Οι εφιάλτες του Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο

Ο πληγωμένος «γκρίζος λύκος» μπορεί να γίνει επικίνδυνος αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Αξίζει να διερευνηθούν οι λόγοι που οδηγούν την Τουρκία στην περιθωριοποίηση. Το πρώτο σοκ της Τουρκίας.

Στις αρχές του 2009 οι εταιρείες NobleEnergy και Delek εντοπίζουν το κοίτασμα Tamar. Η Τουρκία μυρίζεται ψητό και ενεργοποιείται. Με την προσδοκία εντοπισμού και άλλων αποθεμάτων προτείνει την κατασκευή αγωγού μέσω Τουρκίας, για να μεταφερθεί το αέριο προς την Ευρώπη. Αντιμετωπίζει αρνητική αντίδραση.

Η απροθυμία του Ισραήλ να εμπιστευτεί την ισλαμοποιούμενη Τουρκία βασίζεται στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος της δημόσιας διοίκησης της Τουρκίας έχει επανδρωθεί με ισλαμιστές. Εκτιμάται επί το χείρον ότι στο μέλλον θα δημιουργηθούν γενιές φανατικών ισλαμιστών, που θα είναι ενάντια στα ισραηλινά και τα δυτικά συμφέροντα, επειδή η ισλαμοποίηση έχει εισαχθεί στην εκπαίδευση.

Σε κάθε περίπτωση η τουρκική διπλωματία ενεργοποιήθηκε για να εξασφαλίσει για την Τουρκία μερίδιο από τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου.

Τον Δεκέμβριο του 2014 στο Ισραήλ συμβαίνει κάτι αναπάντεχο. Η ανεξάρτητη Αρχή Κατά των Μονοπωλίων (Independent Antitrust Commission) σταματάει τις εργασίες αξιοποίησης των κοιτασμάτων με το επιχείρημα ότι οι δύο εταιρείες που τα κατέχουν δημιουργούν καθεστώς μονοπωλίου. Υπήρξαν αποχρώσες ενδείξεις τουρκικής χειραγώγησης, ώστε εταιρείες τουρκικών συμφερόντων να αγοράσουν μέρος των κοιτασμάτων και η Τουρκία να μπει από την πίσω πόρτα στην εκμετάλλευση. Το Ισραήλ, για να ξεπεραστεί το θέμα του μονοπωλίου, τον Δεκέμβριο του 2016 επιλέγει την ελληνική εταιρεία Energean. Αυτό ήταν μεγάλη ήττα για τους στρατηγικούς σχεδιασμούς αλλά και τις δόλιες μεθοδεύσεις της Τουρκίας. Η διεθνής αντίδραση καταρρακώνει τις τουρκικές βλέψεις. Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο τρέχουν. Η ιδέα δημιουργίας αγωγού προς την Ευρώπη, που πλέον ονομάζεται East Med Pipeline, κερδίζει πολιτική υποστήριξη. Οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου υποστηρίζουν την κατασκευή. Η Ε.Ε. υιοθετεί τη σκοπιμότητα κατασκευής του αγωγού και εγκρίνει κονδύλια για τη μελέτη εφικτότητας (feasibility study). Η κυβέρνηση των ΗΠΑ συμφωνεί και υποστηρίζει τη σκοπιμότητα κατασκευής του έργου.

Η Τουρκία αντιλαμβάνεται τη δεύτερη μεγάλη ήττα στους στρατηγικούς σχεδιασμούς της για τους υδρογονάνθρακες στην περιοχή. Τούτο διότι η μόνη σκοπιμότητα κατασκευής του αγωγού είναι να παρακαμφθεί η Τουρκία. Η όλη σχεδίαση του αγωγού είναι για να περάσει από τις ΑΟΖ δύο κρατών-μελών της Ε.Ε., της Ελλάδας και της Κύπρου. Αυτό είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί μόνο από το κοινό σύνορο των δύο ΑΟΖ, άρα έμμεσα αναγνωρίζεται από όλους ο ρόλος του Καστελόριζου στην ΑΟΖ.

Η Τουρκία αμφισβητεί την ΑΟΖ που ορίζεται από την ύπαρξη του Καστελόριζου. Οταν αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει αποτέλεσμα η δική της αμφισβήτηση, σε αντίθεση με τα καθοριζόμενα από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), ενεργώντας με έντονο εκνευρισμό εφευρίσκει κοινή ΑΟΖ με τη Λιβύη. Κύκνειο άσμα το μνημόνιο με τη Λιβύη;

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, ο Ερντογάν αντιμετώπισε απανωτά σοκ μετά το φαινόμενο Ιμάμογλου στον Δήμο Κωνσταντινούπολης και την αποστασιοποίηση Νταβούτογλου και Παπατζάν από το AKP. Οι τελευταίοι, ισχυριζόμενοι ατυχείς χειρισμούς που οδηγούν την Τουρκία σε διεθνή απομόνωση, απειλούν να ιδρύσουν νέα πολιτικά κόμματα και να μειώσουν σε κάθε περίπτωση τα ποσοστά του ΑΚP. Οι εξελίξεις τρομοκρατούν τον σουλτάνο. Ψάχνει εναγωνίως να εφεύρει θέματα που θα συσπειρώσουν γύρω του την εκλογική μάζα. Καταλήγει σε υπογραφή του μνημονίου με τη Λιβύη.

Γνωρίζει ότι ο συνυπογράφων το MoU δεν είναι νόμιμα εκλεγμένος ηγέτης της Λιβύης. Ο ίδιος ο πρόεδρος της Λιβυκής Βουλής απορρίπτει τη συμφωνία. Το ίδιο και ο στρατηγός Χαφτάρ που ελέγχει περίπου το 80% της επικράτειας. Γνωρίζει ότι παραβιάζονται οι διεθνείς βασικές αρχές που πρέπει να ισχύουν για μια διεθνή συμφωνία, αλλά και το Δίκαιο της Θάλασσας. Αυτό που επιζητά ο Ερντογάν είναι θεραπεία για τους εφιάλτες του.


*Aντιπτέραρχος (Ι) ε.α., πρόεδρος της Ενωσης Αποφοίτων του Κέντρου Πολιτικής για την Ασφάλεια της Γενεύης στην Ελλάδα (Geneva Centre for Security Policy - GCSP)