Γρηγόρης Νικολόπουλος

Η δυνατότητα αυτή δίνεται σε μαθητές που φοιτούν σε πρότυπα σχολεία, δηλαδή είναι καλοί μαθητές, που ξέρουν πάρα πολύ καλά αγγλικά ώστε να καταφέρουν να πάρουν αυτό το δύσκολο δίπλωμα και των οποίων οι οικογένειες έχουν την οικονομική δυνατότητα να τους σπουδάσουν στο εξωτερικό ή σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο στην Ελλάδα. Αυτοί είναι ελάχιστοι σε σχέση με το σύνολο των Ελλήνων μαθητών. Αυτό δεν σημαίνει ότι κακώς υιοθετείται αυτό το πρόγραμμα, αντίθετα μάλιστα, καλώς παρέχεται μια επιπλέον επιλογή σε όσους έχουν τη δυνατότητα.

Το πρόβλημα, όμως, της Παιδείας στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ μεγάλο και δεν σχετίζεται ούτε με τα πρότυπα σχολεία, ούτε με το ΙΒ. Το πρόβλημα της Παιδείας στην Ελλάδα είναι ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα παράγει ορδές αγράμματων. Γιατί συμβαίνει αυτό όταν το ελληνικό σχολείο έχει τόσο ευρεία ύλη που διδάσκεται σε μεγάλο βάθος και με χιλιάδες λεπτομέρειες για κάθε ζήτημα;

Μα ακριβώς γι’ αυτό. Επειδή είναι τεράστια η ύλη και άπειρες οι λεπτομέρειες που καλείται να μάθει ο μαθητής, ο οποίος εξαντλείται και δεν μαθαίνει τελικά τίποτα.

Αυτό που αποδεικνύεται από τις διεθνείς αξιολογήσεις των Ελλήνων μαθητών -και ο καθένας το αντιλαμβάνεται για τον εαυτό του, αλλά το βλέπει και στους γύρω του- είναι ότι πολλοί Ελληνες έχουν πρόβλημα κατανόησης κειμένων και επίλυσης των απλών μαθηματικών προβλημάτων που συναντούν στην καθημερινότητα. Επίσης, δεν ξέρουν, για παράδειγμα, τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, δεν μπορούν να κατανοήσουν το manual μιας συσκευής ή τις οδηγίες των φαρμάκων, δεν μπορούν να γράψουν ορθογραφημένα ένα μήνυμα στο κινητό τους και το γράφουν σε greeklish, δεν μπορούν να περιγράψουν με ακρίβεια ένα αντικείμενο, μια κατάσταση ή μια αίσθηση, δεν μπορούν να συνεννοηθούν με τον διπλανό τους ή να συμπληρώσουν το έγγραφο μιας δημόσιας υπηρεσίας.

Για όλα αυτά φταίει το εκπαιδευτικό μας σύστημα, το οποίο παράγει αμόρφωτους και εξαιρετικά κουρασμένους από τις απαιτήσεις του μαθητές.

Το ζητούμενο στο σχολείο πρέπει να είναι το επίπεδο του μέσου αποφοίτου, και μάλιστα του αποφοίτου της Γ’ Γυμνασίου διότι μέχρι εκεί φτάνει η υποχρεωτική εκπαίδευση. Το Λύκειο, όπως φυσικά και το πανεπιστήμιο, είναι προαιρετικές επιλογές.
Για να πει λοιπόν κανείς ότι ένα εκπαιδευτικό σύστημα είναι πετυχημένο, πρέπει να το κρίνει με βάση τον απόφοιτο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με βάση τον μέσο όρο και τους χαμηλότερους από τον μέσο όρο μαθητές. Σε μια ακραία θεώρηση, θα έπρεπε να κρίνεται από την επίδοση του χειρότερου αποφοίτου της υποχρεωτικής παιδείας. Αν αυτός γνωρίζει να γράφει και να διαβάζει, αν μπορεί να κάνει έναν λογαριασμό και καταφέρνει να μην τον κλέβουν, αν μπορεί να εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή ζωή και μπορεί να εργαστεί για να έχει εισόδημα, αν μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω του ώστε να μην ερμηνεύει τα πάντα με θεωρίες συνωμοσίας ή με θεϊκές παρεμβάσεις, τότε μπορούμε να πούμε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα είναι πετυχημένο.

Δυστυχώς, όμως, όταν το εύρος και το βάθος της διδακτέας και εξεταστέας ύλης είναι τόσο μεγάλο, όταν δεν καλλιεργείται η κριτική σκέψη, όταν δεν ανοίγουν οι ορίζοντες των μαθητών, τελικά θα έχουμε έναν αγράμματο και χωρίς κριτική δυνατότητα λαό. Θα έχουμε τους νέους χωρίς γνώσεις, χωρίς άποψη, να υιοθετούν όσα τους πλασάρουν οι επιτήδειοι κάθε είδους, πολιτικοί, influencers, ψευτοεπιστήμονες και σαμάνοι, θα έχουμε έναν πολτό, έναν όχλο που θα άγεται και θα φέρεται από τους απατεώνες και τους ψευδοπροφήτες.

Είμαστε δυστυχώς πολύ κοντά σε αυτό και σε μεγάλο βαθμό γι’ αυτή την κατάντια φταίει το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης -άριστος μαθητής ο ίδιος, όπως και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και πολλοί άλλοι πολιτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι που διοικούν τη χώρα- θα πρέπει να ασχοληθούν πολύ σοβαρά με το πώς ο απόφοιτος της υποχρεωτικής παιδείας θα είναι ένας μορφωμένος άνθρωπος, θα έχει τις βασικές γνώσεις σε όλα, την κρίση, τη μεθοδολογία και τις δεξιότητες που θα του εξασφαλίσουν εργασία και μια αξιοπρεπή ζωή.

Αν θέσουν αυτό τον στόχο, θα μεταρρυθμίσουν το σπουδαιοφανές μεν αλλά αποτυχημένο εκπαιδευτικό μας σύστημα, θα περιορίσουν δραστικά και θα αλλάξουν τη διδακτέα ύλη ώστε να είναι σε θέση όλα τα παιδιά των 14 ετών (Γ’ Γυμνασίου) να την κατακτήσουν και θα επιλέξουν σύγχρονους τρόπους διδασκαλίας. Φυσικά για όσους θέλουν το παραπάνω, υπάρχουν το Λύκειο και το πανεπιστήμιο. Οσον αφορά την καραμέλα της αριστείας, η αριστεία δεν μπορεί ποτέ να είναι στόχος ενός εκπαιδευτικού συστήματος ή μιας κυβέρνησης, μπορεί να είναι μόνο προσωπικός στόχος κάποιων. Η βελτίωση του επιπέδου του μέσου και του κακού μαθητή πρέπει να είναι ο στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος.