Γρ. Νικολόπουλος

Η παρέμβαση του Μάριο Ντράγκι στην ευρωπαϊκή πολιτική, με την έκθεση που έδωσε στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ήταν ηχηρή και αποκαλυπτική για την κατάσταση αδυναμίας στην οποία βρίσκεται η Ε.Ε., για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει αλλά και για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντεπεξέλθει στα προβλήματά της.
Ο Ιταλός πρώην κεντρικός τραπεζίτης της Ε.Ε. εστίασε στην εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τρίτες χώρες σε επίπεδο βιομηχανικής παραγωγής, ενέργειας και τεχνολογίας, αλλά και στην ανάγκη ενίσχυσης της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης ώστε να μπορεί να αυτοπροστατευτεί από πολύ ορατούς πλέον στρατιωτικούς κινδύνους.

Οι επενδύσεις στους τέσσερις αυτούς τομείς: βιομηχανία, ενέργεια, τεχνολογία και άμυνα, απαιτούν κατά τον Ντράγκι χρηματοδότηση τουλάχιστον 800 δισ. ευρώ ετησίως. Κι ενώ ο έμπειρος πολιτικός και οικονομολόγος συμφωνεί ότι οι επενδύσεις αυτές πρέπει να είναι κατά βάση ιδιωτικές, επισημαίνει ότι η συμμετοχή της Ε.Ε. πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο διότι ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορεί να καλύψει τέτοια μεγέθη. Προτείνει, δε, τη χρηματοδότηση αυτών των επενδύσεων με ευρωπαϊκά ομόλογα, πράγμα το οποίο διαρκώς ζητούν πολλές χώρες (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) αλλά πάντα απορρίπτεται.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να ενωθεί σε κανέναν τομέα, πέραν του ευρώ. Δεν υπάρχουν πολιτική ενοποίηση, οικονομική ενοποίηση, τραπεζική ενοποίηση, ενιαία κεφαλαιαγορά, ούτε ενιαία εξωτερική πολιτική, ούτε φυσικά ενιαία αμυντική πολιτική. Το μόνο που είναι ενιαίο είναι το νόμισμα και η παραγωγή οδηγιών και νόμων από μια υπερτροφική γραφειοκρατία. Σχετικά με αυτό ο Ντράγκι ανέφερε χαρακτηριστικά ότι από το 2019 μέχρι σήμερα η Ε.Ε. παρήγαγε 13.000 νόμους έναντι 3.000 που παρήγαγαν οι ΗΠΑ.

Η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, με τους κανόνες που θέτει, λειτουργεί πολύ συχνά καταστροφικά για τις χώρες-μέλη και τους λαούς τους. Και όχι σε έναν τομέα, αλλά σχεδόν σε όλους. Η ενεργειακή πολιτική, π.χ., των μηδενικών ρύπων είναι ένας υπέροχος, ρομαντικός στόχος, αλλά έχει τεράστιο οικονομικό κόστος. Και η Κομισιόν επιβάλλει μέτρα για την επίτευξη του στόχου χωρίς να διαθέτει χρηματοδότηση. Αποτέλεσμα είναι η ακρίβεια που βλέπουμε σήμερα, το κλείσιμο χιλιάδων ευρωπαϊκών βιομηχανιών, η ραγδαία απώλεια ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης έναντι όλων των τρίτων χωρών.

Τα ευρωπαϊκά βιομηχανικά προϊόντα δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα ασιατικά, στον τομέα της τεχνολογίας η Ευρώπη είναι ένας νάνος σε σχέση με τις ΗΠΑ, την Κίνα και άλλες χώρες, η ευρωπαϊκή άμυνα μόνο ως ανέκδοτο υπάρχει και οι κίνδυνοι διαρκώς αυξάνονται.

