Χαράλαμπος Ανθόπουλος

Ο νέος Ποινικός Κώδικας (ν.4619/2019) ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2019, ενώ ήταν γνωστό ότι το αργότερο το 2020 θα ολοκληρωνόταν η δίκη της Χρυσής Αυγής. Φαίνεται όμως ότι κανείς δεν συνεκτίμησε την παράμετρο αυτή, που θα δικαιολογούσε μια μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα στην υιοθέτηση τόσο προωθημένων -στα όρια της αφέλειας- εκδηλώσεων ποινικού φιλελευθερισμού, τουλάχιστον κατά την παρούσα συγκυρία. Αρκεί να σημειωθεί ότι εφεξής ακόμη και οι καταδικασθέντες για εσχάτη προδοσία ή για τη νόθευση εκλογών θα μπορούν να ασκούν τα εκλογικά τους δικαιώματα.

Ωστόσο, ειδικά στην περίπτωση της Χρυσής Αυγής, η καταδικαστική απόφαση έχει περαιτέρω συνέπειες για το νομικό της status. Μετά την απόφαση αυτή, που έκρινε ότι το κόμμα αυτό αποτελεί εγκληματική οργάνωση κατά το άρθρο 187 ΠΚ, ο Αρειος Πάγος οφείλει, κατά τη γνώμη μου, χωρίς να περιμένει αμετάκλητη καταδίκη, να ανακαλέσει την έγκριση της ιδρυτικής της δήλωσης, στην οποία η Χρυσή Αυγή διαβεβαίωνε ότι η οργάνωση και η δράση της εξυπηρετούν την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Αλλά ακόμη κι αν δεν ανακληθεί η αποδοχή της ιδρυτικής της δήλωσης, μου φαίνεται αδιανόητο ότι μπορεί να εγκριθεί από τον Αρειο Πάγο τυχόν εκλογική δήλωση της Χρυσής Αυγής για τη συμμετοχή της στις επόμενες εκλογές. Σε περίπτωση δε που ιδρυθεί νέο κόμμα, για το οποίο υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι αποτελεί συνέχεια ή μεταμφίεση της Χρυσής Αυγής, θα πρέπει να απορριφθούν τόσο η ιδρυτική όσο και η εκλογική του δήλωση.

Προτιμότερη και πιο καθαρή όμως είναι η λύση που υπέδειξε ήδη από το 2013 ο Γ. Σωτηρέλης, δηλαδή η ρητή απαγόρευση συμμετοχής στις εκλογές ενός κόμματος η ηγεσία του οποίου έχει καταδικαστεί, έστω και πρωτοδίκως, για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση (βλ. τη μελέτη του «Αναζητώντας τις άμυνες της Δημοκρατίας απέναντι στους εχθρούς της» στο constitutionalism.gr). Μια τέτοια ρύθμιση μπορεί να συγκεντρώσει την ευρύτερη συναίνεση, όπως έγινε με το άρθρο 23 του ν.4203/2013 για την αναστολή της κρατικής χρηματοδότησης κομμάτων των οποίων ο αρχηγός ή βουλευτές ή κεντρικά στελέχη διώκονται για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφού ήδη υπάρχει καταδικαστική απόφαση με βάση το άρθρο 187 ΠΚ, ο αποκλεισμός ενός τέτοιου κόμματος από τις εκλογές αποτελεί στοιχειώδη προϋπόθεση για τη διενέργεια ελεύθερων εκλογών κατά το άρθρο 52 Συντ.: «Η ελεύθερη... εκδήλωση της λαϊκής θέλησης ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτουργών της Πολιτείας, που έχουν υποχρέωση να τη διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση».

Με άλλα λόγια, ο κοινός νομοθέτης δεν δύναται απλώς, αλλά υποχρεούται να θεσπίσει απαγόρευση συμμετοχής της Χρυσής Αυγής στις εκλογές. Από κει και πέρα, τίθεται και το γενικότερο ζήτημα της απαγόρευσης ή άλλων κυρώσεων κατά των αντιδημοκρατικών κομμάτων, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ., δηλαδή με τη θέσπιση ενός νέου νόμου περί πολιτικών κομμάτων.