Inflation Reduction ACT του Μπάιντεν). Ολα αυτά θα γυρίσουν σε βάρος της ισοτιμίας του δολαρίου, καταλήγει ο Αϊχενγκριν.

Η σημαντικότερη ίσως συνέπεια των πολιτικών Τραμπ, όμως, ίσως να είναι ιδεολογική. Μια από τις βασικές δεσμεύσεις του Τραμπ είναι ότι θα μειώσει τις «περιττές» δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, οι οποίες πιθανότατα θα είναι κοινωνικές αλλά και δαπάνες μισθοδοσίας των δημοσίων υπηρεσιών.

Αναλυτές επενδυτικών εταιρειών που έχουν επικοινωνία με το στρατόπεδο Τραμπ, με τους οποίους συνομιλήσαμε, υποστηρίζουν μάλιστα ότι βασικό σχέδιο της νέας κυβέρνησης θα είναι να προχωρήσει σε απολύσεις στον «αντιπαραγωγικό» δημόσιο τομέα, ώστε, δεδομένης της χαμηλής ανεργίας, να τροφοδοτηθεί με εργαζόμενους ο ιδιωτικός τομέας ο οποίος μέλλει να απογειωθεί.

Εάν τα πράγματα πάρουν τέτοια τροπή, ίσως η προεδρία Τραμπ να αποτελέσει ένα σημείο καμπής με ευρύτερη ιδεολογική και πολιτική επιρροή παγκοσμίως, κάτι αντίστοιχο με την προεδρία Ρέιγκαν τη δεκαετία του 1980, η οποία συνέπεσε με την κλιμάκωση της παγκοσμιοποίησης. Αυτή τη φορά όμως θα κυριαρχήσει ο προστατευτισμός και το κλείσιμο των συνόρων.

Αλλωστε, αρκετοί πολιτικοί στην Ευρώπη δεν κρύβουν τη συμπάθειά τους στον Ντόναλντ Τραμπ και τις ιδέες του, όπως η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, αλλά και ο ακροδεξιός Νάιτζελ Φαράζ στη Βρετανία, τον οποίο σκέφτεται να χρηματοδοτήσει ο δισεκατομμυριούχος Ιλον Μασκ, που είναι από τα πιο στενά πρόσωπα του επόμενου Αμερικανού προέδρου.