Προχθές ο Ελληνας πρωθυπουργός άκουσε τις σκέψεις των Γερμανών να δώσει η Ελλάδα λεφτά (ίσα με τις παροχές που δίνονται από τους Γερμανούς) στους μετανάστες που έχουν πάρει άσυλο από τη Γερμανία, για να επιστρέψουν εδώ (ως χώρα πρώτης υποδοχής), επειδή η Γερμανία δεν τους θέλει. Ο Μητσοτάκης φυσικά αρνήθηκε και να το συζητήσει εξηγώντας ότι δεν μπορεί η Ελλάδα να δίνει περισσότερα επιδόματα στους μετανάστες απ’ όσα δίνει στους Ελληνες. Ωστόσο η γερμανική πρόταση δείχνει πόσο έντονη είναι η αντίδραση στο εσωτερικό της Ε.Ε. για ενιαία αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχει η Ενωση συνολικά. Προσπαθεί να μεταφέρει το ενιαίο πρόβλημα σε επιμέρους χώρες αντί να επιλύει τα επιμέρους προβλήματα με ενιαία πολιτική.

Είναι βέβαιο ότι η έκθεση Ντράγκι θα πέσει στο κενό. Μπορεί να την υποδέχεται η Κομισιόν με χαμόγελα και επαίνους, όμως θα αρχειοθετηθεί και θα αγνοηθεί, όπως αγνοούνται όλες οι φωνές που ζητούν περισσότερη ενοποίηση.

Διότι αυτά που επισημαίνει ο Ντράγκι ως προβλήματα έχουν επισημανθεί επανειλημμένως από τα ευρωπαϊκά μίντια, από τις ενώσεις επιχειρηματιών, από τα οικονομικά ινστιτούτα, από ευρωβουλευτές και στελέχη διεθνών οργανισμών. Και οι λύσεις που προτείνει, το ίδιο: έχουν προταθεί επανειλημμένως από παντού σχεδόν και έχουν απορριφθεί όλες τις φορές.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θέλει να προχωρήσει σε περισσότερη ενοποίηση και αναγκαστικά θα πληρώσει την επιλογή της. Με πάρα πολύ χρήμα σίγουρα, με φτώχεια και περιθωριοποίηση πολλών, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας και ίσως και με πολύ μεγάλες καταστροφές, αν οι γεωπολιτικές εξελίξεις που συνεχίζουν να κλιμακώνονται οδηγήσουν σε γενικευμένο πόλεμο.

Πρέπει να σημειώσω εδώ το εξής: όταν η Ελλάδα ήταν σε κρίση, την εποχή των μνημονίων, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα είχε επισκεφτεί την τότε καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ και της είχε επισημάνει ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. την ελληνική κρίση αλλά και τα προβλήματα χρέους των ευρωπαϊκών χωρών είναι ανεπαρκής. Της είχε υποδείξει ότι πρέπει να διαθέσει πάνω από 1 τρισ. ευρώ για να σταθεροποιήσει την Ευρώπη. Η Μέρκελ είχε σοκαριστεί από την αμερικανική προσέγγιση, μια προσέγγιση που είχε ακολουθήσει παλιότερα ο Ντράγκι στην κρίση των ευρωπαϊκών ομολόγων, όταν είχε δηλώσει ως κεντρικός τραπεζίτης της Ευρώπης ότι η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι χρειαστεί, -«Whatever it takes», είχε πει- για να στηρίξει τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Και το έκανε. Δυστυχώς, ούτε η Λαγκάρντ που είναι σήμερα στην ΕΚΤ, ούτε τότε η Μέρκελ, ούτε φυσικά η Φον ντερ Λάιεν έχουν το θάρρος, το πολιτικό μέγεθος και την πυγμή να υιοθετήσουν τέτοιες πολιτικές. Με ημίμετρα, με άστοχες πυροσβεστικές παρεμβάσεις, με μικροπολιτική και ασκήσεις ισορροπιών, τέτοιου μεγέθους προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση σήμερα έχει τόσο μεγάλο πολιτικό έλλειμμα, που δυστυχώς η πορεία προς τη φθορά, ακόμη και προς την «απώλεια της ελευθερίας μας», που περιγράφει ο Ντράγκι, είναι μάλλον αναπόφευκτη.